dumaloq, oq yoki qo‘ng‘irsimon yoki kremsimon tusli oq rangli, faska va riskali (100 mg dozali tabletkalar uchun) yoki riskasiz (50 mg dozali tabletkalar uchun) tabletkalar. Biroz “marmarlikka” yo‘l qo‘yiladi.

selektiv beta1-adrenoblokator.

S07AV03.

arterial gipertenziya;stenokardiya xurujlarini oldini olish (Printsmetal stenokardiyasidan tashqari);yurak ritmini buzilishi: sinusli taxikardiya, qorinchalar ustki taxikardiyasini oldini olish, qorinchalar ekstrasistoliyasida qo‘llanadi.

Ichga, ovqatdan oldin buyuriladi, chaynamasdan ozgina miqdordagi suyuqlik bilan ichiladi. Arterial gipertenziya. Davolash 50 mg atenololni sutkada 1 marta qabul qilishdan boshlanadi. Turg‘un gipotenziv samaraga erishish uchun 1-2 hafta qabul qilish talab qilinadi. Gipotenziv samarasi yetarlicha bo‘lmaganida doza bir qabulga 100 mg gacha oshiriladi. Dozani yanada oshirish tavsiya etilmaydi, chunki bu klinik samarasini oshishi bilan birga kechmaydi. Yurak ishemik kasalligida, yurak ritmini taxisistolik buzilishlarida – 50 mg sutkada 1 marta. Stenokardiya. Boshlang‘ich doza sutkada 50 mg ni tashkil qiladi. Agar hafta davomida optimal terapevtik samaraga erishilmasa, doza sutkada 100 mg gacha oshiriladi. Keksa yoshdagi patsiyentlarda va buyraklarning chiqarish faoliyati buzilgan bemorlarda dozalash tartibini to‘g‘rilash kerak. Buyrak yetishmovchiligi bo‘lganida dozani kreatinin klirensiga qarab to‘g‘rilash tavsiya qilinadi. Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda kreatinin klirensi 35 ml/min/1,73 m2 dan yuqori bo‘lganida (normal ko‘rsatgichi          100-150 ml/min/1,73m2 ni tashkil qiladi) atenololni sezilarli kumulyatsiyasi bo‘lmaydi. Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlar uchun quyidagi minimal dozalar tavsiya etiladi: Kreatinin klirensi (ml/min/1,73 m2)Atenololning yarim chiqarilish davri (soat)Maksimal doza15-3516-27Sutkada 50 mg yoki kun ora 100 mg15 dan kam27 dan ko‘pKun ora 50 mg yoki 4 kunda 1 marta 100 mg Gemodializda bo‘lgan bemorlarga har bir dializ o‘tkazilganidan keyin darhol atenolol sutkada 50 mg dozada buyuriladi, buni statsionar sharoitida o‘tkazish kerak, chunki arterial bosim tushib ketishi mumkin. Keksa patsiyentlarda boshlang‘ich bir martalik doza – 25 mg (arterial bosim, yurak qisqarishlari chastotasini nazorati ostida oshirilishi mumkin). Sutkalik dozani 100 mg dan oshirish tavsiya qilinmaydi, chunki terapevtik samarasi kuchaymaydi, nojo‘ya ta’sirlarini rivojlanish ehtimoli esa oshadi.

