tiniq, rangsiz yoki biroz bo‘yalgan suyuqlik.

tuberkulyozga qarshi vosita.

J04AC01.

Parenteral yuborilganida organizmning to‘qimalariga, biologik suyuqliklarga tez kiradi. GET orqali o‘tadi, ayniqsa miyaning pardalari yallig‘langanida. Suyaklarga kiradi. Jigarda odamning genetik xususiyatlariga bog‘liq  ravishda yuqoriroq yoki pastroq tezlikda metabolizmga uchraydi. Buyrak orqali chiqariladi. Yarim chiqarilish davri izoniazid yuqoriroq tezlikda metabolizmga uchraydigan odamlarda 0,5-1,5 soatni, pastroq esa – 4-6 soatni tashkil qiladi. Asosan safro bilan chiqariladi, dozaning 30% siydik bilan chiqariladi.

Kattalar va bolalarda faol tuberkulyozning (birinchi qator vosita sifatida) barcha shakli va lokazilatsiyalarini davolashda qo‘llaniladi.

Izoniazid-Darnitsa mushak ichiga, vena ichiga, ingalyatsiya ko‘rinishida, kaverna ichiga qo‘llanadi. Vena ichga Izoniazid-Darnitsa tarqalgan tuberkulyozni davolash, bakteriyalarni ko‘p miqdorda ajralishida, me’da-ichak yo‘llarining yondosh kasalliklarida, og‘iz orqali yuborish usuli samarasiz bo‘lgan holda preparatni ichga qabul qilaolmagan bemorlarga yuboriladi. Vena ichiga yuborilganida sutkalik doza quyidagilarni tashkil qiladi: kattalar uchun 200-300 mg, bolalar uchun – 100-300 mg (tana vazniga 10-20 mg/kg), yangi tug‘ilgan chaqaloqlar uchun 3-5 mg/kg, ammo sutkada tana vazniga 10 mg/kg dan ko‘p emas. Vena ichiga 2,5-10% li eritma ko‘rinishida (zarurati bo‘lganida preparat inyektsiya uchun suv yoki natriy xloridining 0,9% li eritmasida suyultiriladi) sutkada 1 marta 30-60 sekund davomida yuboriladi.  Davolash kursi davolashning samaradorligi va preparatni o‘zlashtirilishiga bog‘liq – 30-150 inyektsiya. Izoniazid-Darnitsa vena ichiga yuborilganida nojo‘ya samaralarini oldini olish maqsadida V6 vitamini (piridoksin) va glutamin kislotasi qo‘llanadi. Piridoksin Izoniazid-Darnitsadan keyin 30 minut o‘tgach mushak ichiga (100-125 mg) yuboriladi yoki Izoniazid-Darnitsa vena ichiga yuborilganidan keyin har 2 soatda ichishga (60-100 mg) buyuriladi. Glutamin kislotasi 1 g dan 1,5 g gacha sutkalik dozada qo‘llanadi. Preparat vena ichiga yuborilganida 1-1,5 soat davomida yotoq tartibiga rioya qilish kerak. Mushak ichiga kattalar va bolalarga Izoniazid-Darnitsa tayyor suyultirilmagan 10% li eritma ko‘rinishida sutkada 5-12 mg/kg dan, sutkada 1 marta, 2-5 oy davomida yuboriladi. Bu usulda yuborilganida nojo‘ya ta’sirni kamaytirish uchun Izoniazid-Darnitsani yuborish bilan bir vaqtda 60-100 mg dozada piridoksin ichga buyuriladi (shuningdek Izoniazid-Darnitsa yuborilganidan keyin 30 minut o‘tgach 100-125 mg/kg dozada mushak ichiga yuborish mumkin). Ingalyatsiya ko‘rinishida Izoniazid-Darnitsa tayyor suyultirilmagan 10% li eritma ko‘rinishida 1-2 qabulga buyuriladi. Sutkalik doza – 1 kg tana vazniga 0,005-0,1 g             (5-10 mg). Ingalyatsiya har kuni 1-6 oy davomida o‘tkaziladi. Tuberkulyozning fibroz-kavernoz va kavernoz shakllari bo‘lgan bemorlarga bakteriyalar ajralishida va operatsiyadan oldingi davrda Izoniazid-Darnitsa preparati tayyor, suyultirilmagan 10% li eritma ko‘rinishida, 10-15 mg/kg sutkalik dozada, sutkada 1 marta buyuriladi,  asosan, traxea ichiga quyish yo‘li bilan kaverna ichiga yuboriladi. Preparatning maksimal sutkalik va kurslik dozalari kasallikning xarakteri va shakli, faolsizlanish darajasi va izoniazidni individual o‘zlashtirilishigiga qarab belgilanadi.

