antigipertenziv vosita (beta-adrenoblokator)

S07AV07.

So‘rilishi Bisoprolol me’da-ichak yo‘llari (MIY) dan deyarli to‘liq (>90%) so‘riladi. Ichga qabul qilinganidan keyin uning biokiraolishligi taxminan 85-90% ni tashkil qiladi; ovqat qabul qilish biokiraolishligiga ta’sir qilmaydi. Biokiraolishligi to‘g‘ri chiziqli kinetikani namoyon qiladi, bunda uning qon plazmasidagi kontsentratsiyasi 5 mg dan 20 mg gacha dozalar diapazonida, yuborilgan dozaga proportsional ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Qon plazmasidagi Cmax ga 2-3 soat o‘tgach erishiladi. Taqsimlanishi Bisoprolol yetarlicha keng taqsimlanadi. Vd  3,5 l/kg ni tashkil qiladi. Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi taxminan 35% ga yetadi; qon xujayralari tomonidan qamrab olinishi kuzatilmaydi. Metabolizmi Keyingi kon’yugatsiyasiz oksidlanish yo‘li bo‘yicha metabolizmlanadi; jigar orqali “birinchi o‘tishda” kam darajada metabolizmlanadi (taxminan 10-15% darajasida). Barcha metabolitlari kuchli qutblikka ega. Qon plazmasi va siydikda aniqlanadigan asosiy metabolitlari farmakologik faollik namoyon qilmaydi. In vitro sharoitida odam jigari mikrosomalari bilan eksperimentlar natijasida olingan ma’lumotlar, bisoprololni birinchi navbatda CYP3A4 yordamida (taxminan 95%) metabolizmlanishini ko‘rsatdi, CYP2D6 esa bu jarayonda deyarli ahamiyatga ega emas. Chiqarilishi Bisoprololning klirensi uni buyraklar orqali o‘zgarmagan modda ko‘rinishida chiqarilishi (taxminan 50%) va jigarda metabolitlarga qadar oksidlanishi (taxminan 50%) o‘rtasidagi muvozanat bilan aniqlanadi, ular keyin shuningdek buyraklar orqali chiqariladi. Umumiy klirensi soatiga 15,6±3,2 l ni tashkil qiladi, bunda buyrak klirensi soatiga 9,6±1,6 l ga teng, T1/2 10-12 soatni tashkil qiladi.

Arterial gipertenziya;Yurak ishemik kasalliklari (YUIK): stenokardiya hurujlarini oldini olish;surunkali yurak yetishmovchiligida qo‘llanadi.

Bisomor preparatini ichga, ertalab nahorga, chaynamasdan 5-10 mg dan kuniga bir marta qo‘llanadi. Kattalar uchun maksimal doza sutkada 20 mg ni tashkil qiladi. Buyraklar funktsiyasini buzilishi bo‘lgan patsiyentlarda KK minutiga 20 ml dan kamligida yoki jigar faoliyatini yaqqol buzilishlarida Bisomorning sutkalik dozasi     10 mg ni tashkil qiladi. Surunkali yurak yetishmovchiligida (SYUЕ) Bisomor preparatining boshlang‘ich dozasi    1,25 mg ni tashkil qiladi, kuniga bir marta bir hafta davomida; ikkinchi hafta davomida – sutkada 2,5 mg; uchinchi hafta davomida – 3,75 mg; 4-8 haftada – 5 mg, 9-12 hafta – 7,5 mg, keyinchalik 10 mg ni tashkil qiladi.

