oqdan sarg‘ish-zarg‘aldoq rangligacha bo‘lgan kristall kukun.

J01DD04

Sog‘lom shaxslarga 0.5, 1.0 yoki 2.0 g dozalarni 30 minut davomida vena ichiga (v/i) bir marta quyilgandan keyin va mushak ichiga (m/i) bir martalik 0.5 g (250 mg/ml yoki 350 mg/ml kontsentratsiyalarda) yoki 1.0 g dozalar yuborilgandan keyin tseftriaksonning plazmadagi o‘rtacha kontsentratsiyalari quyida jadvalda keltirilgan. Jadval. Bir martalik doza yuborilgandan keyin tseftriaksonning plazmadagi kontsentratsiyalari.

Sezgir mikroorganizmlar tomonidan chaqirilgan quyidagi infektsiyalarni davolash uchun qo‘llanadi: – Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae, Haemophilus parainfluenzae, Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Enterobacter aerogenes, Proteus mirabilis yoki Serratia marcescens tomonidan chaqirilgan quyi nafas yo‘llarining infektsiyalari, – Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae (shu jumladan beta-laktamazalarni ishlab chiqaruvchi shtammlari) ili Moraxella catarrhalis (shu jumladan beta-laktamazalarni ishlab chiqaruvchi shtammlari) tomonidan chaqirilgan o‘tkir bakterial o‘rta otit, – Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Streptococcus pyogenes, Viridans group streptococci, Escherichia coli, Enterobacter cloacae, Klebsiella oxytoca, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis, Morganella morganii*, Pseudomonas aeruginosa, Serratia marcescens, Acinetobacter calcoaceticus, Bacteroides fragilis* yoki Peptostreptococcus species tomonidan chaqirilgan teri va teri osti kletchatkasining infektsiyalari, – Escherichia coli, Proteus mirabilis, Proteus vulgaris, Morganella morganii ili Klebsiella pneumoniae tomonidan chaqirilgan siydik chiqarish yo‘llarining (asoratli va asoratsiz), infektsiyalari,

Tez-tez – ko‘ngil aynishi, qusish, diareya, shu jumladan psevdomembranoz kolit – chidamli mikroorganizmlar chaqirgan ikkilamchi zamburug‘li infektsiyalar va infektsiyalar – eozinofiliya, leykopeniya, trombotsitoz Kam – bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi – terlash, giperemiya, qorinda og‘riq, meteorizm – leykotsitoz, monotsitoz, agranulotsitoz – nefrolitiaz, biliar litiaz, bronxospazm, burundan qon ketishi – zamburug‘li superinfektsiyalar, kandidoz yoki vaginit – stomatit, glossit – o‘ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyalari, allergik dermatit, eshakemi, qichishish, shish, makulopapulyoz toshma, anafilaktik reaktsiyalar, allergik pnevmonit – anemiya, limfopeniya, neytropeniya, trombotsitopeniya, protombin vaqtini oshishi yoki kamayishi – ishqoriy fosfatazani va bilirubinni oshishi Juda kam – pankreatit – kreatininni oshishi, tsilindruriya – oliguriya, glyukozuriya, gematuriya, anuriya, buyrak yetishmovchiligi – tirishish, zardob kasalligi – polimorf eritema, Stivens–Djonson sindromi, toksik epidermal nekroliz – ichga qabul qilinganidan keyingi flebit. Mushak ichiga lidokainsiz qo‘llanilishi og‘riqli.

Anamnezdagi tsefalosporinlar qatori antibiotiklariga va boshqa beta-laktam antibiotiklariga, lidokainga (mushak ichiga yuborish) o‘ta yuqori sezuvchanlik.41 haftalikka yetkazilgan chala tug‘ilgan chaqaloqlar (homiladorlik davri + hayotining 1 haftasi).Muddatida tug‘ilgan chaqaloqlar (hayotining 28 kunigacha):sariqlik bilan yoki gipoalbuminemiya, atsidoz bilan tug‘ilganlarda (bunday holatlarda bilirubinni qon plazmasi oqsillari bilan bog‘lanishi pasayadi) bilirubinli entsefalopotiyaning havfi oshadi;kaltsiy preparatlari yoki kaltsiy saqlovchi eritmalarni vena ichiga yuborishni zarurati bo‘lganida o‘pka va buyraklarda kaltsiy pritsipitlarni hosil bo‘lishini xavfi tufayli.Hamma patsiyentlar uchun kaltsiy saqlovchi preparatlar va eritmalar bilan (Ringer eritmasi va shunga o‘xshashlar), hatto turli infuzion yo‘llar orqali qo‘llash. Kaltsiy saqlovchi eritmalarni tseftrakson oxirgi yuborilganidan keyin 48 soat davomida buyurish mumkin emas.

