Miopatiya/rabdomioliz GMG-KoA-reduktazaning boshqa ingibitorlari kabi simvastatin gohida miopatiyani keltirib chiqaradi, u mushaklarda og‘riqlar, mushaklarni palpatsiya qilishda og‘riq yoki bo‘shashish ko‘rinishida namoyon bo‘ladi va kreatinfosfokinaza (KFK) darajasining normal qiymatlari o‘n martadan ortiq oshishi bilan kechadi.
Ayrim hollarda miopatiya mioglobinuriya oqibatida o‘tkir og‘ir buyrak yetishmovchiligi bilan yoki usiz rabdomioliz shakliga o‘tadi, bu juda kam hollarda o‘limga olib keladi.
Miopatiya rivojlanishi xavfi plazmada GMG-KoA-reduktazaning yuqori ingibitsiya qiluvchi faolligida oshadi.
Miopatiya/rabdomioliz xavfi preparat dozasiga bog‘liq.
Miopatiya hollarining taxminan yarmisida u davolashning birinchi yili davomida yuzaga kelgan.
Davolashning keyingi har yilida miopatiya rivojlanishi tez-tezligi taxminan 0,1% ni tashkil etadi.
Simvastatinning 80 mg li dozasidan faqat yurak-qon tomir asoratlari rivojlanishi xavfi yuqori bo‘lgan, past dozalar bilan davolash istalgan natijani bermagan, og‘ir giperxolesterinemiyali patsiyentlarda hamda davolashdan kutiladigan foyda potentsial xavfdan oshgan taqdirda foydalaniladi.
Agar simvastatin 80 mg dozada qabul qilinganida u bilan o‘zaro ta’sir qiluvchi preparatdan foydalanish zarur bo‘lsa, simvastatinni ancha past dozalaridan yoki dorilarning o‘zaro ta’sirlashishi imkoniyati kam bo‘lgan holda statinlarni qo‘llash tartibidan foydalanish lozim (quyida dori preparatlarining o‘zaro ta’sirlashishidan kelib chiqadigan miopatiya rivojlanishi xavfini pasaytirishga doir choralarga, shuningdek “Qo‘llash usuli va dozalari”, “Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar” va “Dorilarning o‘zaro ta’siri” bo‘limlariga qarang).
Yurak-qon tomir kasalliklari rivojlanishi xavfi yuqori bo‘lgan, simvastatinni sutkada 40 mg dozada qabul qilgan xitoy millatiga mansub patsiyentlarda miopatiya preparatning xuddi shunday dozasini qabul qilgan boshqa millatlarga nisbatan taxminan 5 marta ko‘proq rivojlangan.
Shunday qilib, simvastatinni osiyolik patsiyentlarga buyurilganida ehtiyotkorlikka rioya qilish va preparatning eng past dozalaridan foydalanish lozim.
Transport oqsillari faoliyatini pasayishi Organik anionlarning jigar transport polipeptidlari faoliyatini pasayishi simvastatin kislotasining tizimli ekspozitsiyasini oshirishi va miopatiya va rabdomioliz rivojlanishi xavfini oshirishi mumkin.
O‘zaro ta’sirlashuvchi preparatlar (masalan, tsiklosporin) keltirib chiqaradigan yoki OATR1V1 ning kichik faolligini kodlovchi SLCO1B1 c.521T>S geni allelini tashuvchi patsiyentlarda so‘ndirilish natijasida faoliyatning pasayishi kuzatilishi mumkin.
Simvastatinning yuqori dozalarini (80 mg) qabul qilish bilan bog‘liq miopatiya rivojlanishi xavfi umumiy holda genetik testdan o‘tkazishsiz taxminan 1% ni tashkil etadi.
80 mg preparatni qabul qilgan S allelining gomozigotali tashuvchilarida (SS deb nom olgan) bir yil davomida miopatiya rivojlanishi xavfi 15% ni tashkil etadi, ayni vaqtda S allelining geterozigotali tashuvchilarida (ST) ushbu xavf 1,5% ni tashkil etadi.
Eng ko‘p tarqalgan genotipli (TT) patsiyentlarda ushbu xavf 0,3% ni tashkil etadi.
