Oq yoki deyarli oq rangli, hidsiz kukun. Gigroskopik.

antibiotik, aminoglikozid.(1-avlod)

[J01GA01

Keng ta’sir doirasiga ega aminoglikozidlar guruhiga mansub antibiotik. Nurli zamburug‘lar Streptomyces globisporus yoki boshqa turlarining hayot faoliyati jarayonida hosil bo‘ladi. Past kontsentratsiyalarda bakteriostatik ta’sir ko‘rsatadi: mikrob hujayrasining ichiga kirib, ribosomalarning 30S subbirliklaridagi spetsifik retseptor – oqsillar bilan bog‘lanadi, “ribosomaning matritsa RNK + 30S subbirligi” ni initsirlaydigan kompleksini hosil bo‘lishini buzadi, bu poliribosomalarning parchalanishiga olib keladi va, buning oqibati sifatida DNK dan ma’lumotlarni hisoblashda nuqsonlar paydo bo‘ladi, sifatsiz oqsillar sintezlanadi, bu esa mikrob hujayrasini o‘sishi va rivojlanishini to‘xtashiga olib keladi. Yuqoriroq kontsentratsiyalarda bakteritsid ta’sir ko‘rsatadi (tsitoplazmatik membranalarni shikastlab, mikrob hujayrasini nobud qiladi). Keng ta’sir doirasiga ega. Mycobacterium tuberculosis, ko‘pchilik grammanfiy bakteriyalar (Escherichia coli, Salmonella spp., Shigella spp., Yersinia spp., Klebsiella spp., Haemophilus inhluenzae, Klebsiella pneumoniae, Nesseria gonorrhoeae, Neisseria meningitidis, Brucella spp., Francisella tularensis, Yersinia pestis), ayrim grammusbat mikroorganizmlar (Staphylococcus spp.) ga nisbatan faol. Streptococcus spp. shu jumladan Streptococcus pneumoniae, Enterobacter spp. larga nisbatan o‘rtacha faol. Penitsillin yoki vankomitsin bilan majmuada Enterococcus faecalis yoki viridans guruhi Streptococcus tomonidan chaqirilgan endokarditni davolashda samarali. Kuchsiz kislotali muhitga chidamli, ammo qizdirganda kuchli kislotali va ishqoriy eritmalarda oson parchalanadi. Bakteriyalarni ikkilamchi chidamliligi tez rivojlanadi. Streptomitsin Spirochaetaceae oilasiga mansub anaerob bakteriyalar, Rickettsia spp., Pseudomonas aeruginosa ga nisbatan faol emas.

Mushak ichiga yuborilganida streptomitsin inyektsiya qilingan joydan tez va to‘liq so‘riladi. Qondagi maksimal kontsentratsiyaga erishish vaqti – 0,5–1,5 soat, 1 g mushak ichiga yuborilganidan keyin qondagi kontsentratsiyasi – 25-50 mkg/ml. Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi – 10% dan kam. Hujayradan tashqari suyuqlikda, abstsesslar suyuqligida, plevra suyuqligida, astsit, perikardial, sinovial, limfatik va peritoneal suyuqliklarda taqsimlanadi. Buyraklarda, jigarda, o‘pkada yuqori kontsentratsiyalari, past kontsentratsiyalari – suyak va yog‘ to‘qimalarida hosil bo‘ladi. Taqsimlanish hajmi kattalarda – 0,26 l/kg, bolalarda – 0,2-0,4 l/kg, 1 haftalikdan kam va tana vazni 1500 g dan kichik bo‘lgan yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda – 0,58 l/kg gacha, 1 haftalikdan kam va tana vazni 1500 g dan yuqori bo‘lgan chaqaloqlarda esa – 0,68 l/kg, mukovistsidozi bo‘lgan bemorlarda – 0,3–0,39 l/kg. Shikastlanmagan gematoentsefalik to‘siqdan o‘tmaydi. Yo‘ldosh orqali o‘tadi va ko‘krak sutiga kiradi. Metabolizmga uchramaydi. Kattalarda yarim chiqarilish davri (T1/2) – 2–4 soat, yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda – 5–8 soat, kattaroq yoshdagi bolalarda 2,5–4 soat. Yakuniy T1/2 – 100 soatdan ko‘p (hujayra ichki deposidan ajralib chiqishi). Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda T1/2, yetishmovchilik darajasiga qarab – 100 soatgacha o‘zgaradi, mukovistsidozi bo‘lgan bemorlarda – 1–2 soat, kuyishlari va gipertermiyasi bo‘lgan bemorlarda, yuqori klirensi tufayli, o‘rtacha ko‘rsatkichlarga nisbatan qisqaroq bo‘lishi mumkin. Buyrak orqali kalava filtratsiyasi yo‘li bilan (95%) o‘zgarmagan xolda chiqariladi.

