oq yoki deyarli oq rangli liofillangan massa yoki kukun.

o‘smalarga qarshi vosita – ferment.

L01XX02.

Kattalar va bolalardagi o‘tkir limfoblast leykoz; Bolalardagi noxodjkin limfomalari.

Asparaginaza bilan davolash faqat o‘smalarga qarshi kimyoterapiyani o‘tkazish tajribasiga ega bo‘lgan onkogematolog-shifokor tomonidan o‘tkazilishi lozim. Davolashni boshlash yoki qayta boshlashdan oldin IgE bilan bog‘liq o‘ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyasini paydo bo‘lishi xavfini kamaytirish uchun, oldin prik-test yoki preparat bilan teri ichki sinamasini o‘tkazish kerak. Ignali (prik) testni o‘tkazish: preparatning qo‘llashga tayyor bo‘lgan (“Preparatning eritmasini tayyorlash” bo‘limiga qarang) eritmasining 1 tomchisi zondsimon asbob bilan bilakning ichki yuzasiga qo‘yiladi va tomchi orqali steril igna yordamida epidermis teshiladi. Qonni paydo bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim. 3 minutdan so‘ng preparatning tomchisi olib tashlanadi. Reaktsiya natijasi 20 minutdan keyin baholanadi: giperemiya va/yoki eshakemi paydo bo‘lganida L-asparaginaza bilan davolashdan voz kechish lozim. Teri ichki sinamasini o‘tkazish: preparatning kontsentratsiyasini asta-sekin oshirib borib (ertmaning tegishli ravishda suyultirilgan seriyalarini tayyorlash yo‘li bilan), asparaginazaning ketma-ket bir nechta teri ichki inyektsiyalari o‘tkaziladi. Nafaqat IgE bilan, balki IgG va IgM bilan bog‘liq o‘ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyasilari to‘g‘risida xabar berilganligi tufayli, preparatni vena ichiga yuborishdan oldin, vena ichiga yuborish sinamasini o‘tkazish (preparatning asosiy dozasini yuborishni boshlashdan 1 soat oldin 1000 XB vena ichiga qisqa muddatli infuziya kurinishida yuborish) tavsiya qilingan. Agarda boshqacha buyurilmagan bo‘lsa, monoterapiya tartibida kattalar va bolalarda vena ichiga yuborish uchun sutkalik doza o‘rtacha tana vazniga 200 mg/kg ni yoki tana yuzasiga nisbatan 6000 XB/m2 ni tashkil qiladi. Shaxsiy klinik javobga qarab, sutkalik doza     1000 XB/kg gacha va ko‘proqqa oshirilishi mumkin. Yanada yuqoriroq bir martalik dozalarni (1500 XB/kg yoki 45000 XB/m2 va undan ko‘proqni), ayniqsa preparat har kuni yuborilmayotgan bo‘lsa (masalan haftada ikki marta yuborilayotgan bo‘lsa), yuborish mumkin. Bunday dozalar qo‘llanganida preparatni faqat vena ichiga yuborish kerak. Odatda Asparaginaza medak boshqa tsitostatiklar bilan birga majmuaviy kimyoterapiyada davolash o‘tkazish uchun ishlatiladi. Bunda yuborish usuli va davolashning davomiyligi tegishli davolash protokoliga muvofiq belgilanadi. Mushak ichiga yuborilganida sutkalik dozalari odatda tana vazniga 100 dan 400 XB/kg yoki tana yuzsiga nisbatan 3000-12000 XB/m2 ni tashkil qiladi. Bunda bir joyga 2 ml eritmada ko‘pi bilan 5000 XB yuborish kerak. Katta bir martalik dozani yuborish zarurati tug‘ilganida, har xil joylarga bir nechta inyektsiyalarni o‘tkazish kerak. Eritmani tayyorlash Eritmani tayyorlash uchun shprits yordamida flakonga asta-sekin oqim bilan ichki devori bo‘ylab 2,0 ml (flakon 5000 XB) yoki 4,0 ml (flakon 10000 XB) inyektsiya uchun suv quyiladi. Suv oqimini bevosita liofilizatga yo‘naltirish mumkin emas! Flakonning ichidagisini eritish uchun, ko‘pikni hosil bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun chayqatmasdan, asta-sekin aylantirish kerak. Hosil bo‘lgan eritma biroz tovlanishi mumkin. Bu yo‘l bilan tayyorlangan eritma mushak ichiga yuborish uchun tayyor hisoblanadi va bunday yuborish uchun yana suyultirish talab qilinmaydi. Uzluksiz tomchilab yuboriladigan infuziyani o‘tkazish uchun Asparaginaza medakning hisoblangan miqdori 250-500 ml 0,9% natriy xloridi yoki 5% glyukoza eritmasida suyultiriladi va vena ichiga bir necha soat davomida yuboriladi. Davolash davomiyligi Davolash davomiyligi kimyoterapiyaning protokoliga muvofiq shaxsiy ravishda tanlanadi. Biroq, jiddiy nojo‘ya samaralari yoki organizm a’zolarida og‘ir buzilishlar paydo bo‘lganida, davolashni to‘xtatish zaruratini ko‘rib chiqish lozim.