Imkon qadar 80 mg simvastatinni buyurishdan oldin davolash xavfi va foydasini baholash doirasida S allelini aniqlash uchun genotiplashni ko‘rib chiqish, SS genotipi aniqlangan shaxslarda esa preparatning yuqori dozalarini buyurishdan tiyilish lozim.
Shunga qaramay, genotiplashda mazkur genni yo‘qligi miopatiya rivojlanishi imkoniyatini istisno etmaydi.
Kreatinfosfokinaza darajasini aniqlash Agar KFK ni dastlabki darajasi sezilarli darajada (normaning yuqori chegarasidan 5 martadan ko‘p yuqori darajada) ortiq bo‘lsa va bunda kuchli jismoniy zo‘riqish ta’siri hamda KFK oshishining boshqa ehtimol qilingan sabablari istisno qilingan bo‘lsa, natijalarni tasdiqlash uchun tahlilni 5-7 kundan keyin takrorlash lozim.
Davolash boshlanishidan oldin Davolash boshlanishida va simvastatin dozasi oshganida barcha patsiyentlarni miopatiya rivojlanishi xavfi ehtimoli va har qanday tushuntirib bo‘lmaydigan mushak og‘rig‘i, mushaklar bosilganda og‘riqli holat yoki mushaklarning zaifligi paydo bo‘lganida shifokorga darhol murojaat qilish zarurligi haqida ogohlantirish zarur.
Rabdomioliz rivojlanishi xavfi omillari bo‘lgan patsiyentlarni davolashga ehtiyotkorlik bilan yondashish zarur.
KFKning referent dastlabki qiymatini davolashni boshlashdan oldin keksa yoshdagi (65 yosh va undan katta) shaxslarda, ayollarda, buyrak faoliyatining buzilishida, nazorat qilinmaydigan gipotireozda, bemor yoki uning qarindoshlari anamnezida mushakning irsiy kasalliklari bo‘lganida, anamnezda statinlar yoki fibratlar bilan davolashda mushaklarning toksik shikastlanishi rivojlanishining mavjudligida, alkogolni suiiste’mol qilishda belgilash lozim.
Ushbu hollarda davolashdan kutilgan foyda va xavf nisbatini sinchkovlik bilan baholash va patsiyent holati yuzasidan klinik kuzatuvni amalga oshirish tavsiya etiladi.
Agar o‘tmishda fibratlar yoki statinlar bilan davolashda patsiyentda miopatiya rivojlangan bo‘lsa, ushbu sinfdagi boshqa preparatni o‘ta ehtiyotkorlik bilan buyurish lozim.
Agar KFKning dastlabki qiymatlari sezilarli darajada (normaning yuqori chegarasidan 5 martadan ko‘p yuqori darajada) ortiq bo‘lsa, simvastatin bilan davolashni boshlash mumkin emas.
Davolash davomida Agar statin bilan davolash vaqtida mushak og‘rig‘i, zaiflik yoki tirishishlar paydo bo‘lsa, KFK darajasini o‘lchash lozim.
Agar kuchli jismoniy mashqlar bo‘lmaganida tahlil KFK kontsentratsiyasini sezilarli (normaning yuqori chegarasidan 5 martadan ko‘p yuqori) darajada oshishini ko‘rsatsa, davolashni to‘xtatish lozim.
Agar mushak simptomlari og‘ir va kundalik diskomfortga sababi bo‘lsa, hatto KFK qiymatlari normaning yuqori chegarasidan 5 martadan kam bo‘lsa ham preparat qo‘llanilishini bekor qilish masalasini ko‘rib chiqish maqsadga muvofiq.
Agar miopatiyaning boshqa sababi taxmin qilinsa, davolashni shuningdek to‘xtatish tavsiya qilinadi.
Ayrim statinlarni qabul qilish vaqtida va undan keyin immun vositasida nekrozlanuvchi miopatiyaning (IVNM) juda kam uchraydigan hollari haqida xabar qilingan.
IVNM mushaklarning proksimal bo‘limlarida doimiy mushak zaifligi va statinlar bilan davolash bekor qilinganiga qaramay saqlanib qolgan KFK darajasining oshishi bilan, mushak to‘qimasi biopsiyasida aniqlangan sezilarli bo‘lmagan yallig‘lanishsiz nekrozlanuvchi miopatiya bilan, immunodepressantlardan foydalanilganida yaxshilanishi bilan klinik ifodalanadi.