turli sohalarda joylashgan tuberkulyoz, shu jumladan tuberkulyoz meningiti (majmuaviy davolash tarkibida); venerik granulema; tulyaremiya, brutsellez, o‘lat; bakterial endokardit (faqat benzilpenitsillin yoki vankomitsin bilan birga); o‘tkir bakterial ichak infektsiyalari, siydik-chiqarish yo‘llarining infektsiyalari (qo‘zg‘atuvchining sezgirligi aniqlanganidan so‘ng) qo‘llanadi.

Mushak ichiga yuboriladi. Flakon ichidagisini steril inyektsiya uchun suvda yoki 0,9% li natriy xloridi eritmasida yoki 0,25-0,5% li prokain (Novokain) eritmasida 1 g streptomitsinga 4 ml erituvchi hisobidan eritiladi. Kattalarga: mushak ichiga yuborishda bir martalik doza – 0,5–1 g, sutkalik – 1-2 g. Kattalar uchun streptomitsinning maksimal sutkalik dozasi – 2 g. Preparat yomon o‘zlashtirilganida, tana vazni 50 kg dan kam bo‘lgan bemorlarda, shuningdek 60 yoshdan katta shaxslarda sutkalik doza – 750 mg. Bolalarga: 3 oylikkacha bo‘lganlar uchun – sutkada 10 mg/kg doza hisobida, 3 dan 6 oylikkacha – sutkada 15 mg/kg, 6 oylikdan 2 yoshgacha – sutkada 20 mg/kg. 13 yoshgacha bo‘lgan bolalar va o‘smirlar uchun – sutkalik doza – 15 – 20 mg/kg buyuriladi, ammo 13 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun – sutkada 500 mg dan va o‘smirlar uchun – sutkada 1 g dan oshmasligi kerak. Turli yoshdagi bolalarga streptomitsinning maksimal dozalari: 2-4 yoshli bolalarga – bir martalik – 150 mg, sutkalik – 300 mg; 5-6 yoshli – bir martalik – 175 mg, sutkalik – 350 mg; 7-9 yoshli – bir martalik – 200 mg, sutkalik – 400 mg; 9-14 yoshli – bir martalik – 250 mg, sutkalik – 500 mg; 14 yoshdan katta bolalarga – bir martalik – 500 mg, sutkalik – 1 g. O‘pka va boshqa a’zolar tuberkulezi – sutkalik doza 15 mg/kg ni (lekin 1 g dan ko‘p emas) sutkada 1 marta yuboriladi, yomon o‘zlashtirilganda – 2 marta qabul qilishga bo‘lib yuboriladi; davolash davomiyligi 3 oy va undan ortiq (boshqa tuberkulezga qarshi preparatlarni qabul qilish bilan parallel ravishda olib boriladi). Bakterial endokardit: streptokokk etiologiyali (penitsillinga sezgir Streptococcus spp. tomonidan chaqirilgan) – streptomitsin benzilpenitsillin bilan majmuada 2 hafta davomida yuboriladi: birinchi haftada – 1 g dan sutkada 2 marta; ikkinchi hafta davomida –500 mg dan sutkada 2 marta yuboriladi; 60 yoshdan oshgan patsiyentlarga – 2 hafta davomida 500 mg dan sutkada 2 marta yuboriladi; enterokokk etiologiyali – streptomitsin benzilpenitsillin bilan majmuada 6 hafta davomida yuboriladi: birinchi 2 hafta davomida – 1 g dan sutkada 2 marta; keyingi 4 hafta davomida – 500 mg dan sutkada 2 marta yuboriladi (davolash kursi davomiyligi ototoksiklik holatlari bo‘lganida qisqartirilishi mumkin). Tulyaremiya –0,5-1 g dan sutkda 2 marta 7-14 sutka davomida febril temperatura bo‘lmagan 5-7-kungacha davom ettiriladi. Vabo, brutsellez – 1 g dan sutkda 2 marta kamida 7-10 kun davomida qo‘llanadi. Venerik granulemada, o‘tkir bakterial ichak infektsiyalarida va siydik chiqarish yo‘llarining infektsiyalarida – sutkalik dozani 2-4 marta qabul qilishga bo‘linadi, davolash kursi davomiyligi – minimum 10 kun (14 kundan oshmasligi kerak). Buyrak yetishmovchiligida streptomitsinning sutkalik dozasini kamaytirish kerak. Kreatinin klirensi minutiga 50 dan 60 ml gacha bo‘lganida doza sutkada 500 mg dan; kreatinin klirensi minutiga 40 dan 50 ml gacha bo‘lganida – doza sutkada 400 mg dan oshmasligi kerak. Arterial gipertenziyasi va yurak ishemik kasalligi bo‘lgan patsiyentlar uchun boshlang‘ich doza – sutkada – 250 mg, yaxshi o‘zlashtirilganda dozani oshiriladi.

