dozalovchi moslama va purkagichli uchligi bo‘lgan konteynerda bosim ostida rangsiz  tiniq beklometazon dipropionati eritmasi.

Bronxial astmani davolash uchun ingalyatsion preparatlar. Glyukokortikosteroidlar.

R03BA01.

Ingalyatsiya qilinayotgan preparatning 25% dan ko‘prog‘i nafas yo‘llarida qoladi; qolgan qismi og‘izda va tomoqda qoladi va yutiladi. O‘pkada so‘rilishidan oldin beklometazon dipropionati jadal metabolizmga uchrab, Beklometazon-17-monopropionati (B-17-MP) ni hosil qiladi. B-17-MP metabolitining tizimli so‘rilishi o‘pkada (36% o‘pka fraktsiyasi), me’da-ichak yo‘llarida (yutilganida kirgan dozaning 26%) sodir bo‘ladi. O‘zgarmagan beklometazon dipropionati va B-17-MP metabolitining mutloq biokiraolishligi ingalyatsion dozaning muvofiq ravishda taxminan 2% va 62% ni tashkil qiladi. Beklometazon dipropionati tez so‘riladi, qon plazmasida maksimal kontsentratsiyasiga erishish vaqti (Tmax) 0,3 soatni tashkil qiladi. B-17-MP metabolitini sekinroq so‘rilishi tufayli, qon plazmasidagi maksimal kontsentratsiyasining vaqti (Tmax) 1 soatni tashkil qiladi. Preparatni ingalyatsiya qilingan dozasini oshirilishi va uning tizimli ekspozitsiyasi orasida taxminan proportsional bog‘liqlik kuzatiladi. To‘qimalardagi taqsimlanish beklazon dipropionati uchun 20 l ni va B-17-MP uchun 424 l ni tashkil qiladi. Qon plazmasi oqsillari bilan bog‘lanishi nisbatan yuqori – 87%. Beklometazon dipropionati va B-17-MP yuqori plazma klirensiga ega (muvofiq soatiga 150 l va soatiga 120 l). Organizmdan yarim chiqarilish davri muvofiq 0,5 soat va 2,7 soatni tashkil qiladi.

Bronxial astmani bazis davolash. Kattalar va bolalar Yengil darajadagi astma Bronxodilatator bilan vaqti-vaqti bilan simptomatik davolashni talab qiluvchi patsiyentlar O‘rtacha darajadagi astma Doimiy astmaga qarshi davolashga talab etiladigan patsiyentlar va nostabil astma yoki mavjud profilaktik davolash yoki bitta bronxodilatator bilan davolash fonida xolatini yomonlashishi kuzatilgan patsiyentlar. Og‘ir darajadagi astma Og‘ir surunkali astmasi bo‘lgan patsiyentlar. Beklometazon aerozolini qo‘llashni boshlagandan keyin tizimli steroidlarga qaramligi bo‘lgan, ko‘pchilik patsiyentlar, astma belgilarini adekvat nazorat qilish uchun, kortikosteroidlarni peroral qo‘llashdan to‘liq voz kechishlari yoki ahamiyatli kamaytirishlari mumkin.

