Barcha dori preparatlari kabi ushbu preparat ham nojo‘ya samaralar chaqirishi mumkin, biroq ular hamma patsiyentlarda ham paydo bo‘lavermaydi.
Quyida sanab o‘tilgan bo‘lishi mumkin bo‘lgan nojo‘ya samaralarining tez-tezligi quyidagiga muvofiq aniqlanadi:
Juda tez-tez (10 dan 1 patsiyentdan ko‘prog‘ida rivojlanadi)
Tez-tez (10 dan 1 patsiyentdan kamrog‘ida rivojlanadi)
Tez-tez emas (100 dan 1 patsiyentdan kamrog‘ida rivojlanadi)
Kam hollarda (1000 dan 1 patsiyentdan kamrog‘ida rivojlanadi)
Juda kam hollarda (10000 dan 1 patsiyentdan kamrog‘ida rivojlanadi)
Noma’lum (mavjud ma’lumotlar bo‘yicha rivojlanish tez-tezligini aniqlash mumkin emas).
Agar Sizda quyidagi nojo‘ya samaralar rivojlansa, darhol davolovchi shifokoringizga murojaat eting va Sizga tibbiy yordam ko‘rsatishini so‘rang:
Juda tez-tez rivojlanadigan nojo‘ya samaralari:
depressiya
Tez-tez uchraydigan nojo‘ya samaralari:
tirishish hurujlari
havotirlik, ta’sirchanlik, kayfiyatni o‘zgarishi, ongni chalkashishi, oriyentatsiyani buzilishi
diqqatni jamlash bilan bog‘liq muammolar, fikrlash jarayonini sekinlashishi, hotirani yo‘qolishi, xotirani buzilishi (ushbu jarayonni birinchi namoyon bo‘lishi yoki to‘satdan o‘zgarishi yoki og‘irligini yomonlashishi)
buyrakda toshlar, tez-tez siyish yoki siyganda og‘riq
Tez-tez bo‘lmagan nojo‘ya samaralar:
qonda kislotalik darajasini oshishi (hansirash, havo yetmaslik hissi, ishtahani yo‘qolishi, ko‘ngil aynishi, qusish, yuqori toliqish, yurak ritmini tezlashishi yoki buzilishini chaqirishi mumkin)
terlashni kamayishi yoki terlamaslik
o‘ziga zarar yetkazish haqida fikrlash yoki o‘ziga zarar yetkazishga urinishlar
Kam hollarda uchraydigan nojo‘ya samaralari:
glaukoma (ko‘zda suyuqlikni tutilishi, bu ko‘z ichki bosimini oshishiga, og‘riq yoki ko‘rishni buzilishiga olib kelishi mumkin)
teri tomonidan og‘ir reaktsiyalar, shu jumladan hayot uchun xavf soluvchi Stivens-Djonson sindromi, bunda terini tashqi qavatini ko‘chishi kuzatiladi va ko‘p shaklli eritema – ter yuzasidan ko‘tarilib turuvchi qizil toshma va pufaklar rivojlanishi bilan kechuvchi holat.
Rivojlanish tez-tezligi noma’lum nojo‘ya samaralari:
Stivens-Djonson sindromining og‘ir shakli hisoblangan toksik epidermal nekroliz (terining yuqori qavatini toksik shikastlanishi).