Nerv tizimi tomonidan: bosh og‘rig‘i, uyquchanlik, holsizlik, pereferik nevrit, yuz nervining nevriti (yuz sohasi va og‘iz bo‘shlig‘ida achishish, uvishish, sanchish sezish), kam-miorelaksantlar bilan bir vaqtda yuborilganida nerv-mushak blokadasi (nafasni qiyinlashishi, tungi apnoe, nafasni to‘xtash), neyrotoksik ta’siri (mushaklarni tortishishi, paresteziyalar, tutqanoq xurujlari). Sezgi a’zolari tomonidan: ototoksiklik (eshitishni yo‘qolishi, shang‘illash, quloqlarni shang‘illashi yoki “bitib qolishi” tuyg‘usi, qaytmas karlikkacha eshitishni pasayishi), vestibulyar va labirint buzilishlari (koordinatsiyani buzilishi, bosh aylanishi, ko‘ngil aynishi, qusish, barqarorlikni yo‘qolishi). Siydik chiqarish tizimi tomonidan: nefrotoksiklik (siydik chiqarilishini sezilarli darajada ko‘payishi yoki kamayishi, oliguriya, poliuriya, chanqoqlik, anoreksiya, ko‘ngil aynishi, qusish). Ovqat hazm qilish tizimi tomonidan: ko‘ngil aynishi, qusish, diareya, jigar faoliyatini buzilishi (“jigar” transaminazalari faolligini orshishi, giperbilirubinemiya). Allergik reaktsiyalar: qichishish, teri giperemiyasi, toshma, angionefrotik shish, isitma. Mahalliy reaktsiyalar: yuborish joyida giperemiya va og‘riq. Yo‘riqnomada keltirilgan har qanday nojo‘ya samaralari kuchaysa, yoki Siz yo‘riqnomada keltirilmagan boshqa nojo‘ya samaralarni sezsangiz, bu haqida shifokorga xabar bering.

O‘ta yuqori sezuvchanlik (shu jumladan anamnezda boshqa aminoglikozidlarga), azotemiya va uremiya bilan kechuvchi surunkali og‘ir buyrak yetishmovchiligi, VIII juft bosh miya nervlarning organik shikastlanishi, homiladorlik. Agar Sizda sanab o‘tilgan kasalliklardan biri bo‘lsa, preparatni qo‘llashdan oldin albatta shifokor bilan maslahatlashing. Ehtiyotkorlik bilan Miasteniyada, parkinsonizmda, botulizmda (aminoglikozidlar nerv-mushak o‘tkazuvchanligini buzilishini chaqirishi va bu skelet mushaklarining keyinchalik yanada zaiflashuviga olib kelishi mumkin), obliterirlovchi endokarditda, II-III darajali yurak yetishmovchiligida, surunkali buyrak yetishmovchiligida, degidratatsiyada, miyada qon aylanishini buzilishida, qon ketishiga moyillikda, keksa yoshdagilar va bolalarda, laktatsiya davrida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Agar Sizda sanab o‘tilgan kasalliklardan biri bo‘lsa, preparatni qo‘llashdan oldin albatta shifokor bilan maslahatlashing.