Simptomlari yo‘qolganida va KFK darajasi normal qiymatga kelganida ushbu statin bilan davolashni qayta boshlash yoki boshqa statin bilan sinchkov nazorat ostida minimal dozalarda davolashni boshlash masalasini ko‘rib chiqish mumkin.
Miopatiya rivojlanishining ancha yuqori xavfi preparatning 80 mg dozasini qabul qilishga o‘tkazilgan patsiyentlarda qayd etilgan.
Vaqti-vaqti bilan KFK darajasini aniqlash tavsiya etiladi, bu miopatiyaning subklinik holatlarini aniqlashga imkon beradi.
Biroq bunday monitoringni olib borish miopatiya rivojlanishini oldini olmaydi.
Simvastatin bilan davolashni rejali keng qamrovli jarrohlik aralashuvlaridan bir necha kun oldin va nazarda tutilmagan jiddiy terapevtik yoki jarrohlik holati yuzaga kelgan hollarda vaqtincha to‘xtatiladi.
Dori preparatlarining o‘zaro ta’siridan kelib chiqadigan miopatiya rivojlanishi xavfini pasaytirishga doir choralar (shuningdek “Dorilarning o‘zaro ta’siri” bo‘limiga qarang) Miopatiya va rabdomioliz rivojlanishi xavfi simvastatin va CYP3A4 ning kuchli ingibitorlarini, shuningdek gemfibrozil, tsiklosporin va danazolni bir vaqtda qo‘llanilganida sezilarli darajada oshadi (“Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar” bo‘limiga qarang).
Agar CYP3A4 ning kuchli ingibitorlari bilan davolashdan voz kechish mumkin bo‘lmasa, simvastatin bilan davolashni vaqtincha to‘xtatish va boshqa statinlardan foydalanishni nazarda tutish lozim.
Miopatiya va rabdomioliz rivojlanishi xavfi simvastatin va CYP3A4 ning o‘rtacha (simvastatin AUC ni taxminan 2–5 marta oshiruvchi) ingibitorlarini bir vaqtda qo‘llanilganida ham oshadi.
Flukonazol, verapamil va diltiazemni bir vaqtda qo‘llanilganida ehtiyotkorlikka rioya qilish zarur, simvastatin dozasiga tuzatish kiritish talab qilinishi mumkin.
Simvastatinni sutkada 20 mg dan yuqori dozalarda amiodaron, amlodipin, verapamil va diltiazem bilan birgalikda qo‘llanilishidan voz kechish lozim.
Oilaviy gomozigotali giperxolesterinemiyasi bo‘lgan patsiyentlarda simvastatinni sutkada 40 mg dan yuqori dozalarda lomitapid bilan birgalikda qo‘llanilishidan voz kechish lozim.
Simvastatin bilan davolash vaqtida greypfrut sharbatini iste’mol qilishdan saqlanish lozim.
Simvastatinni fenofibratdan tashqari boshqa fibratlar bilan qabul qilayotgan patsiyentlarda miopatiya va rabdomioliz rivojlanishi xavfi oshishi munosabati bilan simvastatin dozasi sutkada 10 mg dan oshmasligi kerak.
Fenofibratni simvastatin bilan birgalikda buyurilganida ehtiyotkorlikka rioya qilish lozim, chunki alohida qo‘llaniladigan har bir preparat miopatiya rivojlanishini keltirib chiqarishi mumkin.
Statinlar va fuzid kislotasi bilan davolashda rabdomioliz rivojlanishi hollari (shu jumladan o‘lim bilan yakunlangan holatlar) haqida xabarlar kelib tushgan.
Simvastatinni fuzid kislotasining tizimli dori shakllari bilan bir vaqtda, shuningdek fuzid kislotasi bilan davolash to‘xtatilganidan keyin 7 kun davomida buyurish mumkin emas.
Fuzid kislotasini tizimli qo‘llash zarurati bo‘lganida fuzid kislotasi bilan davolashning jami vaqti davomida statinlarni qo‘llash bekor qilinadi.
Patsiyentlar mushak zaifligi, palpatsiyada og‘riq yoki sezuvchanlik kabi simptomlar rivojlangan taqdirda tibbiy yordam olish uchun darhol murojaat qilishlari kerak.
