tiniq, rangsiz eritma.

Mahalliy og‘riqsizlantiruvchi vosita.

N01VA02

Parenteral yuborilganida yaxshi so‘riladi. So‘rilish darajasi yuborish yo‘li va joyiga (ayniqsa vaskulyarizatsiyasi va yuborish joyida qon oqimini tezligiga) va yakuniy dozaga (miqdori va kontsentratsiyasiga) bog‘liq. Preparat to‘qimalar va plazmaning esteraza va xolinesterazalari ta’sirida tez gidrolizga uchraydi va ikki asosiy farmakologik faol metabolitlar; dietilaminoetanol (qon tomirlarni o‘rtacha kengaytiruvchi ta’sirga ega) va paraaminobenzoy kislotasi (sulfanilamid kimyoterapevtik dori vositalarining raqobatli antagonisti bo‘lib, ularning mikroblarga qarshi ta’sirini susaytirishi mumkin) hosil qiladi. Yarim chiqarilish davri 30-50 sekundni, neonatal davrda – 54-114 sekundni tashkil qiladi. Asosan buyrak orqali metabolitlar ko‘rinishida (80%) chiqariladi, 2% dan ko‘p bo‘lmagan qismi o‘zgarmagan holda chiqariladi. Shilliq qavatlaridan yomon so‘riladi.

Infiltratsion, o‘tkazuvchan, suyak ichki anesteziyasi, epidural va orqa miya anesteziyasi, paranefral va vagosimpatik blokadalar, umumiy og‘riqsizlantirishda asosiy narkotik vositalar ta’sirini potentsiya qilish uchun, sovuq urishida (reaktiv bosqichigacha bo‘lgan davrda), gipertoniya kasalligi, gipertoniya sindromi bilan kechuvchi homiladorlikning kechki toksikozlari, fantom og‘riqlar, qichishish, neyrodermit, ekzema, keratit, iridotsiklit, glaukomada qo‘llanadi. Shuningdek penitsillinni eritish uchun antibiotik inyektsiyasini og‘rig‘ini kamaytirish maqsadida qo‘llanadi.

Infiltratsion anesteziya uchun 0,25%-0,5% li eritmalar qo‘llanadi: A.V.Vishnevskiy usuli bo‘yicha anesteziyasi uchun (tarang o‘rmalovchi infiltratsiya) 0,125%-0,25% li eritmalar; paranefral blokadada 0,25%-0,5% li eritma (100-150 ml yoki 50-80 ml); vagosimpatik blokadada 0,25% li eritma (30-100 ml); peridural anesteziya uchun 2% li eritma (20-25 ml); neyrodermitda, ishiasda, ekzemada tsirkulyar va paravertebral blokada uchun teri ichiga 0,25%-0,5% li eritma yuboriladi. So‘rilishini kamaytirish va ta’sir etishini uzaytirishi uchun mahalliy anesteziyada preparatga 0,1% li adrenalin gidroxloridi eritmasidan 2-10 ml ga 1 tomchi hisobidan qo‘shiladi. Sovuqurganida (reaktsiyagacha bo‘lgan bosqichda) periferik tomirlarning spazmini ketkazish va mikrotsirkulyatsiyani yaxshilash uchun arteriya ichiga 10 ml 0,25% li preparat eritmasi, 2 ml 1% li nikotin kislotasining eritmasi va 10000 TB geparindan tashkil topgan aralashma yuboriladi. Vena ichiga 1 ml dan 10-15 ml gacha 0,25% li eritma, asta-sekin, yaxshisi izotonik natriy xloridi eritmasida yuboriladi. Inyektsiya miqdori (ba’zi hollarda 10-20 gacha) kasallikning og‘irligiga bog‘liq bo‘ladi. Yuqori dozalari (kattalar uchun): vena ichiga (0,25% li eritma) – 0,05 g (20 ml); sutkalik doza vena ichiga yuborish uchun (0,25% li eritma) – 0,1 g (40 ml). Infiltratsion anesteziya uchun quyidagi yuqori dozalari belgilangan (kattalar uchun): operatsiyaning boshida birinchi doza – 1,25 g dan yuqori emas – 0,25% li eritma (500 ml) yoki 0,75g-0,5% li eritma qo‘llanganida (150 ml). Keyinchalik operatsiyaning har soati davomida – 2,5 g dan yuqori bo‘lmagan 0,25% li eritma (1000 ml) yoki 2 g dan yuqori bo‘lmagan 0,5% li eritma (400 ml) dozada qo‘llanadi.