Penitsillin qatori antibiotiklari va tsefalosporinlar bilan bir shpritsda aralashtirish mumkin emas. Boshqa nefro- va ototoksik preparatlar (shu jumladan boshqa aminoglikozidlar, polimiksinlar, kapreomitsin bilan) bilan bir vaqtda qo‘llanganda nefro- va ototoksik ta’sirni rivojlanish xavfi oshadi. Beta-laktam antibiotiklari (penitsillinlar va tsefalosporinlar) bilan bir vaqtda buyurilganida sinergizm namoyon qiladi. Miasteniyaga qarshi preparatlarning samarasini pasaytiradi. Metoksifluran nojo‘ya samaralari rivojlanishining xavfini oshiradi. Ingalyatsion narkoz uchun preparatlar (galogen saqlovchi karbonsuvlar), opioid analgetiklar, antikoagulyantlar sifatida ko‘p miqdorda tsitrat konservantlarili qonni quyish, boshqa nerv-mushak o‘tkazuvchanligini bloklaydigan boshqa dori vositalari – streptomitsin bilan bir vaqtda qo‘llanganda nerv-mushak blokadasi kuchayishi mumkin. Indometatsinni vena ichiga yuborilishi, streptomitsinning qondagi kontsentratsiyasini oshirib va yarim chiqarilish davrini uzaytirib, buyrak klirensini pasaytiradi.

Davolash davrida buyrak, eshitish nervi va vestibulyar apparatining faoliyatini haftada kamida 1 marta nazorat qilish kerak. Buyrak faoliyatini buzilishi bo‘lgan bemorlarda, shuningdek yuqori dozalari yoki uzoq vaqt davomida buyurilganda nefrotoksiklikni rivojlanish ehtimoli yuqori bo‘ladi (bu toifa bemorlarda buyrak faoliyatini har kuni nazorat qilish talab qilinishi mumkin). Audiometrik sinamalar qoniqarsiz bo‘lganida preparatning dozasi pasaytiriladi yoki davolash to‘xtatiladi. Ijobiy klinik dinamika kuzatilmaganida, chidamli mikroorganizmlarni rivojlanish ehtimolini unutmaslik kerak. Bunday hollarda davolashni bekor qilish va mos keluvchi davolashni o‘tkazish kerak.

Homiladorlikda streptomitsinni qo‘llash mumkin emas, chunki u yo‘ldosh to‘sig‘i orqali o‘tadi va odam homilasida nefrotoksik va ototoksik ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Laktatsiya (emizish) davrida ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi (streptomitsin ko‘krak sutiga past kontsentratsiyalarda o‘tadi va me’da-ichak yo‘llaridan yomon so‘riladi). 1 yoshgacha bo‘lgan bolalarga streptomitsin faqat ״ko‘rsatmalar״ ga muvofiq buyuriladi. Preparatni qabul qilish vaqtida transport vositalarini, mexanizmlarni boshqarishda va diqqatni yuqori jamlanishi xamda psixomotor reaktsiyalarning tezligini talab qiluvchi boshqa potentsial xavfli faoliyat turlarini bajarishda ehtiyotkorlikka amal qilish lozim. Preparat bolalar olaolmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach qo‘llanilmasin.

Quruq joyda, 15 dan 25oS gacha bo‘lgan haroratda.

Simptomlari: toksik reaktsiyalar (eshitishni yo‘qolishi, ataksiya, bosh aylanishi, siydik chiqarilishini buzilishi, chanqoqlik, anoreksiya, ko‘ngil aynishi, qusish, quloqlarni shang‘illashi yoki bitib qolishni his qilish, nafasni buzilishi); Davolash: nerv mushak o‘tkazilishini blokadasini va uning oqibatlarini yo‘q qilish uchun gemodializ yoki peritonial dializ, antixolinester vositalari, kaltsiy tuzlari, o‘pkaning su’niy ventilyatsiyasi, boshqa simptomatik va tutib turuvchi davolash.

Retsept bo‘yicha beriladi..

Mushak ichiga yuborish uchun eritmani tayyorlash uchun kukun 0,5 g, 1 g. 0,5 g va 1,0 g dan faol modda 10 ml yoki 20 ml sig‘imli flakonlarda. 1,5 yoki 10 flakon qo‘llash yo‘riqnomasi bilan birga karton qutiga joylanadi. 50 flakon 10 ta qo‘llash yo‘riqnomasi bilan birga statsionarlarga olib kelish uchun karton qutiga joylanadi

3 yil.