Nerv tizimi tomonidan: tez-tez emas – yuqori charchoqlik, asteniya, bosh aylanishi, bosh og‘rig‘i, uyquchanlik yoki uyqusizlik, depressiya, kam hollarda – gallyutsinatsiyalar, “dahshatli” tush ko‘rishlar, tirishishlar. Sezgi a’zolari tomonidan: kam hollarda – ko‘rishni buzilishi, ko‘z yoshi suyuqligining sekretsiyasini kamayishi, ko‘zlarning quruqligi va og‘riqligi; juda kam hollarda – kon’yunktivit. Yurak-qon tomir tizimi tomonidan: juda tez-tez – sinusli bradikardiya, tez-tez – arterial bosimni (AB) pasayishi, angiospazmni ko‘rinishlari (periferik qon aylanishining buzilishlarini kuchayishi, oyoqlarni sovushi, paresteziyalar), tez-tez emas – AV-o‘tkazuvchanlikni buzilishi, ortostatik gipotenziya, surunkali yurak yetishmovchiligini dekompensatsiyasi, periferik shishlar. Ovqat hazm qilish tizimi tomonidan: tez-tez – og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatining quruqligi, ko‘ngil aynishi, qusish, diareya, qabziyat; kam – gepatit. Nafas a’zolari tomonidan: tez-tez emas – yuqori dozalarda buyurilganida nafasni qiyinlashishi (selektivlikni yo‘qolishi) va/yoki moyilligi bo‘lgan patsiyentlarda – laringo- va bronxospazm; kam hollarda – burunni bitishi. Endokrin tizimi tomonidan: giperglikemiya (insulinga qaram bo‘lmagan qandli diabetli bemorlarda), gipoglikemiya (insulin qabul qiluvchi bemorlarda). Allergik reaktsiyalar: kam hollarda – qichishish, toshma, eshakemi. Teri qoplamalari tomonidan: kam hollarda – ter ajralishini kuchayishi, teri giperemiyasi, juda kam hollarda – psoriazsimon teri reaktsiyalari, psoriaz simptomlarini zo‘rayishi, allopetsiya. Suyak-mushak tizimi tomonidan: tez-tez emas – mushak kuchsizligi, boldir mushaklarini tirishishlari, artralgiya. Laboratoriya ko‘rsatkichlari: kam hollarda – “jigar” transaminazalari faolligini oshishi, triglitseridlar darajasini oshishi, alohida hollarda – trombotsitopeniya, agranulotsitoz. Homilaga ta’siri: ona qornida o‘sishini kechikishi, gipoglikemiya, bradikardiya. Boshqalar: potentsiyani buzilishi, “bekor qilish” sindromi (stenokardiya xurujlarini kuchayishi, AB ni oshishi).

O‘tkir yurak yetishmovchiligi;dekompensatsiya bosqichidagi surunkali yurak yetishmovchiligi;yurak faoliyatini buzilishi chaqirgan shok (kardiogen shok);kollaps;II va III darajali AV-blokada, elektrokardiostimulyatorsiz;Sinus tugunini zaifligi sindromi (STZS);sinoatrial blokada;yaqqol bradikardiya (YUQT <50 zarb/min);AB ni yaqqol pasayishi (sistolik AB <90 mm sim.ust.);anamnezdagi bronxial astma va o‘pkani surunkali obstruktiv kasalliklarini (O‘SOK) og‘ir shakllari;periferik qon aylanishini buzilishlarining kechki bosqichlari, Reyno kasalligi;feoxromotsitoma (alfa-adrenoblokatorlarini bir vaqtda ishlatishsiz);metabolik atsidoz;MAO ingibitorlarini bir vaqtda qabul qilish (V tur MAO ingibitorlaridan tashqari);bolalik va 18 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlik yoshi (samaradorligi va xavfsizligi aniqlanmagan);bisoprololga yoki preparatning har qanday komponentiga va boshqa beta-adrenoblokatorlarga yuqori sezuvchanlikda qo‘llash mumkin emas.

Immunoterapiyada ishlatiladigan allergenlar yoki teri sinamalari uchun allergenlarning ekstraktlari, bisoprolol olayotgan bemorlarda og‘ir tizimli allergik reaktsiyalar yoki anafilaksiyani paydo bo‘lishi xavfini oshiradi.Vena ichiga yuborish uchun yod saqlovchi rentgenokontrast dori vositalari anafilaktik reaktsiyalar rivojlanishi xavfini oshiradi.Vena ichiga yuborish uchun fenitoin, umumiy ingalyatsion anasteziya uchun dori vosilari (uglevodorodlarning hosilalari) kardiodepressiv ta’sirining yaqqolligini va AB ni pasayishi ehtimolini oshiradi.Insulin va peroral gipoglikemik dori vositalarining samaradorligini oshiradi, rivojlanayotgan gipoglikemiya simptomlarini (taxikardiya, AB ni oshishi) niqoblaydi.Lidokain va ksantinlarning klirensini pasaytiradi va plazmada ularning kontsentratsiyasini oshiradi, ayniqsa dastlabki chekish ta’siri ostida teofillinning yuqori klirensi bo‘lgan bemorlarda.Gipotenziv samarani NYAQP (Na+ tutilishi va buyraklar tomonidan Pg ning sintezini blokadasi), glyukokortikosteroidlar va estrogenlar (natriyni tutilishi) susaytiradilar.Yurak glikozidlari, metildopa, rezerpin, guanfatsin, kaltsiy kanallarini “sekin” blokatorlari (KKSB) (verapamil, diltiazem), amiodaron va boshqa antiaritmik dori vositalari bradikardiya, AV-blokada, yurakni to‘xtashi va yurak yetishmovchiligi rivojlanishi xavfini yoki chuqurlashishini oshiradilar.Nifedipin AB ni ahamiyatli pasayishiga olib keladi.Diuretiklar, klonidin, simpatolitiklar, gidralazin va boshqa gipotenziv dori vositalari AB ni xaddan ziyod pasayishiga olib kelishlari mumkin.Qutbsizlantirmaydigan miorelaksantlarning ta’sirini va kumarinlarning antikoagulyant samarasini cho‘zadi.Uch va to‘rt tsiklik antidepressantlar, antipsixotik dori vositalari, etanol, sedativ va uyqu dori vositalari MNT susayishini kuchaytiradilar.Gipotenziv ta’sirini ahamiyatli kuchayishi oqibatida MAO ingibitorlari bilan bir vaqtda qo‘llash tavsiya qilinmaydi. MAO ingibitorlari va bisoprolol bilan davolash orasidagi tanaffus kamida 14 kunni tashkil qilishi kerak.Shoxkuyaning gidratlanmagan alkaloidlari periferik qon aylanishining buzilishlarini rivojlanish xavfini oshiradi.Ergotamin periferik qon aylanishining buzilishlarini rivojlanish xavfini oshiradi; sulfasalazin plazmada bisoprololning kontsentratsiyasini oshiradi; rifampitsin T1/2 ni qisqartiradi.