Tseftriaksoning kaltsiyli tuzlarining pretsipitatlarini paydo bo‘lish havfi tufayli, tseftriaksonni hech qachon kaltsiy saqlovchi eritmalar (Ringer, Gartman va shunga o‘xshashlar) bilan qo‘llash mumkin emas. Kaltsiy saqlovchi eritmalarni tseftriaksonni oxiri yuborishdan keyin 48 soat davomida buyurish mumkin emas. Yangi tug‘ilgan chaqaloqlar va chala tug‘ilgan bolalarda tseftriakson va kaltsiy saqlovchi preparatlar bir vaqtda yuborilganida o‘pka va buyraklarda o‘lim bilan yakunlangan pretsipitatlarni paydo bo‘lish hollari ta’riflangan. Aminoglikozidlar: Sinergizm oqibatida grammanfiy mikroorganizmlarga nisbatan samaradorligi oshdi, ammo oto – va nefrotoksikligi ham oshadi. Preparatlarning dozasini boshqarish kerak va majmuaviy davolashning zarurati bo‘lganida, ularning turli joylarga alohida yuborish va bir shpritsda yoki infuziya uchun eritmada fizik-kimyoviy nomutanosibligi sababli aralashtirmaslik kerak. Nosteroid yallig‘lanishga qarshi vositalar, antiagregantlar, K vitamini antiangonistlari (varfarin kabi): qon ketishi ehtimolini oshishi. Halqali diuretiklar va nefrotoksik preparatlar – nefrotoksiklik xavfi oshadi. Bakteriostatik antibiotiklar (xloramfenikol, tetratsiklinlar): Tseftriaksonning bakteritsid samarasini pasaytiradi. Gormonal kontratseptivlar: Gormonal kontratseptivlarning samaradorligi pasayadi, shuning uchun davolanish vaqtida va u tugagandan keyin 1 oy davomida qo‘shimcha (nogormonal) kontratseptsiya usullarini ishlatish tavsiya qilinadi. Boshqa beta-laktam antibiotiklar: qarama-qarshi allergik reaktsiyalar rivojlanishi mumkin. Tseftriaksonni qabul qilinganidan keyin darhol etanol qo‘llanganidan keyin disulfiramning ta’siriga o‘xshash samaralar kuzatilmagan. Tseftriakson N-metiltiotetrazol guruhini saqlamaydi, u etanolni o‘zlashtiraolmaslikni yoki qon ketishni chaqirishi mumkin, bu ayrim boshqa tsefalosporinlarga xos. Probenitsid: tseftriaksonning naychalar sekretsiyasiga (boshqa tsefalosporinlardan farqli ravshda) ta’sir qilmaydi. Boshqa antibiotiklarga o‘xshab tseftriakson tifga qarshi vaktsinalarning terapevtik samarasi pasaytirishi mumkin, ammo bunday samara faqat kuchsizlangan Tu21 shtammlariga tegishli. Tseftriakson BXFZ eritmasini boshqa mikroblarga qarshi preparatlar bilan farmatsevtik nomutanosibligi sababli aralashtirish yoki bir vaqtda yuborish mumkin emas. Amzakrin, vankomitsin, va aminoglikozidlar bilan tseftriakson nomutanosib va uni aralashtirish mumkin emas.

