Suyaklarni tuzilishi va mineralizatsiyasiga ta’sir qiluvchi vosita. Bisfosfonatlar.

M05VA08.

Suyakda metastazlari bo‘lgan 64 nafar patsiyentga zoledron kislotasini 2, 4, 8 va 16 mg dozalarda 5 va 15 minutlik bir marta va takroriy infuziyalardan keyin farmakokinetika bo‘yicha ma’lumotlar olingan. Farmakokinetik parametrlar preparatning dozasiga bog‘liq bo‘lmagan. Zoledron kislotaning infuziyasi boshlanganidan keyin, preparatning plazmadagi kontsentratsiyasi tez oshib, infuziyaning oxirida cho‘qqiga erishgan, so‘ngra 4 soatdan keyin cho‘qqining <10% gacha va 24 soatdan keyin cho‘qqining <1% gacha tez pasaygan, o‘z navbatida uzoq muddat, 28 kuniga preparatning ikkinchi infuziyasigacha cho‘qqining 0,1% dan oshmaydigan juda past kontsentratsiyalargacha pasaygan. Vena ichiga yuborilgan zoledron kislota uch fazada chiqariladi: yarim chiqarilish davri t1/2 α=0,24 soat va t1/2 β=1,87 soat bo‘lgan katta qon aylanish doirasidan ikki fazali tez chiqarilishi, so‘ngra yakuniy yarim chiqarilish davri t1/2 γ=146 soat bo‘lgan davomli chiqarilish fazasi kuzatiladi. Har 28 kunda takror yuborilgandan keyin plazmada preparatning kumulyatsiyasi aniqlanmagan. Zoledron kislotasi metabolizmga uchramaydi va buyrak orqali o‘zgarmagan ko‘rinishda chiqariladi. Birinchi 24 soat davomida yuborilgan dozaning 39±16% siydik bilan chiqariladi. Preparatning qolgan qismi esa asosan suyak to‘qimasi bilan bog‘lanadi. So‘ngra zoledron kislotani asta-sekin tizimli qon oqimiga qaytadan ajralishi va uni buyrak orqali chiqarilishi kuzatiladi. Umumiy klirensi soatiga 5,04±2,5 l ni tashkil qiladi va preparatning dozasiga, patsiyentning jinsi, yoshi, irqi va tana vazniga bog‘liq emas. Infuziya vaqtini 5 minutdan 15 minutgacha oshishi, infuziyaning oxirida zoledron kislotaning kontsentratsiyasini 30% ga pasayishiga olib keladi, ammo kontsentratsiyaning plazmadagi vaqt bog‘liqligi bo‘yicha egri chiziqqa (AUC) ga ta’sir qilmaydi. Zoledron kislotasining turli patsiyentlardagi farmakokinetik parametrlarining o‘zgaruvchanligi, boshqa bisfosfonatlarda bo‘lgani kabi yuqoridir. Giperkaltsiyemiyasi, buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda zoledron kislotaning farmakokinetikasi bo‘yicha ma’lumotlar yo‘q. In vitro zoledron kislotasi odamning R450 fermentini susaytirmaydi, biotransformatsiyaga uchramaydi, eksperimental tadqiqotlarning ma’lumotlariga ko‘ra, yuborilgan dozaning 3% dan kamrog‘i ahlat bilan chiqariladi, bu jigar faoliyatining holati zoledron kislotaning farmakokinetikasiga ta’sir qilmasligini taxmin qilishga imkon beradi. Zoledron kislotaning buyrak klirensi kreatinin klirensi bilan muvofiq keladi, buyrak klirensi, tadqiqotga kiritilgan 64 nafar onkologik patsiyentda o‘rtacha 84±29 ml/min (diapazon 22-143 ml/min) ga yetgan kreatinin klirensining 75±33% ni tashkil qiladi. patsiyentlar guruhini tahlil qilish kreatinin klirensi minutiga 20 ml (o‘tkir buyrak yetishmovchiligi) yoki minutiga 50 ml (o‘rtacha buyrak yetishmovchiligi) bo‘lgan bemorlarda zoledron kislotaning nisbiy klirensi – mos ravishda 37% yoki 72% bo‘lishini ko‘rsatdi. Biroq, o‘tkir buyrak yetishmovchiligi (<30 ml/min) bo‘lgan bemorlarda preparatning farmakokinetikasi bo‘yicha ma’lumotlar cheklangan.