Bisomor qabul qilayotgan bemorlarning nazorati YUQT va AB ni (davolashni boshida – har kuni, so‘ngra 3-4 oyda 1 marta), EKG, qandli diabeti bo‘lgan bemorlarda qonda glyukozaning miqdori bilan (4-5 oyda 1 marta) kuzatishni o‘z ichiga olishi kerak. Keksa patsiyentlarda buyraklar funktsiyasini kuzatish (4-5 oyda 1 marta) tavsiya qilinadi. Surunkali yurak yetishmovchiligini 1,25 mg dozada davolash boshlanganidan keyin patsiyent 4 soat davomida tekshirilishi kerak (YUQTT, AB, EKG). Bemorni YUQTni hisoblash usuliga o‘rgatish va YUQT minutiga 50 zarbdan kamayganida shifokor maslahati kerakligi haqida ogohlantirilishi kerak. Yomon bronx-o‘pka anamnezi bo‘lgan bemorlarda Bisomor preparati bilan davolashni boshlashdan oldin tashqi nafas faoliyatini tekshirishni o‘tkazish kerak. Taxminan 20% stenokardiyali bemorlarda beta-adrenoblokatorlar samarasiz. Asosiy sabablari – ishemiyaning past bo‘sag‘asi bilan og‘ir koronar ateroskleroz (YUQT minutiga 100 dan kam) va subendokardial qon oqimini buzuvchi chap qorincha oxirgi diastolik bosimi (ODB) yuqori. “Chekuvchilarda” beta-adrenoblokatorlarning samaradorligi past. Kontakt linzalardan foydalanadigan bemorlar, davolash fonida ko‘zyoshi suyuqligini hosil bo‘lishini kamayishi mumkinligini hisobga olishlari kerak. Feoxromatsitomali bemorlarda Bisomor ishlatilganida paradoksal arterial gipertenziyaning rivojlanishini xavfi bor (agar oldindan samarali alfa-adrenoblokadaga erishilmagan bo‘lsa) Tireotoksikozda Bisomor tireotoksikozning ayrim klinik belgilarini (masalan, taxikardiyani) niqoblashi mumkin. Tireotoksikozli bemorlarda preparatni keskin bekor qilish mumkin emas, chunki simptomatikani kuchaytirishi mumkin. Qandli diabetda Bisomor preparati gipoglikemiya chaqirgan taxikardiyani niqoblashi mumkin. Noselektiv beta-adrenoblokatorlardan farqli ravishda insulin chaqirgan gipoglikemiyani amalda kuchaytirmaydi va qon plazmasida glyukoza miqdorini normal darajagacha tiklanishini kechiktirmaydi. Bisomor va klonidin bir vaqtda qabul qilinganida, klonidinni qabul qilish, bisoprolol bekor qilinganidan keyin faqat bir necha kun o‘tgach to‘xtatilishi mumkin. Yomon allergologik anamnez fonida o‘ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyalar yaqqolligini kuchayishi va epinefrinning odatdagi dozalaridan samara bo‘lmasligi mumkin. Rejali jarrohlik davolashni o‘tkazish zarur bo‘lgan hollarda Bisomor preparatini bekor qilish umumiy anasteziyani boshlashdan 48 soat oldin o‘tkaziladi. Agarda bemor Bisomor preparatini operatsiyadan oldin qabul qilgan bo‘lsa, unga umumiy anasteziya uchun minimal manfiy inotrop ta’sirga ega bo‘lgan dori vositasini tanlash kerak. N.vagus ning retsiprok faollanishini vena ichiga atropinni (1-2 mg) yuborish bilan bartaraf qilish mumkin. Katexolaminlarning zahiralarini pasaytiruvchi dori vositalari (masalan, rezerpin), beta-adrenoblokatorlarning ta’sirini kuchaytirishi mumkin, shuning uchun bunday dori vositalarini birga qabul qilayotgan bemorlar, arterial gipotenziya yoki bradikardiyani aniqlash uchun shifokorning doimiy nazorati ostida bo‘lishlari kerak. Bronxospastik kasalliklari bo‘lgan bemorlarga boshqa gipotenziv dori vositalarini o‘zlashtiraolmaslik va/yoki samarasizligi holida, kardioselektiv dori vositalarini buyurish mumkin, lekin bunda dozalashni qat’iy kuzatish kerak. Dozani oshirib yuborilishi bronxospazmni rivojlanishi bilan xavfli. Keksa yoshli bemorlarda o‘sib boruvchi bradikardiya (minutiga 50 dan kam), arterial gipotenziya (sistolik AB 100 mm sim. ust. past), AV-blokada, bronxospazm, qorinchalar aritmiyasi, jigar va buyraklar funktsiyasini og‘ir buzilishlari paydo bo‘lgan holda, Bisomorning dozasini kamaytirish yoki davolashni to‘xtatish kerak. Beta-adrenoblokatorlarni qabuli chaqirgan depressiya rivojlanganida davolashni to‘xtatish tavsiya qilinadi. Og‘ir aritmiyalar va miokard infarktini rivojlanishi xavfi tufayli, Bisomor bilan davolashni keskin to‘xtatish mumkin emas. Bekor qilish asta-sekin 2 hafta va undan ortiq vaqt davomida dozani pasaytirib o‘tkaziladi (doza 3-4 kunda 25% ga pasaytiriladi). Bisomor preparatini homiladorlik va laktatsiyada, agar ona uchun foyda homila va bolada nojo‘ya samaralarini rivojlanish xavfidan yuqori bo‘lganida qo‘llash mumkin. Qon va siydikda katexolaminlar, normetanefrin va vanililmindal kislotasi miqdorini; antinuklear antitelolar titrlarini tekshirish oldidan Bisomorni bekor qilish kerak. Bisomor bilan davolash davrida avtotransportni haydash va diqqatni yuqori jamlashni va psixomotor reaktsiyalar tezligini talab qiluvchi potentsial xavfli boshqa faoliyat turlari bilan shug‘ullanishda ehtiyotkorlikka rioya qilish kerak. Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach ishlatilmasin.