Boshqa nojo‘ya samaralar:
Juda tez-tez rivojlanadigan nojo‘ya samaralari
Vaznni yo‘qotish
Qo‘l va oyoqlarda sanchilish hissi
uyqusizlik
Bosh aylanishi
Diareya
Ko‘ngil aynishi
Burunni bitishi, tumov, tomoqda og‘riq
Toliqish
Tez-tez uchraydigan nojo‘ya samaralari
Xulqni o‘zgarishi, shu jumladan g‘azab, asabiylik, agressiya
Tana vaznini oshishi
Ishtahani pasayishi yoki yo‘qolishi
Qonda eritrotsitlar miqdorini kamayishi (anemiya)
Noaniq nutq, gaplashish orqali muomala qilish bilan bog‘liq muammolar, nutqni buzilishi
Beso‘naqaylik, harakat koordinatsiyasini o‘zgarishi, yurishni buzilishi
Aqliy faoliyatni buzilishi
Har kungi faoliyat vazifalarini bajarish qobiliyatini buzilishi
Ishtiyoqni yo‘qolishi
Tinchlantiruvchi harakat
Qo‘l va oyoqlarni ixtiyorsiz titrashi
Hid bilish va umumiy sezuvchanlikni pasayishi
Ko‘zlarning ixtiyorsiz harakati
Ta’m bilishni o‘zgarishi
Ko‘rishni buzilishi, noaniq ko‘rish, ikkilangan ko‘rish, ko‘rishni yomonlashishi, akkomodatsiyani yomonlashishi
Quloqlarda shang‘illash
Bosh aylanishi (vertigo)
Quloqlarda shang‘illash
Quloqlarda og‘riq
Havoni yetishmasligi
Yo‘tal
Burun qonashi
Burun bitishi
Qusish
Qabziyat
Qorinda og‘riq, qorinda yoki me’dada yoqimsiz hislar
Me’dani yallig‘lanishi
Ovqat hazm qilishni buzilishi
Me’da yoki ichak infektsiyalari
Og‘izni qurishi
Og‘izda sanchilish yoki uvishish hissi
Sochlarni to‘kilishi
Teri toshmalari va/yoki teri qichishishi
Bo‘g‘imlarda og‘riq
Mushak spazmlari, mushaklarning tirishishli harakatlari, mushak zaifligi
Ko‘krak qafasida og‘riqlar
Isitma
Kuchni yo‘qolishi (asteniya)
Umumiy lohaslik
Allergik reaktsiyalar (masalan, teri toshmasi, qizarishi, qichishish, yuzni shishi, eshakemi)
Uyquga ketishni qiyinlashishi yoki tungi uyg‘onishlarsiz tush ko‘rishni qiyinligi
Tez-tez bo‘lmagan nojo‘ya samaralar
Siydik chiqarish tizimida kristallarni yoki mayda toshlarni paydo bo‘lishi
Qonning klinik tahlilidagi buzilishlar, shu jumladan oq qon tanachalari (leykopeniya) yoki trombotsitlar (qon plastinkalari) sonini kamayishi yoki eozinofillar sonini oshishi
Yurak ritmini notekisligi yoki sekinlashishi, ko‘krak qafasida kuchli yurak urishi hissi
Bo‘yin, qo‘ltiq osti yoki chov limfa tugunlarining shishi
Tirishish xurujlarini rivojlanish tez-tezligini oshishi
O‘qish va nutqli muloqatni buzilishi
So‘lak oqishi
Bezovtalik yoki aqliy va jismoniy faollikni oshishi
Xushni yo‘qotish
Xushdan ketish
Harakatlarni sekinlashishi yoki hajmini kamayishi
Mushaklarni ixtiyorsiz normal bo‘lmagan yoki takrorlanuvchi harakatlari
Uyquning davomiyligini yoki sifatini buzilishi, yuqori uyquchanlik
Hid bilishni susayishi yoki buzilishi
Xusnixatni buzilishi
Teri ostida qimirlash hissi
Ko‘z tomonidan buzilishlar, shu jumladan ko‘zlarni qurishi, yorug‘likka yuqori sezuvchanlik, ixtiyorsiz harakatlar, ko‘zni yoshlanishi, ko‘rishni yomonlashishi, ko‘rish maydonlarini tushib qolishi, ko‘zlarda odatdagi bo‘lmagan hislar, qovoqlarni tirishishsimon qisqarishi, ko‘zlarda yorqin yorug‘likni his qilish
Eshitishni pasayishi yoki yo‘qolishi, eshitishni bir tomonlama yo‘qolishi, quloqlarda yoqimsiz hislar
Ovozni dag‘allashishi (disfoniya)
Me’da osti bezini yallig‘lanishi
Ichakda gaz hosil bo‘lishi
Jig‘ildon qaynashi
Og‘iz bo‘shlig‘ida sezuvchanlikni buzilishi, ta’m bilishni yomonlashishi
Milklarni qonashi, ko‘p so‘lak ajralishi