Novokain odatda yaxshi o‘zlashtiriladi, biroq ba’zida quyidagi nojo‘ya reaktsiyalar bo‘lishi mumkin: Markaziy va periferik nerv tizimi tomonidan: bosh og‘rig‘i, uyquchanlik, holsizlik, harakatli bezovtalik, xushni yo‘qotish, tirishishlar, trizm, tremor, ko‘rish va eshitishni buzilishlari, nistagm, “ot dumi” sindromi (oyoqlarni falaji, paresteziyalar), nafas mushaklarining falaji, harakat va sezuvchanlikni bloklanishi. Yurak-qon tomir tizimi tomonidan: arterial bosimni pasayishi yoki oshishi, periferik vazodilyatatsiya, kollaps, bradikardiya, aritmiya, ko‘krak qafasida og‘riq. Siydik chiqarish tizimi tomonidan: beixtiyor siyish. Ovqat hazm qilish tizimi tomonidan: ko‘ngil aynishi, qusish, beixtiyor ich kelishi. Qon tizimi tomonidan: metgemoglobinemiya. Allergik reaktsiyalar: terini qichishishi, teri toshmalari, dermatit, terini qipiqlanishi, boshqa anafilaktik reaktsiyalar (shu jumladan angionevrotik shish, anafilaktik shok), eshakemi (teri va shilliq qavatlarda). Boshqalar: gipotermiya.

Preparatga yuqori sezuvchanlik. Ko‘p qon yo‘qotilishi bilan kechuvchi shoshilinch operatsiyalar. To‘qimalardagi yaqqol fibroz o‘zgarishlar (o‘rmalovchi infiltratsion anesteziyasi uchun). Adrenalin qo‘shilgan aralashmani tireotoksikozda, yurak ritmini buzilishida, yaqqol gipertenziyada, qon tomirlarining og‘ir kasalliklarida, feoxromatsitomada, qo‘l va oyoq barmoqlarini og‘riqsizlantirishda, shuningdek mahalliy anesteziya umumiy ta’sirga ega preparatlar – galotan (ftorotan), trixloretilen (trilen), ergotamin bilan birga qo‘llash mumkin emas.

Suksametoniy tomonidan chaqirilgan mushak blokadasini uzaytiradi (chunki ikkala preparat ham plazmadagi xolinesteraza ta’sirida gidrolizga uchraydi). MAO ingibitorlari (furazolidon, prokarbazin, selegelin) bilan bir vaqtda qo‘llash arterial gipotenziyani rivojlanish xavfini oshiradi. Antixolinesteraza preparatlari (uning gidrolizini susaytiruvchi vositalar) prokainning toksikligini oshiradi. Prokainning metaboliti (paraaminobenzoy kislotasi) sulfanilamid preparatlarning raqobatli antagonistidir va ularning mikroblarga qarshi ta’sirini kuchaytiradi. Mahalliy anestetikning inyektsiya qilingadigan joyini og‘ir metallarni saqlovchi dezinfektsiyalovchi eritmalar bilan ishlov berilganida, shish va og‘riq ko‘rinishidagi mahalliy reaktsiyalarni rivojlanish xavfini oshiradi. Bilvosita antikoagulyantlarning ta’sirini potentsiya qiladi. Preparat antixolinesteraz vositalarning nerv-mushak o‘tkazuvchanligiga ta’sirini pasaytiradi. Kesishgan sensibilizatsiya bo‘lishi mumkin. Nomutanosiblik. Sulfanilamidlar bilan davolanishda qo‘llanmasin.