Kechki bosqichlardagi xavfli o‘smalari bo‘lgan patsiyentlarda suyak to‘qimasini shikastlanishi (patologik sinishlar, umurtqa pog‘onasining kompressiyasi, jarrohlik muolajalari va nur bilan davolashdan keyingi asoratlar yoki xavfli o‘smalari bo‘lgan bemorlardagi giperkaltsiyemiyasida) bilan bog‘liq bo‘lgan simptomlarni oldini olish.Aromataza ingibitorlari (AIs) bilan davolashda sut bezlari rakining erta bosqichi bo‘lgan ayollarda menopauzadan keyingi davrda suyaklarni sinishi va suyak to‘qimasining vaznini yo‘qolishini oldini olish.Xavfli o‘sma bilan bog‘liq bo‘lgan giperkaltsiyemiyani davolash uchun qo‘llanadi.

Zometani faqat bisfosfonatlarni yuborish tajribasiga ega bo‘lgan shifokorlargina buyurishlari va yuborishlari lozim. Yuborishdan oldin Zometa 4 mg/5 ml kontsentratini 0,9% natriy xloridi yoki 5% glyukoza eritmasining 100 ml da suyultiriladi. Zometaning infuziya uchun tayyor eritmasini kamida 15 minut davomida bir martalik infuziya ko‘rinishida yuboriladi. Zometaning kontsentratini kaltsiy yoki Ringer laktat eritmasi kabi boshqa ikki valentli kationlar saqlovchi infuziya uchun eritmalar aralashtirish mumkin emas va alohida infuzion tizimni qo‘llab, bir martalik infuziya ko‘rinishida yuborish lozim. Zometani yuborishdan oldin va yuborishda patsiyentning yetarli gidratatsiyasi ta’minlanishi lozim. Xavfli o‘smalari bo‘lgan patsiyentlarda suyak to‘qimasini shikastlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan simptomlarni oldini olish. Kattalar va keksa yoshli patsiyentlar Zometaning tavsiya qilingan dozasi 4 mg ni tashkil qiladi, har 3-4 haftada vena ichiga infuziya ko‘rinishida buyuriladi. Shuningdek patsiyentlarga kaltsiy preparatlarini og‘iz orqali sutkada 500 mg dozada va D vitaminini 400 XB dozada buyurish kerak. Umurtqa pog‘onasini shikastlanishi bilan bog‘liq simptomlarni bartaraf etish maqsadida, suyaklarda metastazlari bo‘lgan patsiyentlarni davolash to‘g‘risidagi qarorni qabul qilishda, preparatning samarasi 2-3 oydan keyin boshlanishini hisobga olish kerak. Aromataza ingibitorlari (AIs) bilan davolashda ayollarda menopauzadan keyingi davrda sut bezining rakini erta bosqichida suyaklarning sinishi va suyak to‘qimasining vaznini yo‘qolishini oldini olish. Kattalar va keksa yoshli patsiyentlar uchun ushbu ko‘rsatma bo‘yicha zoledron kislotasining tavsiya qilingan dozasi 6 oyda 1 marta 4 mg ni tashkil qiladi. Shuningdek patsiyentlarga kaltsiy preparatlari og‘iz orqali sutkada 500 mg dozada va D vitaminini sutkada 400 XB dozada buyurish kerak. Xavfli o‘smalar bilan bog‘liq bo‘lgan giperkaltsiyemiyani davolash. Kattalar va keksa yoshli patsiyentlar Giperkaltsiyemiyada (zardobda kaltsiyning darajasini albuminning darajasi bo‘yicha korrektsiyasi bilan ≥12 mg/dl yoki 3 mmol/l) zoledron kislotasining tavsiya qilingan dozasi bir marta 4 mg ni tashkil qiladi. Buyrak faoliyatini buzilishi Xavfli o‘smalar bilan bog‘liq bo‘lgan giperkaltsiyemiya Buyrak faoliyatini og‘ir buzilishlari bo‘lgan patsiyentlarda xavfli