Qorinni to‘lib ketganligi hissi yoki dam bo‘lishi, qorinda og‘riq, bosganda og‘riq
Qorinning yuqori sohasida og‘riq
Og‘izda og‘riq yoki achishish hissi
Og‘izdan hid kelishi
Tilda og‘riq
Siydikni ixtiyorsiz ajralishi, siydikda qon paydo bo‘lishi
Siyishga imperativ qistovlar, chov sohasida og‘riq
Buyrak sohasida og‘riq
Mastlik holati
Asabiylik
Yuz sezuvchanligini pasayishi
Eshakemi
Terini qizarishi va tananing barcha sohasida qichishish
Teri rangini o‘zgarishi
Terini lokal shishi
Allergiya chaqirgan terini yallig‘lanishi
Yuzni shishi
Bo‘g‘imlarni shishi
Skelet mushaklarining karaxtligi, belda og‘riq
Mushaklarda toliqish hissi
Qonda kaliy miqdorini kamayishi
Ishtahani oshishi
Isitma
Chanqoqlik, normal bo‘lmagan katta miqdorda suyuqlikni iste’mol qilish
Past arterial bosim yoki turganda arterial bosimni pasayishi (buning natijasida topiramat qabul qilayotgan ayrim patsiyentlarda bosh aylanishi, hushdan ketishdan oldingi hislar yoki yotgan holatdan o‘tirgan holatga yoki turganda tananing holatini to‘satdan o‘zgartirganda hushdan ketish rivojlanishi mumkin)
Qonni oqib kelishi, qizib ketish hissi
Grippsimon kasalliklar
Lohaslik
Oyoq-qo‘llarni sovushi (masalan, qo‘l barmoqlarini, oyoq barmoqlarini va yuzni)
Ta’lim olish qobiliyatini pasayishi
Seksual faoliyatni buzilishi (erektil disfunktsiya, libidoni yo‘qolishi)
Gallyutsinatsiyalar
Spontan nutqli muloqat qobiliyatini pasayishi
Jigar fermentlari darajasini oshishi
Eyforiya, kayfiyatni ko‘tarilishi
Apatiya, emotsional qashshoqlik (emotsiyani yo‘qligi, emotsiyani namoyon qilaolmaslik)
Odatdagi bo‘lmagan gumonsirash
Panik xuruj
Fikrlashni sekinlashishi, tetiklikni va diqqatni jamlashni buzilishi
Normal bo‘lmagan hid bilish, hid bilishni o‘zgarishi
Yig‘i
Duduqlanish
Takroriy nutq, perseveratsiyalar
Chalg‘ish
Achishish hissi
Sezuvchanlikni buzilishi
Miyacha sindromi (harakat koordinatsiyasiga ta’sir qiluvchi bosh miya faoliyatini nasliy buzilishi)
Stupor (patsiyent og‘riqdan tashqari stimullarga javob bermaydi)
Beso‘naqaylik
Migren yoki ba’zi tirishish xurujlarining turlarining oldindan xabar beruvchi belgisi bo‘lishi mumkin bo‘lgan, odatdagi bo‘lmagan his/sezgi
Periferik nevropatiya (qo‘l va oyoq nervlarini shikastlanishi)
Yuklamada havo yetmaslik hissi
Burun old bo‘shliqlari sekretini ishlab chiqarilishini oshishi
Harakat koordinatsiyasi testini normal bo‘lmagan natijasi (“test tandemi”)
Kam hollarda uchraydigan nojo‘ya samaralari
Oq qon tanachalari miqdorini kamayishi (neytropeniya)
Qonda kislotalikni oshishi
Kayfiyatni normal bo‘lmagan oshishi (maniya, gipomaniya)
Panik buzilishlar
Umidsizlik hissi
O‘rgangan, majmuaviy harakatlarni bajarish qobiliyatini yo‘qolishi (apraksiya)
Uyqu ritmini buzilishi
Terini haddan ziyod sezuvchanligi
Jigarni yallig‘lanishi, jigar yetishmovchiligi
Hid bilishni buzilishi
Qaltirash (essentsial tremor)
Harakatlarni boshlashni imkoniyatini yo‘qligi (akineziya)
Stimullarga reaktsiyani yo‘qligi
Bir tomonlama ko‘rlik, vaqtinchalik ko‘rlik, tungi ko‘rlik, akkomodatsiya bilan bog‘liq ko‘rish tomonidan muammolar, yorug‘, ostsillilyatsiyalangan nuqtalar bilan tubni his qilish defekti
Ko‘z va ko‘z atrofidagi to‘qimalar shishi
Ko‘rishni noaniqligi
Siydik kanalida (buyrakni qovuq bilan bog‘lovchi kanallar) mayda toshlarni hosil bo‘lishi.