Markaziy va periferik nerv tizimi tomonidan: uyqusizlik, bosh aylanishi, bosh og‘rig‘i, ta’sirchanlik, eyforiya, uyquni buzilishi, sezgirlikni buzilishi, paresteziyalar, giperrefleksiya, periferik nevritlar, ruhiy reaktsiyalar (shu jumladan toksik psixozlar), shaxsning ahamiyatsiz o‘zgarishidan boshlanib, ruhiy buzilishlargacha, tutqanog‘i bo‘lgan bemorlarda xurujlarni ko‘payishi, tirishishlar, toksik entsefalopatiya, xotirani buzilishi. Sezgi a’zolari tomonidan: ko‘rish nervining nevriti, ko‘rish nervining atrofiyasi, eshitishni yo‘qolishi, buyrak yetishmovchiligining terminal bosqichidagi patsiyentlarning quloqlarida shovqin. Ovqat hazm qilish tizimi tomonidan: jigar funktsiyasining buzilishi, gepatit, zardobli transaminazalarining (SGOT, SGPT) darajasini oshishi, giperbilirubinemiya, bilirubinuriya, fulminant jigar yetishmovchiligi, bu nekroz rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Me’da-ichak yo‘llari tomonidan: og‘izni qurishi, anoreksiya, ko‘ngil aynishi, qusish, qabziyat, o‘tkir pankreatit. Endokrin tizimi va moddalar almashinuvi tomonidan: piridoksin tanqisligi, pellagra, giperglikemiya, metabolik atsidoz. Yurak- qon tomir tizimi tomonidan: yurak urishini hissi, to‘sh orqasi va yurak sohasida og‘riq, arterial gipertenziya, keksa shaxslarda miokard ishemiyasi, siydikni tutilishi. Qon tizimi tomonidan: agranulotsitoz, gemolitik anemiya, sideroblast anemiya, aplastik anemiya, trombotsitopeniya, eozinofiliya. Jinsiy tizimi tomonidan: ginekomastiya va menorragiyalar. Allergik reaktsiyalar, shu jumladan Kvinke shishi, nafas olishni qiyinlashishi,  terini qichishishi, dermatit, tana haroratini oshishi, limfadenopatiya, vaskulit, teri toshmasi (eksfolliativ, makulopapulyoz, purpura, ko‘p shaklli eritema, yugurik sindromi, revmatik sindrom), Stivens-Djonson sindromi, toksik epidermal nekroliz, interstitsial pnevmonit, bronxlar shilliq qavatining shishi kuzatiladi. Yuborish joyida o‘zgarishlar bo‘lishi mumkin. Odatda nojo‘ya samaralari doza kamaytirilganida yoki preparatni qo‘llashda vaqtincha tanaffus qilinganida o‘tib ketadi.

Izoniazid yoki preparatning yordamchi vositalariga yuqori sezuvchanlik. Tutqanoq va tirishish xurujlariga moyillik bilan kechuvchi boshqa kasalliklar, og‘ir psixozlar, poliomiyelit (shu jumladan anamnezdagi), izonikatin kislotasining gidrazidi (ftivazid va boshq.) hosilalarini qo‘llash oqibatidagi anamnezdagi toksik gepatit, yaqqol ateroskleroz, o‘tkir jigar va/yoki buyrak yetishmovchiligi. Homiladorlik vaqtida izoniazidni sutkada tana vazniga 10 mg/kg dan yuqori dozada qo‘llash mumkin emas, yurak-o‘pka yetishmovchiligi, arterial gipertenziyaning II-III  darajasi, yurakning ishemik kasalligi, nerv tizimining kasalliklari, bronxial astma, surunkali buyrak yetishmovchiligi, xuruj davridagi gepatit, jigar tsirrozi, psoriaz, xuruj davridagi ekzema, gipotireoz, miksedemada qo‘llash mumkin emas.