o‘smalar bilan bog‘liq bo‘lgan giperkaltsiyemiyani davolashni, faqat preparatni qo‘llashdan kutiladigan xavf va foyda baholanganidan keyingina o‘tkazish mumkin. Zardobda kreatinin darajasi >400 mkmol/l yoki >4,5 mg/dl bo‘lgan patsiyentlarda preparatni qo‘llashning klinik tajribasi yo‘q. Zardob kreatinini <400 mkmol/l yoki <4,5 mg/dl bo‘lgan patsiyentlarda dozalashning alohida tartibi talab qilinmaydi. Xavfli o‘smalari bo‘lgan patsiyentlarda suyak to‘qimasining shikastlanishi bilan bog‘liq bo‘lgan simptomlarni oldini olish va aromataza ingibitorlari (AIs) bilan davolashda ayollarda menopauzadan keyingi davrda sut bezining rakini erta bosqichida suyak to‘qimasining vazini yo‘qolishi va suyaklarni sinishini oldini olish. Preparat bilan davolashni boshida, zardobdagi kreatinin darajasi va kreatinin klirensi aniqlanishi kerak. Kreatinin klirensi qon zardobida kreatinin darajasi uchun Kokroft-Golt formulasi bo‘yicha hisoblanadi. Zometa buyrak faoliyatini og‘ir buzilishlari (kreatinin klirensi <30 ml/min) bo‘lgan patsiyentlarga tavsiya qilinmaydi. Zardobda kreatininning darajasi ≥265 mkmol/l yoki ≥3,0 mg/dl bo‘lgan patsiyentlarda Zometani qo‘llash bo‘yicha klinik tadqiqotlar o‘tkazilmagan. Buyrak faoliyatini yengil yoki o‘rtacha og‘irlik darajasidagi buzilishlarida, ushbu toifa uchun (kreatinin klirensi minutiga 30-60 ml) aniqlangan, xavfli o‘smalar bilan bog‘liq giperkaltsiyemiyasi bo‘lgan patsiyentlardan tashqari barcha patsiyentlarga preparatning quyidagi dozalari tavsiya qilinadi: KRЕATININ KLIRЕNSINING BOSHLANG‘ICH DARAJASI (ML/MIN)ZOMЕTANING TAVSIYA QILINGAN DOZASI (MG)*> 604,0 mg50-603,5 mg*40-493,3 mg*30-393,0 mg* * Preparatning dozalari berilgan AUC 0,66 (mg ∙ soat/l) (kreatinin klirensi 75 ml/min) kelib chiqib hisoblangan. Buyraklar faoliyati buzilgan patsiyentlar uchun, AUC kreatinin klirensi 75 ml/min bo‘lgan patsiyentlarda erishilgan darajagacha dozani pasaytirish ko‘zda tutiladi. Davolash boshlanganidan keyin zardobda kreatinin darajasini Zometaning har bir dozasini yuborishdan oldin aniqlash kerak; buyrak faoliyatni buzilishida davolashni bekor qilish kerak. Klinik tadqiqotlarda buyraklar faoliyatini yomonlashishi quyidagi tarzda aniqlanadi: Zardobda kreatininning dastlabki darajasi normal (<1,4 mg/dl yoki <124 mkmol/l) bo‘lgan patsiyentlar uchun – ko‘rsatkichni 0,5 mg/dl yoki 44 mkmol/l ga oshishi;Zardobda kreatinning dastlabki darajasi o‘zgargan (<1,4 mg/dl yoki <124 mkmol/l) patsiyentlar uchun – ko‘rsatkichni 1 mg/dl yoki 88 mkmol/l ga oshishi; Klinik tadqiqotlarda Zometa bilan davolashni kreatinin darajasi boshlang‘ich qiymatidan taxminan 10% boshlang‘ich qiymatiga qaytganidan keyin tiklangan. Zometa bilan davolashni, davolash to‘xtatilganidan oldingi dozada qayta boshlash lozim. Zometaning dozalarini tayyorlash bo‘yicha yo‘riqnoma.

Ta’sir qiluvchi modda (zoledron kislotasi) yoki dori vositasining tarkibiga kiruvchi boshqa har qanday yordamchi moddalariga o‘ta yuqori sezuvchanlik. Homiladorlik va emizish davri.