Yurak-qon tomir tizimi: surunkali yurak yetishmovchiligining belgilarini rivojlanishi (yomonlashishi) (to‘piqlarni, oyoq panjalarini shishi; hansirash), atrioventrikulyar o‘tkazuvchanlikni buzilishi, aritmiya, bradikardiya, arterial bosimini (AB) yaqqol pasayishi, yurak urishi, miokardning qisqaruvchanligini, susayishi, ortostatik gipotenziya, angiospazm ko‘rinishlari (oyoqlarning sovushi, Reyno sindromi), vaskulit, ko‘krakda og‘riq. Markaziy nerv tizimi: bosh aylanishi, diqqatni jamlash qobiliyatini pasayishi, reaktsiya tezligini pasayishi, uyquchanlik yoki uyqusizlik, depressiya, gallyutsinatsiyalar, yuqori charchoqlik, bosh og‘rig‘i, bo‘shashish, “dahshatli” tush ko‘rishlar, bezovtalik, ongni chalkashishi yoki qisqa muddatli xotirani yo‘qotish, oyoq-qo‘llarni paresteziyasi (“o‘zgaruvchan” cho‘loqlik va Reyno sindromi), mushaklarni bo‘shashishi, tirishishlar. Me’da-ichak yo‘llari: og‘izni qurishi, ko‘ngil aynishi, qusish, ichni ketishi, qorin og‘riqlari, qabziyat yoki diareya, ta’mni o‘zgarishi. Nafas tizimi: dispnoe, bronxospazm, apnoe, burunni bitishi. Gematologik reaktsiyalar: trombotsitar purpura, anemiya (aplastik), tromboz. Endokrin tizimi: potentsiyani pasayishi, libidoni pasayishi, giperglikemiya (insulinga qaram bo‘lmagan qandli diabetli bemorlarda), gipoglikemiya (insulin qabul qilayotgan bemorlarda), gipotireoid holat. Teri reaktsiyalari: eshakemi, dermatitlar, teri qichishishi, fotosezuvchanlik, ter chiqishini kuchayishi, teri giperemiyasi, psoriazning kechishini zo‘rayishi, qaytuvchi alopetsiya. Sezgi a’zolari: ko‘rishni buzilishi, ko‘z yoshi suyuqligining sekretsiyasini kamayishi, ko‘zlarni quruqligi va og‘riqliligi, kon’yunktivit. Homilaga ta’siri: ona qornida o‘sishni susayishi, gipoglikemiya, bradikardiya. Laboratoriya ko‘rsatgichlari: agranulotsitoz, leykopeniya, “jigar” fermentlarining faolligini oshishi, giperbilirubinemiya, trombotsitopeniya (odatdagi bo‘lmagan qon ketishlari va qon quyilishlar). Boshqalar: orqada og‘riq, artralgiya, “bekor qilish” sindromi (taxikardiya, stenokardiya xurujlarini tezlashishi, arterial bosimni oshishi va boshq.). Nojo‘ya ko‘rinishlarining tez-tezligi preparatning dozasi oshirilganida oshadi.

Preparatga yuqori sezuvchanlik, kardiogen shok, II-III darajali atrioventrikulyar (AV) blokada, yaqqol bradikardiya (YUQS minutiga 40 zarbdan kam), sinus tugunini kuchsizligi sindromi, sinoaurikulyar blokada, dekompensatsiya bosqichidagi o‘tkir yoki surunkali yurak yetishmovchiligi, yurak yetishmovchiligining belgilarisiz kardiomegaliya, Printsmetal stenokardiyasi, arterial gipotenziya (miokard infarktida ishlatilgan holda, sistolik arterial bosim 100 ml sim. ust. dan past), laktatsiya davri, bir vaqtda MAO ingibitorlarini qabul qilish, 18 gacha bo‘lgan yosh – preparatning samaradorligi va xavfsizligi aniqlanmagan.