Antikoagulyantlar, benzodiazepinlar, fenitoin, karbamazepin, teofillin, MAO ingibitorlari – izoniazid ushbu preparatlarning samaralarini kuchaytiradi (shu jumladan toksik). Izoniazid levodopaning terapevtik samarasini kamaytirishi mumkin. Izoniazidni bir vaqtda qo‘llash: Itrakonazol bilan – qon zardobida itrakonazolning kontsentratsiyasi yaqqol pasayadi va terapevtik samarasi yo‘qoladi. Bir vaqtda qo‘llash tavsiya etilmaydi. Ketokonazol bilan – qon zardobida ketokonazolning miqdorini kamaytirishi mumkin: qonda preparatning kontsentratsiyasini nazorat qilish lozim, zarurati bo‘lsa dozani oshirish kerak. Atsetaminofenon bilan – generatsiya va jigarda toksik metabolitlarning to‘planishi hisobiga atsetaminofenonning toksikligini oshiradi, bu jiddiy nojo‘ya reaktsiyalarga olib kelishi mumkin. Glyukokortikosteroidlar –izoniazidning metabolizmi va eliminatsiyasi oshadi. Fenitoin, teofillin, karbamazepin – izoniazid sanab o‘tilgan preparatlarning metabolizmini susaytiradi, bu qon plazmasida ularning kontsentratsiyalarini oshishiga va toksik ta’sirini kuchayishiga olib keladi. Definin – izoniazid difeninning aritmiyaga qarshi ta’sirini kuchaytiradi. Potentsial gepatotoksik va neyrotoksik vositalar (shu jumladan alkogol, rifampitsin) – toksik gepatit va neyropatiyani rivojlanish ehtimolini oshiradi (paratsetamol bilan birga gepatotoksik ta’sirini rivojlanish xavfi oshadi). Valproat – bir vaqtda qo‘llanganida qon plazmasida valproatning kontsentratsiyasi oshadi. Stavudin – distal sensor neyropatiyani rivojlanish xavfi oshadi. V6 vitamini va glutamin kislotasi – majmuada qo‘llanganida izoniazidning nojo‘ya samaralarining ehtimoli pasayadi. OIV bilan kasallangan patsiyentlarda zaltsitabin bilan birgalikda izoniazidning klirensi ikki marta oshadi, davolashning samaradorligini ta’minlash uchun izoniazid va zaltsitabinning kontsentratsiyasini nazorat qilish lozim. Bir vaqtda paraaminosalitsil kislotasini qabul qilayotgan, preparatning sekin faolsizlanishi bo‘lgan patsiyentlarga  izoniazidni buyurishda preparatning to‘qima kontsentratsiyasi oshishi mumkin, buning natijasida nojo‘ya samaralarni rivojlanish xavfi oshadi. Izoniazid pirimidin, triazolam, xlorzoksazon, disulfiramning jigarda metabolizmiga uchrashini sekinlashtirishi mumkin, bu toksiklikni oshishiga olib kelishi mumkin. Izoniazid-Darnitsaning samaradorligini kuchaytirish uchun boshqa tuberkulyozga qarshi preparatlar (rifampitsin, etambutol, pirazinamid) bilan majmuada qo‘llash lozim, aralash infektsiyada esa – keng ta’sir doirasiga ega antibiotiklar: ftorxinolonlar, (masalan ofloksatsin, tsiprofloksatsin), sulfanilamidlar, makrolidlar bilan birga qo‘llanadi.