Klinik tadqiqotlarda Zometa bilan bir vaqtda boshqa tez-tez qo‘llaniladigan dori vositalari – o‘smalarga qarshi preparatlar, diuretiklar, antibiotiklar va analgetiklar buyurilgan. Hech qanday klinik ahamiyatli o‘zaro ta’sirlar aniqlanmagan. In vitro sharoitlarda o‘tkazilgan tadqiqotlarda olingan ma’lumotlarga ko‘ra, zoledron kislotasi qon plazmasi oqsillari bilan ahamiyatli bog‘lanmaydi va tsitoxrom R450 ferment tizimiini ingibirlamaydi. Biroq dori vositalarning o‘zaro ta’sirini o‘rganish bo‘yicha klinik tadqiqotlar o‘tkazilmagan. Bifosfonatlar va aminoglikozidlar bir vaqtda qo‘llanganida ehtiyotkorlikka rioya qilish tavsiya qilinadi, chunki ular additiv ta’sir ko‘rsatishi mumkin va buning natijasida zardobda kaltsiyning darajasi keragidan uzoqroq muddatga pasaygan holatda qolishi mumkin. Zometa va boshqa potentsial nefrotoksik preparatlar buyurilganida ehtiyot bo‘lish kerak. Shuningdek davolanish davomida gipomagniyemiyani rivojlanishi mumkinligini inobatga olish kerak. Ko‘p sonli miyelomasi bo‘lgan patsiyentlarda, bisfosfonatlarni talidomid bilan majmuada vena ichiga yuborilganida buyrak faoliyatini buzilish xavfi oshishi mumkin. Zometa va antiangiogen preparatlar bilan bir vaqtda davolangan patsiyentlarda jag‘ osteonekrozi holatlari to‘g‘risida xabar berilgan. Nomutanosiblik Nomutanosiblikni bartaraf etish maqsadida Zometa preparatini steril 0,9% li natriy xloridi eritmasida yoki 5% li glyukoza eritmasida suyultirish kerak. Preparatni kaltsiy saqlovchi eritmalar, masalan, Ringer eritmasi bilan aralashtirish mumkin emas. Shisha flakonlar bilan, shuningdek polivinilxlorid, polietilen va polipropilendan tayyorlangan bir necha turdagi infuzion paketlar va infuzion (oldindan 0,9% li natriy xloridi eritmasi yoki 5% li glyukoza eritmasi bilan to‘ldirilgan) tizimlar bilan o‘tkazilgan tadqiotlarda, yuqorida ko‘rsatilgan o‘ramlovchi materiallar bilan nomutanosibligi yo‘qligi ko‘rsatilgan.