Beklometazon ingalyatsiya uchun aerozol preparati faqat ingalyatsion qo‘llaniladi. Beklometazon ingalyatsiya uchun aerozol kasalliklaridan profilaktika uchun qo‘llanilishini va shuning uchun muntazam ravishda va xattoki astma xurujlari bo‘lmagan davrda ham qo‘llanilishini patsiyenlar bilishlari kerak. Preparat dozasi shaxsiy reaktsiyaga bog‘liq holda belgilanadi. Agar qisqa vaqt ta’sir etuvchi bronxodilatatorlarni qo‘llashdan keyingi xolatni yaxshilanishi kamroq samara berayotgan bo‘lsa yoki ingalyatsiya sonini ko‘paytirish odatdagidan ko‘proq talab qilinayotgan bo‘lsa, mutaxassis kuzatuvi ostida nazoratli davolash zarur. Ingalayatorni qo‘llash bilan nafas olishni sinxronizatsiya qilish qiyin kechayotgan patsiyentlarda – ingalyatsion preparatni qo‘llashda nafas chiqarishni osonlashtirish uchun speyser moslamadan foydalanish tavsiya qilinadi. Bolalarga ham maxsus bolalar uchun speyserini qo‘llash tavsiya qilish mumkin. Ingalyatsion beklometazon dipropionatini boshlang‘ich dozasiga kasallikni og‘irlik darajasini hisobga olgan holda tuzatish kiritish shart. Astmani nazorat qilishni boshqarishga erishgach dozaga tuzatish kiritish mumkin, undan keyin esa dozani eng kichik darajagacha yetguncha titrlash zarur, shunda astmani nazorat qilish samaradorligi saqlanadi. Kattalar (shu jumladan keksalarda): Beklometazon 50 mkg/doza: Odatdagi boshlang‘ich doza kuniga ikki marta 200 mkg ni tashkil qiladi. Og‘ir holatlarda doza kuniga 600–800 mkg gacha oshirilishi mumkin (bu xolatda preparatning faol moddasi yuqori bo‘lgan shakli qo‘llash tavsiya qilinadi). Preparat dozasiga keyinchalik astma simptomlarini nazorat qilishni erishilgan holatigacha tuzatish kiritish yoki be’morning shaxsiy reaktsiyasiga qarab minimal samaradorlikkacha kamaytirish mumkin. Umumiy kundalik doza kuniga ikkidan to‘rt marttagacha qo‘llanilishi mumkin. Beklometazon 250 mkg/doza: Odatdagi doza 1000 mkg kuniga, u 2000 mkg gacha oshirilishi mumkin. Agar patsiyentda astma barqarorlashsa dozani kamaytirish mumkin. Odatdagi kundalik doza ikki martadan to‘rt martagacha qo‘llanilishi shart. Speyser moslamasi umumiy kundalik 1000 mkg  va undan yuqori dozada kattalar va 16 yosh o‘smirlarda qo‘llashda har doim ishlatilishi kerak. Bolalar: Beklometazon 50 mkg/doza: Odatdagi boshlang‘ich doza kuniga ikki marta 100 mkg ni tashkil qiladi. Bronxial astma og‘irlik darajasiga qarab sutkalik doza 400 mkg gacha oshirish mumkin, uni 2-4 marta qabul qilishgacha oshirish mumkin. Beklometazon 250 mkg/doza: Beklometazonning 250 mkg/dozasi  bolalar uchun tavsiya qilinmaydi. Buyrak yoki jigar yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda: Buyrak yoki jigar yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda dozaga tuzatish kiritish talab etilmaydi.

Quyidagi nojo‘ya ta’sirlar a’zolar va tizimlar bo‘yicha yuzaga kelish tezligiga qarab: juda tez-tez (1/10), tez –tez (1/100 va <1/10), tez-tez emas (1/1000 va <1/100), kam hollarda (1/10000 va <1/1000) va juda kam hollarda (<1/10000), shu jumladan alohida xabarlar. Juda tez-tez, tez –tez  va tez-tez emas holatlarda uchraydigan nojo‘ya ta’sirlar haqidagi ma’lumotlar, asosan klinik tadqiqodlarga asoslanadi. Kam hollarda va juda kam hollarda yuzaga keladigan nojo‘ya ta’sirlar xaqida ma’lumotlar asosan spontan ravishda olingan.

Yuqori sezuvchanlik, tuberkulyoz (faol va faol bo‘lmagan) infektsiya, yuqori nafas yo‘llari kandidomikozi, homiladorlikning I uch oyligi, 4 – yoshgacha bo‘lgan bolalarda qo‘llash mumkin emas.