Buyrak kanalchalarida kislotalikni oshishi (buyrak faoliyatini buzilishi)
Teridan yoqimsiz hid kelishi
Ko‘z atrofidagi to‘qimani shishi va yuzni shishi
Mahalliy eshakemi
Qo‘l va oyoqda diskomfort hissi
Reyno sindromi.
Bu barmoqlarni, tovonni, quloqlarni, og‘riq va sovuqqa yuqori sezuvchanlik bilan kechuvchi qon tomirlarini shikastlaydigan kasallik.
To‘qimalarning kaltsifikatsiyasi (kaltsinoz)
Qonda bikarbonatlar miqdorini pasayishi.
Rivojlanish tez-tezligi noma’lum nojo‘ya samaralari
Makulopatiya – makulani – ko‘rish dog‘i, eng yuqori ko‘rish aniqligi bilan bo‘lgan to‘rsimon qavatning kichik sohasini shikastlanishi.
Agar Siz ko‘rish aniqligini o‘zgarishini yoki pasayishini sezsangiz, davolovchi shifokoringizga murojaat qiling.
Allergiya bilan bog‘liq shishlar
Ko‘z kon’yunktivasining shishi
Ko‘z harakatini buzilishi
Bolalardagi nojo‘ya samaralari odatda kattalardagi nojo‘ya reaktsiyalarga o‘xshash.
Ammo, kattalarga nisbatan bolalarda ba’zi nojo‘ya samaralar yoki ko‘proq kuzatiladi va/yoki og‘irroq bo‘lishi mumkin.
Bolalarda kuzatiladigan og‘irroq nojo‘ya samaralarga terlamaslik va qonda kislotalikni oshishi kiradi.
Bolalarda ko‘proq kuzatiladigan nojo‘ya samaralar yuqori nafas yo‘llari kasalliklarini o‘z ichiga oladi.
Ikki tomonlama yashirin nazoratlangan tadqiqot natijalariga ko‘ra kattalarga nisbatan bolalarda ko‘proq (ikki yoki undan ko‘p marta) kuzatiladigan nojo‘ya samaralarga quyidagilar kiradi:
Ishtahani pasayishi, ishtahani oshishi, giperxloremik atsidoz (qonda xlor ionlari kontsentratsiyasini oshishi), gipokaliyemiya, normal bo‘lmagan hulq, tajavuzkorlik, apatiya, uyquga ketishni qiyinlashishi, o‘z joniga suiqasd qilish fikri, diqqatni jamlashni buzilishi, lohaslik, loqaydlik, uyquni sutkalik ritmini buzilishi, uyqu sifatini buzilishi, ko‘z yoshi oqishini oshishi, yurak ritmini sekinlashishi (sinus bradikardiya), o‘zini g‘ayrioddiy/normal bo‘lmagan his qilish, harakatlanishni buzilishi.
Kattalarda emas faqat bolalarda kuzatiladigan nojo‘ya samaralarga quyidagilar kiradi: eozinofiliya, psixomotor giperreaktivlik, bosh aylanishi (vertigo), qusish, tana haroratini oshishi (gipertermiya), isitma (pireksiya), ta’lim olish qobiliyatini yo‘qolishi.
Nojo‘ya samaralar haqida xabar berish
Har qanday nojo‘ya samaralar aniqlanganida yoki ushbu yo‘riqnomada ko‘rsatilmagan samaralar aniqlanganida, shifokorga yoki farmatsevtga murojaat qiling.
Nojo‘ya samaralar haqida xabar berib, Siz ushbu preparatning xavfsizligi haqida qo‘shimcha ma’lumot olishga yordam bergan bo‘lasiz.