Mahalliy anesteziyada novokain eritmasini so‘rilishini kamaytirish va ta’sirini uzaytirish uchun odatda 2, 5 yoki 10 ml novokain eritmasiga adrenalin gidroxloridining (0,1% li) eritmasi 1 tomchidan qo‘shiladi. Nojo‘ya reaktsiyalarni oldini olish uchun, yuborishdan oldin preparatni o‘zlashtirilishiga sinama o‘tkaziladi, inyektsiya qilingan joyda qizarish va shish bo‘lishi bundan dalolat beradi. Ijobiy reaktsiyada prokain qo‘llanmaydi. Preparatni qo‘llashda yurak-qon tomir, nafas va markaziy nerv tizimining faoliyatini nazorat qilish kerak. Yurak, jigar va buyrakning og‘ir kasalliklarida ehtiyotkorlik bilan buyuriladi. Mahalliy anesteziyani o‘tkazishda aynan shu umumiy doza qo‘llanganida qo‘llanayotgan eritma qanchalik kontsentratsiyalangan bo‘lsa, prokainning toksikligi shunchalik yuqori bo‘ladi. Shuning uchun eritmaning kontsentratsiyasi oshgani sayin bilan umumiy dozani kamaytirish tavsiya qilinadi yoki preparatning eritmasini past kontsentratsiyagacha (natriy xloridining steril izotonik eritmasida) suyultirish tavsiya qilinadi. Jigarda qon oqimini pasayishi, yurak-qon tomir yetishmovchiligini rivojlanishi (odatda yurakning blokadasi va shok natijasida) bilan kechuvchi holatlarda, yallig‘lanish kasalliklari, soxta xolinesteraza tanqisligi, jigar yetishmovchiligi, keksa yoshdagi patsiyentlar (65 yoshdan oshgan), og‘ir holatdagi bemorlar, holsizlangan bemorlar, homiladorlik, tug‘ruq va emizish davrida preparat ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi.

Homiladorlik davrida faqat yaxshi o‘zlashtirilgandagina qo‘llash mumkin. Emizish davrida ona uchun davolashdan kutilayotgan foyda va chaqaloq uchun potentsial xavf oldindan sinchiklab baholanganidan keyingina preparatni qo‘llash mumkin. Tug‘ruq vaqtida qo‘llanganida bradikardiya, apnoe, yangi tug‘ilgan chaqaloqda tirishish rivojlanishi mumkin.

Quruq, yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25°S dan yuqori bo‘lmagan xaroratda saqlansin.

Novokainni faqat yuqori dozalari qo‘llanganida quyidagilar bo‘lishi mumkin. Simptomlari: teri qoplamalari va shilliq qavatlarning oqarishi, bosh aylanishi, ko‘ngil aynishi, qusish, yuqori nerv qo‘zg‘aluvchanligi, “sovuq” ter, taxikardiya, arterial bosimni deyarli kollapsgacha pasayishi, tremor, tirishishlar, apnoe, metgemoglobinemiya, nafasni susayishi, to‘satdan yurak-qon tomir kollapsi. Markaziy nerv tizimiga ta’siri qo‘rquv hissi, gallyutsinatsiyalar, tirishishlar, harakat qo‘zg‘alishi bilan namoyon bo‘ladi. Dozani oshirib yuborilishi hollarida preparatni yuborish darhol to‘xtatilishi kerak. Mahalliy anesteziya o‘tkazilganida yuborilgan joyning atrofiga oz miqdorda adrenalin yuborish mumkin. Davolash: umumiy reanimatsion chora-tadbirlar, shu jumladan kislorod ingalyatsiyasi, zarurati bo‘lganida – o‘pkaning sun’iy ventilyatsiyasi o‘tkaziladi. Agar tirishishlar 15-20 sekunddan ko‘proq davom etsa, u vena ichiga tiopental (100-150 mg) yoki diazepam (5-20 mg) yuborish bilan bartaraf qilinadi. Arterial gipotenziyada va/yoki miokardning depressiyasida vena ichiga efedrin (15-30 mg) yuboriladi, og‘ir hollarda – dezintoksikatsion va simptomatik davolash o‘tkaziladi. Novokain oyoq yoki qo‘l mushaklariga inyektsiya qilinganidan keyin intoksikatsiya rivojlangan hollarda, preparatni umumiy qon oqimiga keyingi o‘tishini pasaytirish uchun darhol jgut qo‘yish tavsiya qilinadi.

Retsept bo‘yicha

0,5% li inyektsiya uchun eritma 2 ml va 5 ml ampulalarda.

3 yil.