Beklometazon qisqa ta’sirli ingalyatsion bronxodilatator talab qiluvchi astmaning o‘tkir simptomlarini bartaraf qilmaydi. Patsiyentlar xurujlarni bartaraf qilish uchun vositalarga ega bo‘lishlari shart. Og‘ir turdagi astma muntazam tibbiy tekshiruvni talab qiladi, shu jumladan, o‘pka faoliyatini tekshirish kerak, chunki og‘ir xurujlar va xattoki o‘lim xavfi bor. Agar qisqa ta’sirli bronxolitik vositalar bilan davolanish samarasiz bo‘lib borayotgan bo‘lsa va ingalyatsiya sonini odatdagidan ko‘paytirish talab qilinayotgan bo‘lsa, chunki bu astmani nazoratini qiyinlashishiga olib kelishi mumkin,  shuning uchun patsiyentlar zarur holatlarda tibbiy yordamga murojat qilishlari kerakligi haqida ogohlantirilgan bo‘lishlari shart. Agar shunday holat vujudga kelsa, bemorlar tibbiy tekshiruvdan o‘tishlari kerak va yallig‘lanishga qarshi vositalar (masalan, yuqori dozada ingalyatsion kortikosteroidlar yoki peroral kortikosteroidlar davolash kursi) bilan davolashni kuchaytirilishi zarurati ko‘rib chiqilishi kerak. Zo‘raygan og‘ir astmani davolash odatdagi tartibda o‘tkazilishi kerak, ya’ni ingalyatsion beklometazon dipropionati dozasini oshirish evaziga, tizimli steroidlarni buyurish va/yoki muvofiq antibiotik, agar infektsiya bo‘lsa β-agonistlar bilan bir qatorda davolash o‘tkaziladi. Beklometazon bilan davolashni keskin to‘xtatib bo‘lmaydi. Ingalyatsion kortikosteroidlarning tizimli samarasi yuzaga kelishi mumkin, ayniqsa, ular uzoq muddatga va yuqori dozalarda buyurilgan bo‘lsa. Bunday oqibatlarni, oral kortikosteroidlardagidan ehtimoli kamroq. Kutilishi mumkin bo‘lgan tizimli samaralar quyidagilarni o‘z ichiga oladi: burak usti bezi faoliyatini susayishi, bolalar va o‘smirlarda bo‘y o‘sishini kechikishi, suyak to‘qimalarining mineral zichligini pasayishi, katarakta va glaukoma, bir qator ruhiy yoki xulqiy samaralar, psixomotor giperfaollikni xisobga olib, uyqu buzilishi, havotirlik xissi, depressiya yoki tajavuzkorik (ayniqsa bolalarda). Ingalyatsion kortikosteroidlar dozasi astmani samarali nazorati saqlanib qoladigan, eng past dozagacha titrlanishi muximdir. Ingalyatsion kortikosteroidlar bilan uzoq muddat davolanayotgan bolalarda bo‘y o‘sishini nazorat qilish tavsiya qilinadi. Agar bo‘y o‘sishi sekinlashsa, ingalyatsion kortikosteroidlarni dozasini pasaytirish maqsadida davolashni ko‘rib chiqish lozim, agar buning imkoni bo‘lsa, astmani nazorat qilishni samaradorligi saqlanadigan eng past doza buyurilishi kerak bo‘ladi. Ingalyatsion kortikosteroidlarning yuqori dozalari uzoq muddat davolanganda buyrak usti bezini klinik ahamiyatli susayishiga olib kelishi mumkin. Qo‘shimcha tarzda tizimli kortikosteroidlarni buyurilishi stress yoki rejali operatsiya davrida ko‘rib chiqish kerak. Beklometazon buyurilgan, tizimli steroidlar bilan uzoq muddatli yoki yuqori dozalarda davolanayotgan bemorlar alohida parvarishga muxtojlar, chunki, buyrak usti bezi po‘stlog‘ini susayishi yuzaga kelgandan so‘ng tiklanish ancha vaqtni talab qilishi mumkin. Beklometazon bilan davolashni boshlagandan so‘ng ikki xafta o‘tgach tizimli steroidlarning dozasini qisqartirishni boshlash kerak. Dozani qisqartirish samarani bir maromda saqlab turuvchi tizimli steroidlar dozasiga muvofiq bo‘lishi kerak. Prednizolonning 10 mg kuniga (yoki ekvivalent) samarani bir maromda saqlab turuvchi dozasini qabul qiluvchi be’morlar uchun xaftasiga 1 mg dozadan ko‘p