Statinlar bilan davolash fuzid kislotasining so‘ngi dozasi qabul qilinganidan keyin 7 kun o‘tgach qayta boshlanishi mumkin.
Fuzid kislotasini uzoq muddat davomida tizimli qo‘llash zarur bo‘lgan ayrim hollarda, masalan og‘ir infektsiyalarni davolashda har bir alohida holatda simvastatin va fuzid kislotasini birgalikda buyurilishi zaruratini ko‘rib chiqish, davolashni esa sinchkov tibbiy kuzatuv ostida amalga oshirish talab qilinadi.
Kam hollarda miopatiya/rabdomioliz GMG-KoA-reduktaza ingibitorlari va niatsinni (nikotin kislotasini) lipid-modifikatsiyalovchi dozada (≥ 1 g/sutka) bir vaqtda qo‘llanilishi bilan bog‘liq bo‘lgan, garchi ushbu preparatlarning har biri alohida qo‘llanilganida ham miopatiya rivojlanishini keltirib chiqarishi mumkin.
Simvastatin va niatsinni (nikotin kislotasini) lipid-modifikatsiyalovchi dozada (≥ 1 g/sutka) yoki niatsinni saqlovchi preparatlar bilan majmuaviy davolashni qo‘llash ko‘rib chiqilayotganida shifokor potentsial foyda va xavflarni sinchkovlik bilan solishtirib ko‘rishi hamda mushak og‘rig‘i, palpatsiyada og‘riqning mavjudligi yoki mushak zaifligining har qanday belgilari va simptomlari yuzasidan, ayniqsa davolashning dastlabki oylari davomida, shuningdek har qanday preparatning dozasi oshirilganida sinchkovlik bilan kuzatuvni amalga oshirishi kerak.
Xitoy millatiga mansub shaxslarda miopatiya yuzaga kelishi tez-tezligi yuqori bo‘lganligi sababli, osiyolik shaxslarga simvastatinni niatsinning (nikotin kislotasining) lipid-modifikatsiyalovchi dozalari (≥ 1 g/sutka) bilan bir vaqtda buyurilishi tavsiya etilmaydi.
Atsipimoks struktura jihatidan niatsinga yaqin.
Garchand atsipimoksni qo‘llanilishi o‘rganilmagan bo‘lsa-da, mushaklarga toksik ta’siri xavfi niatsin ta’siri xavfiga o‘xshash bo‘lishi mumkin.
Jigarga ta’siri Zardobda transaminazalar darajasi turg‘un (normaning yuqori chegarasidan 3 martadan ortiq) oshishi mumkin.
Simvastatin qo‘llanilishi to‘liq yoki vaqtincha bekor qilinganida transaminazalar darajasi odatda dastlabki qiymatlariga qadar asta-sekin pasayadi.
Davolash boshlanishidan oldin va keyinchalik klinik ko‘rsatmalarga muvofiq jigar faoliyatini tekshirish tavsiya etiladi.
Simvastatin dozasini 80 mg gacha oshiriladigan patsiyentlarda doza oshirilishidan oldin, doza 80 mg gacha oshirilganidan keyin 3 oy o‘tgach va so‘ngra davolashning birinchi yili davomida davriy (masalan, har 6 oyda) jigar faoliyatini qo‘shimcha tekshirishlari o‘tkaziladi.
Transaminazalar darajasi yuqori bo‘lgan patsiyentlarga alohida e’tibor qaratish lozim.
Ularga qisqa muddatlarda takroriy tahlillar o‘tkazilishi buyuriladi, so‘ngra esa odatdagi patsiyentlarga nisbatan tez-tez o‘tkaziladi.
Agar transaminazalar darajasini o‘sishi davom etsa, ayniqsa agar u normaning yuqori chegarasidan 3 marta yuqori bo‘lsa va ushbu belgida turg‘un qolsa, simvastatin bilan davolashni to‘xtatish lozim.
ALT mushaklardan ajralishini ham nazarda tutish lozim, demak ALT va KFK qiymatlarini oshishi miopatiya rivojlanishidan dalolat berishi mumkin (yuqorida Miopatiya/Rabdomioliz bo‘limiga qarang).