Davolash vaqtida shifokor nazorati, funktsional jigar sinamalarini muntazam o‘tkazish va oftalmologik tekshiruvlarni o‘tkazish kerak. Birinchi oyda tekshirishlar kamida 2 marta, so‘ngra – oyda 1 marta o‘tkaziladi. Nojo‘ya samaralari paydo bo‘lgan holda, ularni kamaytirish uchun piridoksin (mushak ichiga sutkada 5% li eritma 1-2 ml dan), tiamin xloridi (mushak ichiga sutkada 5% li eritma 1 ml dan) yoki tiamin bromidi (mushak ichiga sutkada 6% li eritma 1 ml dan), glutamin kislotasi, ATF ning natriyli tuzi qo‘llanadi. Izoniazidning jigarga mumkin bo‘lgan toksik ta’sirini oldini olish uchun, u gepatoprotektorlar bilan birga (masalan, silimarin, ursodeoksixol kislotasi) buyuriladi. Davolash vaqtida spirtli ichimliklarni iste’mol qilmaslik maqsadga muvofiq. Izoniazid bilan monoterapiya o‘tkazilganida unga nisbatan qo‘zg‘atuvchilarning chidamliligi tez rivojlanishini hisobga olib (70% hollarda), bu jarayonni sekinlashtirish uchun, preparat faqat boshqa tuberkulyozga qarshi preparatlar bilan birga buyuriladi. Aralash infektsiyada izoniazid bilan bir vaqtda keng ta’sir doirasiga ega antibiotiklar, ftorxinolonlar, sulfanilamidlar buyuriladi. Qandli diabeti bo‘lgan bemorlarda glyukozurik sinamaning natijasi ijobiy bo‘lishi mumkin. Homiladorlik yoki emizish davrida qo‘llanishi Homiladorlik davrida preparatni sutkada 10 mg/kg dan yuqori dozada qo‘llash mumkin emas. Izoniazid-Darnitsa homilador ayollarda qo‘llanganida (tana vazniga 10 mg/kg gacha sutkalik dozada) izoniazid yo‘ldosh orqali o‘tishi va miyelomeningotsele va gipostadiya, gemorragiyalarni (K gipovitaminozi oqibatida) rivojlanishini, shuningdek homilada psixomotor rivojlanishini kechikishini chaqirishi mumkinligini hisobga olish lozim. Izoniazid ko‘krak sutiga o‘tadi, shuning uchun bolada gepatit va periferik nevritlarni rivojlanishi ehtimolini hisobga olib, emizishni yoki preparatni qo‘llashni to‘xtatish masalasini hal qilish lozim. Bolalar Preparat bolalarga yangi tug‘ilganlik davridan boshlab buyuriladi. Avtotransportni yoki boshqa mexanizmlarni boshqarishda reaktsiya tezligiga ta’sir qilish qobiliyati Murakkab mexanizmlarning boshqaruvchilari va operatorlari nerv tizimi tomonidan nojo‘ya samaralarni rivojlanish ehtimolini hisobga olishlari kerak, diqqatni jamlash va reaktsiya tezligi qobiliyatiga ta’sir qilishi mumkin. Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach ishlatilmasin.

Original o‘ramida, 2°S dan 8oS gacha haroratda saqlansin.

Doza oshirib yuborilganida preparat qo‘llanganidan keyin 0,5-3 soat o‘tgach ovqat hazm qilish yo‘llari funktsiyalarini buzilishi, ko‘ngil aynishi, qusish, neyrotoksik ko‘rinishlar, bosh aylanishi, ko‘rishni yomonlashishi, tushunarsiz nutq va ko‘rish gallyutsinatsiyalari paydo bo‘lishi mumkin. Og‘ir intoksikatsiya nafas va MNT ni susayishiga, tirishishlar va komani paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Dozani oshirib yuborilishining tipik laboratoriya ko‘rsatkichlari bo‘lib, metabolik atsidoz, atsetonuriya, giperglikemiya hisoblanadi. Davolash. Me’dani yuvish, faollashtirilgan ko‘mir, vena ichiga – piridoksinning yuqori dozalari. Gemodializ samaralidir. Tirishishlarni davolash: magniy sulfati, diazepam eritmasini yuborish. Jigar funktsiyasi buzilishlarini davolash: metionin, lipamid, ATF, V12 vitamini.

Retsept bo‘yicha

5 ml dan ampulalarda; 10 ampuladan korobkada; 5 ampuladan kontur uyali o‘ramda; 2 kontur uyali o‘ram qutida.

2 yil.