Quruq, yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25°S dan yuqori bo‘lmagan haroratda.

Simptomlari: aritmiya, qorinchalar ekstrasistoliyasi, yaqqol bradikardiya, AV ni pasayishi, SYUЕ, barmoqlar tirnoqlarini yoki kaftlarni tsianozi, nafasni qiyinlashishi, bronxospazm, bosh aylanishi, xushdan ketish holati, tirishishlar. Davolash: me’dani yuvish va adsorbtsiyalovchi dori vositalarini buyurish; simptomatik davolash: AV-blokada rivojlanganida – vena ichiga 1-2 mg atropin, epinefrin yuborish yoki vaqtincha kardiostimulyatorni o‘rnatish; qorincha ekstrosistoliyasida – lidokain (Ia sinfi preparatlari qo‘llanmaydi); AB pasayganida – bemor Trendelenburg holatida bo‘lishi kerak; o‘pkaning shishini belgilari bo‘lmaganida – vena ichiga plazma o‘rnini bosuvchi eritmalarni yuborish, samarasizligida – epinefrin, dopamin, dobutaminni yuborish (xronotrop va inotrop ta’sirini tutib turish va AB yaqqol pasayishini bartaraf qilish uchun); yurak yetishmovchiligida – yurak glikozidlari, diuretiklar, glyukogon; tirishishlarda – v/i diazepam; bronxospazmda – β2-adrenostimulyatorlar ingalyatsion.

Shifokor retsepti bo‘yicha

Plyonka qobiq bilan qoplangan tabletkalar, 2,5 mg, 5 mg va 10 mg. 10 tabletkadan alyuminiy folga yoki alyuminiy folga bilan PVX plyonka blisterda. 3 blisterdan qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga karton qutiga joylangan.

3 yil.