Atenololni bir vaqtda insulin, ichga qabul qilish uchun gipoglikemik vositalar bilan bir vaqtda qo‘llanganda – ularning gipoglikemik ta’siri kuchayadi. Turli guruh antigipertenziv vositalar yoki nitratlar bilan birga qo‘llanganida, gipotenziv ta’sirini kuchayishi sodir bo‘ladi. Atenolol va verapamil (yoki diltiazem) bir vaqtda qo‘llanganida, kardiodepressiv ta’sirini o‘zaro kuchayishini chaqirishi mumkin. Estrogenlar (natriy tutilishi) va nosteroid yallig‘lanishga qarshi preparatlar, glyukokortikosteroidlar gipotenziv ta’sirini susaytiradi. Atenolol va yurak glikozidlari bir vaqtda qo‘llanganida bradikardiya rivojlanishi va atrioventrikulyar o‘tkazuvchanlikning buzilishini xavfi oshadi. Atenolol bir vaqtda rezerpin, metildopa, klonidin, verapamil bilan buyurilganida, yaqqol bradikardiya paydo bo‘lishi mumkin. Bir vaqtda verapamil va diltiazemni vena ichiga yuborish yurakni to‘xtab qolishini chaqirishi mumkin; nifidepin – arterial bosimni ancha pasayishiga olib kelishi mumkin. Atenolol ergotamin, ksantin hosilalari bilan bir vaqtda qabul qilinganida, uning samaradorligi pasayadi. Atenolol va klonidinni birga qo‘llash to‘xtatilganida, atenolol bekor qilinganidan keyin, yana bir necha kun klonidin bilan davolash davom ettiriladi. Lidokain bilan bir vaqtda qo‘llash, uning chiqarilishini kamaytirishi va lidokainning zaharli ta’siri xavfini oshirishi mumkin. Fenotiazin hosilalari bilan birga qo‘llash, qon zardobida har bir preparatning kontsentratsiyasini oshishiga yordam beradi. Fenitoin vena ichiga yuboriganida, umumiy anasteziya uchun dori vositalari (karbonvodorodlarning hosilalari) kardiodepressiv ta’siri yaqqolligini va AB pasayishi ehtimolini oshiradi. Eufillin va teofillin bilan birga qo‘llanganida, terapevtik samarasini o‘zaro susaytirishi mumkin. MAO ingibitorlari bilan bir vaqtda qo‘llash, gipotenziv ta’sirini ahamiyatli kuchayishi oqibatida tavsiya qilinmaydi. MAO ingibitorlari va atenololni qabul qilish orasida davolashdagi tanaffus 14 kundan kam bo‘lmasligi kerak. Immunoterapiya uchun ishlatiladigan allergenlar, yoki teri sinamalari uchun allergen ekstraktlari, og‘ir tizimli allergik reaktsiyalar yoki anafilaksiya paydo bo‘lishi xavfini oshiradi. Ingalyatsion narkoz uchun vositalar (uglevodorodlarning hosilalari) miokard faoliyatini susayishi va arterial gipotenziya rivojlanishi xavfini oshiradi. Amiodaron bradikardiya rivojlanishi va AV o‘tkazuvchanligini susayishi xavfini oshiradi. Tsimetidin qon plazmasida kontsentratsiyasini oshiradi (metabolizmini tormozlaydi). Vena ichiga yuborish uchun yod saqlovchi rengenokontrast moddalar anafilaktik reaktsiyalar rivojlanishi xavfini oshiradi. Depolyarizatsiyalamaydigan miorelaksantlar ta’sirini, kumarinlarning antikoagulyatsion samarasini uzaytiradi. Tri- va tetratsiklik antidepressantlar, antipsixotik, sedativ, uyqu vositalari va etanol markaziy nerv tizimining susayishini kuchaytiradi. Shoxkuyaning gidratlanmagan alkaloidlari periferik qon aylanishini buzilishlari rivojlanishi xavfini oshiradi.