Zometani yuborishdan oldin barcha patsiyentlarda, shu jumladan buyrak faoliyatini yengil va o‘rtacha darajadagi buzilishlari bo‘lgan patsiyentlarda yetarli darajada gidratatsiya o‘tkazilganligiga ishonch hosil qilish kerak. Yurak yetishmovchiligini rivojlanish xavfi bo‘lgan patsiyentlarda gipergidratatsiyaga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Zardobda kaltsiy, fosfat va magniyning darajalari kabi giperkaltsiyemiya bilan bog‘liq bo‘lgan standart metabolik parametrlar Zometa preparati bilan davolash boshlanganidan keyin sinchiklab tekshirilishi kerak. Agar gipokaltsiyemiya, gipofosfatemiya yoki gipomagniyemiya yuz bersa, qisqa muddatli qo‘shimcha davolashni o‘tkazish kerak bo‘lishi mumkin. Giperkaltsiyemiyasi bo‘lgan davolanmagan patsiyentlarda odatda buyrak faoliyatini ayrim buzilishlari bo‘ladi, shuning uchun buyrak faoliyatining ko‘rsatkichlarini sinchiklab monitoring qilish kerak. Zometa preparati Aklasta® preparati kabi xuddi shunday ta’sir etuvchi modda (zoledron kislotasini) saqlaydi. Zometa preparati bilan davolanayotgan patsiyentlar, bir vaqtda zoledron kislotasi bilan davolanmasliklari lozim. Zometa preparati bilan davolanayotgan patsiyentlar shuningdek bir vaqtda boshqa xar qanday bisfosfonatlarni qabul qilmasliklari lozim. Pediatriya amaliyotida Zometa preparatini qo‘llash xavfsizligi va samaradorligi hanuzgacha aniqlanmagan. Buyrak faoliyatini buzilishi Buyrak faoliyatini buzilishi fonida giperkaltsiyemiya bilan bog‘liq xavfli o‘smasi bo‘lgan bemorlarda Zometani qo‘llash to‘g‘risidagi maslani xal etishda bemorning holatini tekshirish kerak va davolashdan kutilgan foyda, bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavfdan ustunligi xususida xulosa qilish kerak. Bisfosfonatlarni qo‘llash bilan bog‘liq bo‘lgan buyrak disfunktsiyalari haqida xabarlar bor. Buyraklar faoliyatini buzilish ehtimolini oshiradigan omillarga degidratatsiya, buyraklar faoliyatining ilgari mavjud bo‘lgan buzilishi, Zometa yoki boshqa bisfosfonatlarning ko‘p martalik davolash tsikllari, shuningdek nefrotoksik vositalarni qo‘llash yoki infuziyani hozirgacha tavsiya qilinganidan qisqaroq vaqt o‘tkazish kiradi. Garchi Zometa kamida 15 minut davomida 4 mg dozada yuborilganida xavf kamaysa-da, buyrak faoliyati yomonlashishi mumkin. Zardobda kreatinin darajasini oshishi, shuningdek umurtqa pog‘onasi bilan bog‘liq bo‘lgan simptomlarni rivojlanishini oldini olish uchun preparatni tavsiya qilingan dozalarda doimo qabul qilayotgan ba’zi patsiyentlarda, garchi bu ancha kam uchrasada, baribir kuzatiladi. Zometaning har bir dozasini qabul qilishdan oldin patsiyentlarda qon zardobida kreatinin darajasini baholash kerak. Buyrak faoliyatini biroz yoki o‘rtacha buzilishlarida suyaklarda metastazlari bo‘lgan patsiyentlarda davolash boshlanganidan keyin Zometaning dozasini pasaytirish tavsiya qilinadi (“Qo‘llash usuli va dozalari” bo‘limidagi jadvalga qarang). Davolash vaqtida buyrak faoliyatini buzilish belgilari paydo bo‘lgan patsiyentlarda Zometa preparatini qo‘llashni bekor qilish kerak. Zometa preparati bilan davolashni faqat qon zardobidagi kreatinin darajasi dastlabki qiymatiga, dastlabki kattalikdan taxminan 10% ga qaytgan hollardagina qaytadan boshlash lozim. Bisfosfonatlar, shu jumladan Zometaning buyrak faoliyatiga potentsial ta’sirini, og‘ir buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda klinik xavfsizligi bo‘yicha to‘liq ma’lumotlarni (klinik sinovlarda giperkaltsiyemiya bilan induktsiyalangan o‘smasi bo‘lgan patsiyentlar uchun zardobda kreatinin darajasi >400 mkmol/l yoki >4,5 mg/dl, yoki suyaklarda metastazlari bo‘lgan patsiyentlar uchun zardob kreatinini mos ravishda >265 mkmol/l yoki >3 mg/dl bo‘lganini) inobatga olib hamda davolashning boshida va og‘ir buyrak yetishmovchiligi (kreatinin klirensi <30 ml/min) bo‘lgan patsiyentlarda farmakokinetik ma’lumotlar cheklanganligi tufayli, og‘ir buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda Zometani qo‘llash tavsiya qilinmaydi.

Hozirgi vaqtda zoledron kislotasini homilador ayollarda qo‘llanishi to‘g‘risida ma’lumotlar yo‘q. Preparatni homiladorlik va emizish davrida qo‘llash mumkin emas.

30°S dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin. Steril fiziologik eritma yoki 5% glyukoza eritmasida suyultirilganidan keyin preparat 2-8°S haroratda 24 soat davomida barqarordir. Aseptik suyultirilganidan keyin qo‘llashga tayyor preparatni darhol ishlatish kerak.

Zometaning dozasini o‘tkir oshirib yuborilishini davolashning klinik tajribasi cheklangan. Preparatning tavsiya qilingan dozalardan yuqori dozalarni olayotgan patsiyentlar doimiy nazorat ostida bo‘lishlari kerak, chunki buyrak faoliyatni buzilishi (shu jumladan buyrak yetishmovchiligi), zardobning elektrolit tarkibini (shu jumladan kaltsiy, fosfatlar va magniyning kontsentratsiyalarini) o‘zgarishi yuz berishi mumkin. Gipokaliyemiya yuz berganida klinik ko‘rsatmalar bo‘yicha kaltsiy glyukonatini infuziyasini o‘tkazish kerak.

Retsept bo‘yicha

Infuziya uchun eritma tayyorlash uchun kontsentrat (4 mg/5 ml) 5ml dan flakonda № 1.

3 yil.