bo‘lmagan xolda kamaytirish kerak. Yuqoriroq dozalar uchun dozalar oralig‘ini qisqartirish, intervali kattaroq bo‘lgani maqsadga muvofiq bo‘ladi. Buyrak usti bezi po‘stlog‘i faoliyatini tizimli steroidlarning dozasi asta–sekin pasaytirilishida muntazam ravishda nazorat qilib turilishi kerak. Ayrim bemorlar tizimli steroidlarni chiqirilishi vaqtida nafas faoliyatini yaxshilanishi va saqlanishiga qaramay o‘zlarini yomon xis qilishlari mumkin. Agar buyrak usti bezi yetishmovchiligini obyektiv belgilari bo‘lsa ingalyatsion beklometazon dipropionatini qat’iy qabulini rag‘batlantirib turish va tizimli steroidlar chiqarilishini davom ettirish kerak. Buyrak usti bezi po‘stlog‘i faoliyatini buzilishi bo‘lgan bemorlarda oral steroidlardan chetlashtirilganda, stress davrida qo‘shimcha tizimli steroidlar buyurilishi talab qilinganda kerak bo‘lishi mumkin bo‘lgan ma’lumotlar mavjud bo‘lgan ogohlantiruvchi steroid kartaga ega bo‘lishlari kerak, masalan, astma xurujlarini yomonlashishi, torakal infektsiya, jiddiy interkurrent kasalliklar, jarroxlik aralashuvi, shikastlanish va boshqalar. Ayrim hollarda tizimli steroidli davolashni ingalyatsion davolashga o‘zgartirilganda, ilgari tizimli dori vositasi yordamida nazorat qilsa bo‘ladigan allergik rinit yoki qichishish kabi allergiyani fosh qiladi. Bunday allergiyada simptomlarga asoslangan holda antigistaminlar bilan va/yoki mahalliy qo‘llaniladigan vositalar bilan, shu jumladan mahalliy steroidlar bilan ham davolash kerak. Barcha ingalyatsion kortikosteroidlar kabi o‘pka tuberkulyozining faol yoki faol bo‘lmagan shakllari bo‘lgan bemorlar aloxida e’tibor talab qiladi. Bemorlar bu dori vositasi tarkibida oz miqdorda etanol  (taxminan 9 mg har qabul uchun) borligi haqida xabardor bo‘lishlari kerak. Odatdagi dozalarda etanol miqdori ahamiyatli darajada emas va bemorlar uchun xavf tug‘dirmaydi. Homiladorlik va laktatsiya davrida qo‘llanilishi. Homiladorlikning II va  III uch oyligida faqat ona uchun kutiladigan foyda homila uchun potentsial xavfdan yuqori bo‘lgandagina qo‘llash mumkin. Homiladorlik vaqtida beklometazonga o‘rgangan onalarning chaqaloqlarini buyrak usti bezi faoliyatini yetishmovchiligi sinchkovlik bilan tekshiruv o‘tkazish kerak bo‘ladi. Zarur bo‘lganda laktatsiya davrida emizishni to‘xtatish tavsiya qilinadi. Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach qo‘llanilmasin.

25°S dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin. Muzlatilmasin.

Preparatning dozasini o‘tkir oshirib yuborilishi buyrak usti bezlarining faoliyatini vaqtinchalik pasayishiga olib kelishi mumkin, bu shoshilinch davolash choralarini talab etmaydi, chunki buyrak usti bezlarining faoliyati bir necha kunda tiklanadi va plazmadagi kortizolning miqdori buni tasdiqlaydi. Dozani surunkali oshib ketishida buyrak usti bezlarining faoliyatini turg‘un susayishi kuzatiladi. Bunday hollarda buyrak usti bezlarining rezerv faoliyatining monitoringi o‘tkazilishi tavsiya etiladi. Doza oshirib yuborilganida beklometazon dipropionati bilan davolash preparatning terapevtik samarani tutib turish uchun yetarli bo‘lgan dozada davom ettirilishi mumkin.

Shifokor retsepti bo‘yicha

200, 400 doza 50 mkg, 100 mkg yoki 250 mkg Beklometazon saqlovchi alyumin balloncha, dozalovchi qurilma va purkagich-uchlik bilan qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga ikkilamchi o‘ramda – karton qutida.

3 yil.