Atenolol qabul qilayotgan bemorlarning nazorati yurak qisqarishlari tez-tezligi va arterial bosimni (davolash boshida – har kuni, so‘ngra 3-4 oyda 1 marta), qandli diabeti bo‘lgan bemorlarda qondagi glyukoza miqdorini (4-5 oyda 1 marta) kuzatishni o‘z ichiga olishi kerak. Keksa patsiyentlarda buyrak faoliyatini kuzatish (4-5 oyda 1 marta) tavsiya qilinadi. Bemorga yurak qisqarishi tez-tezligini hisoblash usulini o‘rgatish kerak va yurak qisqarish tez-tezligi minutiga 50 dan kam bo‘lganida shifokor maslahati zarurligi haqida xabar berish lozim. Tireotoksikozda atenolol gipertireozning ayrim klinik belgilarini (masalan, taxikardiyani) niqoblashi mumkin. Tiriotoksikozi bo‘lgan bemorlarda birdan bekor qilish mumkin emas, chunki belgilarini kuchaytirishi mumkin. Qandli diabetda gipoglikemiya chaqirgan taxikardiyani niqoblashi mumkin. Noselektiv beta-adrenoblokatorlardan farqli ravishda, insulin chaqirgan gipoglikemiyani deyarli kuchaytirmaydi va qondagi glyukoza kontsentratsiyasini normal darajagacha tiklanishiga to‘sqinlik qilmaydi. Yurak ishemik kasalligi (IBS) bo‘lgan bemorlarda beta-adrenoblokatorlarni birdan bekor qilish, anginal xurujlar tez-tezligi yoki og‘irligini ko‘payishini chaqirishi mumkin, shuning uchun yurak ishemik kasalligi bo‘lgan bemorlarda atenolol qabul qilishni asta-sekin to‘xtatish kerak. Noselektiv beta-adrenoblokatorlar bilan solishtirganda, kardioselektiv beta-blokatorlar o‘pka faoliyatiga kamroq ta’sir qiladi, shunga qaramasdan nafas yo‘llarining obstruktiv kasalliklarida, atenololni faqat mutloq ko‘rsatmalar bo‘lganidagina buyurish kerak. Ularni buyurishning zaruratini ayrim hollarida, beta2-adrenomimetiklarni qo‘llashni tavsiya etish mumkin. Bronxospastik kasalliklari bo‘lgan bemorlar boshqa gipotenziv preparatlarni o‘zlashitiraolmaganida va/yoki samarasizligida, kardioselektiv adrenoblokatorlarni buyurish mumkin, biroq bunda qat’iy dozasini kuzatish kerak. Dozani oshirib yuborish bronxospazm rivojlanishi bilan xavfli. Atenolol qabul qilayotgan bemorlarda, agar narkoz ostida jarrohlik aralashuv talab qilingan hollarda, maxsus e’tibor zarur. Jarrohlik aralashuvidan 48 soat oldin preparat qabul qilishni to‘xtatish kerak. Anestetik sifatida imkoni boricha minimal manfiy inotrop ta’sirli preparat tanlash kerak. Atenolol va klonidin bir vaqtda qo‘llanganida, atenolol qabul qilish klonidindan bir necha kun oldin to‘xtatiladi, klonidin bekor qilish belgilaridan saqlanish maqsadida. Og‘irlashgan allergologik anamnez fonida epinefrinni odatdagi dozalaridan samara bo‘lmasligi va o‘ta yuqori sezuchanlik reaktsiyasining yaqqolligini kuchayishi mumkin. Katexolaminlar zahirasini kamaytiruvchi preparatlar (masalan, rezerpin), beta-adrenoblokatorlarning ta’sirini kuchaytirishi mumkin, shuning uchun bunday dori vositalarini birga qabul qilayotgan bemorlar, arterial gipotenziya yoki bradikardiyani vaqtida aniqlash uchun doimiy shifokor nazorati ostida bo‘lishlari kerak. Keksa yoshdagi bemorlarda yaqqol bradikardiya (minutiga 50 dan kam), arterial gipotenziya (arterial bosim 100 mm sim. ust. dan past), AV blokada, bronxospazm, yurak qorinchalari aritmiyasi, jigar va buyrak faoliyatini og‘ir buzilishlari paydo bo‘lgan hollarida, dozani kamaytirish yoki davolashni to‘xtatish kerak. Beta-adrenoblokatorlarni qabul qilish chaqirgan depressiya rivojlanganda davolashni to‘xtatish tavsiya qilinadi. Verapamilni vena ichiga yuborishni zarurati bo‘lgan holda, buni atenolol qabul qilgandan keyin 48 soatdan kam bo‘lmagan vaqt o‘tgach amalga oshirish kerak. Atenolol qo‘llanganida ko‘z yoshi suyuqligini ishlab chiqarilishi kamayishi mumkin, bu kontakt linzalaridan foydalanuvchi patsiyentlar uchun ahamiyatga ega. Og‘ir aritmiyalar va miokard infarkti rivojlanishi xavfi tufayli davolashni keskin bekor qilish mumkin emas. Dozani ikki haftadan ko‘proq vaqt davomida asta-sekin kamaytirib borib bekor qilish o‘tkaziladi (3-4 kunda doza 25% kamaytiriladi). Qon va siydikda katexolaminlar, normetanefrin va vanililmindal kislotasi miqdorini, antinuklear antitelalar titrini tekshirish oldidan preparatni bekor qilish kerak. Chekuvchilarda beta-adrenoblokatorlarni samaradorligi past bo‘ladi.