O‘ta yuqori sezuvchanlik Tseftriakson bilan har bir yangi davolash kursini boshlashdan avval patsiyentdan  tsefalosporinlarga, penitsillinlarga, boshqa beta-laktam antibiotiklariga, dori vositalariga oldingi reaktsiyalar to‘g‘risida so‘rash lozim. Anamnezida allergiyaning har qanday shakli bo‘lgan, ayniqsa IgE- orqali, penitsillinlarga yoki boshqa beta-laktam antibiotiklariga o‘ta yuqori sezuvchanlikning har qanday turi bo‘lgan patsiyentlarga ehtiyotkorlik bilan buyuriladi. Boshqa tsefalosporinlar qo‘llangandagi kabi anafilaktik shok ehtimolini, hatto agarda to‘liq anamnezida muvofiq ko‘rsatmalar bo‘lmasa ham, istisno qilish mumkin emas. Anafilaktik shok rivojlanganida adrenalin (epinefrin) va glyukokortikoidlarni vena ichiga yuborish kerak. Bugungi kunda patsiyentlarda (chaqaloqlardan tashqari) tseftriakson va kaltsiy saqlovchi preparatlar bir vaqtda qo‘llanganida tomir ichida pretsipitatlarini paydo bo‘lishi to‘g‘risida ishonchli ilmiy ma’lumotlar yo‘q. Ammo kaltsiy saqlovchi erituvchilarni (masalan, Ringer yoki Gartman eritmasi) qo‘llash, aralashtirish yoki bir vaqtda tseftriakson va kaltsiy saqlovchi preparatlarni hamma toifadagi patsiyentlarga yuborish mumkin emas. Kaltsiy saqlovchi eritmani tseftriakson oxirgi yuborilganidan keyin 48 soat davomida buyurish mumkin emas. Antibakterial preparatlar bilan keksa yoshli odamlarda, hamda holsizlangan patsiyentlarda, ayniqsa og‘ir kasalliklarni davolash, antibiotik bilan assotsiatsiyalangan diareyalarni, kolitlarni, shu jumladan soxtamembranoz kolitni paydo bo‘lishga olib kelishi mumkin. Shuning uchun diareya paydo bo‘lganida tseftriakson bilan davolash vaqtida yoki undan keyin bu tashxislarni, shu jumladan soxtamembranoz kolitini istisno qilish kerak. Tseftriaksonni qo‘llashni og‘ir va/yoki qon bilan ich ketgan hollarda to‘xtatish va muvofiq davolashni o‘tkazish kerak. Kerakli davolash bo‘lmaganida toksik megakolon, peritonit, shok rivojlanishi mumkin. Klostridium diffitsile–assotsiatsiyalangan diareya: slostridium difficile-assotsiatsiyalangan diareya (CDAD) deyarli barcha antibakterial preparatlar, shu jumladan tseftriaksonni ishlatilganda xam aniqlangan va og‘irlik darajasi bo‘yicha o‘rtacha diareyadan to fatal kolitgacha rivojlanishi mumkin. Antibakterial vositalar bilan davolash yo‘g‘on ichakning normal florasini o‘zgarishiga olib keladi va klostridiylarni o‘sishini kuchayishiga olib kelishi mumkin. Kasallikning anamnezini sinchiklab yig‘ish lozim, chunki CDAD, ma’lumki, antibakterial preparatlar qo‘llanganidan keyin ikki oy o‘tgach yuz berishi mumkin. Antibiotik bilan induktsiyalangan immun gemalitik anemiyani, (shu jumladan o‘lim bilan yakunlangan) tsefalosporinlarni, shu jumladan tseftriaksonni olgan patsiyentlarda rivojlanishi to‘g‘risida habar qilingan. Tseftriakson bilan davolash vaqtida anemiya rivojlanganida, anemiyani kelib chiqishi sababi aniqlanmagunicha antibiotikni bekor qilish kerak. Preparat bilan uzoq vaqt davolashda qon manzarasini, jigar va buyraklarning funktsional holatining ko‘rsatkichlarini muntazam nazorat qilish tavsiya qilinadi. Qo‘llashning o‘ziga xosligi Katta dumba mushagining yuqori tashqi kvadrantiga mushak ichiga inyektsiyalar chuqur bo‘lishi kerak. Preparat eritmasini yuborishdan oldin igna tomirdan tashqarida ekanligiga ishonch hosil qilish kerak. Antibakterial preparatlarni qo‘llash sezgir bo‘lmagan mikroorganizmlarni, shu jumladan zamburug‘larni haddan ziyod o‘sishiga va superinfektsiyani rivojlanishiga olib kelishi mumkin, bu muvofiq choralarni ko‘rishni talab qiladi. Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlar uchun odatda dozani to‘g‘rilashning hojati yo‘q – tseftriaksonni ikkiyoqlama chiqarilish yo‘li hisobiga (buyraklar va jigar orqali). Kreatinin klirensi 10 ml/min ligida antibiotikning sutkalik dozasi 2 g dan oshmasligi kerak. Gemodializda bo‘lgan bemorlarga preparatni dializdan keyin qo‘shimcha yuborishning zarurati yo‘q. Ammo tseftriaksonning qon zardobidagi kontsentratsiyasini dozani to‘g‘rilash mumkinligi bo‘lishi uchun nazorat qilish lozim, chunki bu bemorlarda chiqarilish tezligi pasayishi mumkin. Bu a’zolarning faoliyatini og‘ir buzilishlari bilan bo‘lgan, bir vaqtda jigar va buyrak yetishmovchiligida, preparatning dozasi tseftriaksonning qon plazmasidagi kontsentratsiyasini muntazam nazoratisiz 2 g dan oshmasligi kerak. Yakka hollarda odatda tseftriakson tavsiya qilinganidan yuqori dozalarda qo‘llanganidan keyin, o‘t pufagining exogrammasida qorong‘ilashuv kuzatilishi mumkin (tseftriaksonning kaltsiy tuzlarini preptsipitatlari, ular davolash bekor qilinganidan/tugaganidan keyin yo‘qoladi). Agarda bu holatlar klinik belgilar bilan kechsa, preparatni bekor qilish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi. Tseftriakson o‘t yo‘llarida dimlanish havfi omillari bo‘lgan bemorlarda qo‘llanganida pankreatitning yakka hollari ta’riflangan, bu extimol o‘t-safro yo‘llarining obstruktsiyasini oqibatida bo‘lishi mumkin (bunda tseftriaksonning ta’siri ostida hosil bo‘lgan pretsipitatlarning rolini istisno qilish mumkin emas). K vitaminining sintezini buzilishi yoki yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda (masalan, jigarning surunkali kasalliklari, keksa yoshli shaxslar, yetarli ovqatlanmaslik) protrombin vaqtini nazorat qilish va u oshganida tseftriakson bilan davolashni boshlashdan oldin va davolash vaqtida K vitaminini (haftada 10 mg) buyurish lozim. Anamnezdagi qon ketishlar va ovqat hazm qilish yo‘llarining kasalliklari, ayniqsa yarali nospetsifik kolit yoki enteritda ehtiyotkorlik bilan buyurilishi kerak. Tseftriakson boshqa ayrim tsefalosporinlar kabi zardobdagi albumin bog‘idan bilirubinni surib chiqarishi mumkin, shuning uchun preparatni gipebilirubinemiyali yangi tug‘ilgan chaqaloqlarga ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak. Tseftraksonni yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda, ayniqsa bilirubinli entsefalopotiya rivojlanishi xavfi bo‘lgan chala tug‘ilganlarda qo‘llash mumkin emas. Arterial gipertenziya va suv-elektrolit muvozanatini buzilishlarida qon plazmasida natriyning darajasini nazorat qilish lozim. Tseftriakson bilan davolash o‘tayotgan patsiyentlarda Kumbs reaktsiyasining soxta musbat natijalarini yakka hollari qayd qilingan. Tseftriakson boshqa antibiotiklarga o‘xshab siydikda glyukoza nofermentativ usullar bilan aniqlanganida, galaktozemiyaga sinamalarda soxta musbat natijalarni chiqarishi mumkin. Shuning uchun tseftriakson bilan davolash vaqtida glyukozuriyani faqat fermentativ usul bilan aniqlash lozim. Boshqalar

Quruq, yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25°S dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin. Muzlatilmasin!

Nojo‘ya samaralari kuchayishi mumkin. Simptomlari: isitma, leykopeniya, trombotsitopeniya, o‘tkir gemolitik anemiya, teri, me’da-ichak reaktsiyalari va jigar reaktsiyalari, hansirash, buyrak yetishmovchiligi, stomatit, anoreksiya, eshitishni vaqtinchalik pasayishi, fazoda oriyentatsiyani yo‘qotish. Davolash: Simptomatik va tutib turuvchi davolash o‘tkaziladi. Gemodializ va peritoneal dializ samarasiz. Maxsus antidoti yo‘q.

Retsept bo‘yicha

Preparat 15 ml sig‘imli tiniq shisha flakonga joylangan. Flakon butil rezina tiqin bilan berkitilgan va moviy rangli plastik himoya qopqoqchali alyumin qalpoqcha bilan siqilgan. 1 flakondan tibbiyotda qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga qarton qutiga joylangan.

3 yil.