Atenolol yo‘ldosh to‘sig‘i orqali o‘tadi va kindik qonida aniqlanadi. Birinchi uch oylikda atenololni qo‘llash bo‘yicha tekshirishlar o‘tkazilmagan va shuning uchun homilaga shikastlovchi ta’siri bo‘lishi mumkinligini istisno qilib bo‘lmaydi. Homiladorlikning uchinchi uch oyligida arterial gipertenziyani davolash uchun preparat sinchkov shifokor nazorati ostida qo‘llanadi. Homiladorlikda atenololni qo‘llash homilaning o‘sishini buzilishini sababi bo‘lishi mumkin. Atenololni homilador yoki homiladorlikni rejalashtirayotgan ayollarga atenololni faqat ona uchun foyda homila uchun potentsial xavfdan yuqori bo‘lgan holda, ayniqsa homiladorlikning birinchi va ikkinchi uch oyligida buyurish kerak, chunki beta-adrenoblokatorlar platsentar perfuziya darajasini pasaytiradi, bu homilani ona qornidagi o‘limiga yoki uni yetilmasligiga va muddatidan oldin tug‘ilishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, gipoglikemiya va bradikardiya kabi nojo‘ya samaralari, homilada ham, yangi tug‘ilgan chaqaloqda ham kuzatilishi mumkin. Homiladorlarga atenololni faqat ona uchun bo‘ladigan foyda, homila uchun potentsial xavfdan yuqori bo‘lgan holda buyurish kerak. Atenolol ko‘krak suti bilan chiqadi, shuning uchun emizish davrida uni juda zarur hollarda juda ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak. Mashina haydash va texnika bilan ishlash qobiliyatiga ta’siri. Davolanish davrida diqqatni yuqori jamlashni va tezkor psixomotor reaktsiyalarni talab qiluvchi potentsial xavfli faoliyat turlari bilan shug‘ullanishdan saqlanish kerak. Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tganidan so‘ng qo‘llanmasin.

Quruq, yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25oS dan yuqori bo‘lmagan haroratda.

Simptomlari: yaqqol bradikardiya, II va III darajali atrioventrikulyar blokada, yurak yetishmovchiligi belgilarini ko‘payishi, arterial bosimni haddan ziyod pasayishi, nafasni qiyinlashishi, bronxospazm, bosh aylanishi, xushdan ketish, aritmiya, yurak qorinchalari ekstrasistoliyasi, barmoqlarning tirnoqlarini yoki kaftlarni ko‘karishi, tirishishlar. Davolash: me’dani yuvish va adsorbtsiyalovchi dori vositalarini buyurish, bronxospazm paydo bo‘lganida beta2-adrenomimetik salbutamolni ingalyatsion yoki vena ichiga yuborish ko‘rsatilgan. AV o‘tkazuvchanlik buzilganida, bradikardiyada – vena ichiga 1-2 mg atropin, epinefrin yuborish yoki vaqtinchalik kardiostimulyator o‘rnatish; yurak qorinchalari ekstrasistoliyasida – lidokain (I A sinf preparatlari qo‘llanmaydi); arterial gipotenziyada – bemor Trendelenburg holatida bo‘lishi kerak. Agar o‘pkalar shishining belgilari bo‘lmasa – plazma o‘rnini bosuvchi eritmalar vena ichiga, samarasi bo‘lmaganida – epinefrin, dopamin, dobutamin yuborish; surunkali yurak yetishmovchiligida – yurak glikozidlari, diuretiklar, glyukagon; tirishishlarda – vena ichiga diazepam. Dializ o‘tkazish mumkin.

Retsept bo‘yicha

Tabletkalar 50 mg, 100 mg dan. 10 tabletkadan kontur uyali o‘ramda. 3 kontur uyali o‘ram qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga karton qutida.

2 yil.