Asparaginaza organizm uchun yot oqsil bo‘lib hisoblanadi va immunologik reaktsiyalarni chaqirishi mumkin. Bundan tashqari, asparaginazani qo‘llash, organizmning oqsil sintezi jadal amalga oshiriladigan a’zolari va tizimlarida (ayniqsa jigarda va me’da osti bezida) buzilishlarga olib kelishi mumkin. Asparaginaza odatda boshqa dori vositalari bilan majmuada qo‘llanishi tufayli, preparatni qo‘llash va u yoki bu nojo‘ya reaktsiya orasidagi sabab-oqibat bog‘liqligini aniqlash ko‘pincha qiyin bo‘ladi. Quyidagi jadvalda aniqlangan nojo‘ya samaralarning tez-tezligi keltirilgan: juda tez-tez (≥1/10), tez-tez (≥1/100, <1/10) tez-tez emas (≥1/1000, <1/100), kam (≥1/10000, <1/1000), juda kam (<1/10000, shu jumladan alohida xabarlar), tez-tezlikni baholashning iloji yo‘q (tez-tezligini mavjud bo‘lgan ma’lumotlar asosida aniqlashning iloji yo‘q). Namoyon bo‘lish tez-tezligi bo‘yicha birlashtirilgan samaralarning har bir guruhi doirasida, nojo‘ya samaralar, ularning jiddiylik darajasini kamayib borish tartibida keltirilgan.

Anamnezdagi yoki hozirgi vaqtdagi pankreatit, chunki asparaginaza yuborilganidan keyin o‘tkir gemorragik pankreatitni rivojlanish hollari mavjud, Anamnezda E.coli shtammlaridan olingan asparaginazaga allergik reaktsiyalar,Homiladorlik va emizish davri. Ehtiyotkorlik bilan: MNT kasalliklari, qandli diabet, o‘tkir infektsiyalar (shu jumladan suvchechak, gerpes, o‘rab oluvchi temiratki), podagra (anamnezdagi), nefrolitiaz, gemostaz tizimini buzilishlarida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.

Asparaginaza bilan davolash fonida quyidagi hayotga xavf soluvchi asoratlar paydo bo‘lishi mumkin: anafilaksiya; insulin bilan davolashga beriluvchi giperglikemik holatlar; qon ketishlarni rivojlanish xavfini kamaytirish uchun yangi muzlatilgan plazmani qo‘llash bilan o‘rinbosar davolashni o‘tkazishni talab qiluvchi qon ivishini buzilishlari. Tavsiya qilingan nazoratli tekshirishlar va ehtiyotkorlik choralari Davolashni boshlashdan oldin buyraklar faoliyatini tekshirish va qonda elektrolitlar, transaminazalar, glyukoza va oqsilning kontsentratsiyasini aniqlash kerak. Asparaginaza bilan davolash boshlanganidan keyin qonning shakliy elementlarini sanash, elektrolitlar, siydik bilan chiqariladigan moddalar, qon va siydikda glyukozaning kontsentratsiyasi, gemostaz parametrlari (qisman faollashtirilgan tromboplastin vaqti (QFTV-ACHTV), protrombin vaqti, antitrombin va D-dimerning kontsentratsiyasi), qondagi amilaza va lipaza, ishqoriy fosfataza, bilirubin, ammiak, triglitseridlar, xolesterin miqdorini, zarurati bo‘lganida – juda past zichlikdagi lipoproteidlar (JPZLP) va past zichlikdagi lipoproteidlar (PZLP) ning kontsentratsiyasini davolash boshlangan paytdan ushbu ko‘rsatkichlar to‘liq normallashgunigacha nazorat qilish bilan qon taxlilini o‘tkazish tavsiya qilinadi. Qonning shakliy elementlarni nazorat qilish va fizikal tekshirishlar davolash tugaganidan keyingi birinchi yil davomida har 4 haftada, 2- va 3- yillar davomida har chorakda, so‘ngra har yarim yilda bajarilishi kerak. O‘ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyalarini rivojlanish xavfi preparatning yuborilgan dozalari oshgan sayin oshadi. Biroq, kam hollarda allergik reaktsiyalar asparaginaza birinchi marta yuborilganida paydo bo‘lishi mumkin. Ayrim patsiyentlarda asparaginazaga qarshi, uning ta’sirini neytrallovchi antitelolarni hosil bo‘lishi, o‘ta yuqori sezuvchanlikning klinik ko‘rinishlarisiz kechishi mumkin. Shunday bo‘lsada, bunday antitelolarning borligi asparaginazani jadal faolsizlanishiga va organizmdan tez chiqarilishiga olib kelishi mumkin (asparaginaza “asta inaktivatsiyasi”). O‘ta yuqori sezuvchanlikni yoki “asta inaktivatsiya” oqibatida davolashning samaradorligini pasayishini aniqlash uchun davolash paytida vaqti-vaqti bilan qonda asparaginazaning kontsentratsiyasini, masalan, MAAT (medac Asparaginase Activity Test) test-tizimi yordamida aniqlashni o‘tkazish tavsiya qilinadi. Davolashni boshlashdan oldin o‘tkazilgan teri ichki testlarining manfiy natijalari anafilaktik reaktsiyalarni rivojlanish ehtimolini inkor qilmaydi. Kasallikni klinik kechishiga qarab, qo‘shimcha tekshirishlar talab qilinishi mumkin. Immun tizimi tomonidan buzilishlar Asparaginaza medak bilan davolash vaqtida allergik reaktsiyalarning simptomlari rivojlangan hollarda preparat bilan davolashni darhol to‘xtatish kerak. Rivojlangan allergik reaktsiyalarning og‘irligiga qarab, tegishli davolash choralari: antigistamin preparatlar, glyukokortikosteroidlar va agarda zarurati bo‘lsa, gemodinamikani barqarorlashtiruvchi preparatlarni yuborishni o‘tkazish kerak. Ko‘pchilik hollarda davolash asparaginazaning boshqa preparatiga o‘tish yo‘li bilan davom ettirilishi mumkin. Gemopoezga ta’siri Asparaginaza gemopoezning barcha uchta o‘zagining yengildan o‘rtacha og‘irlik darajasigacha bo‘lgan miyelosupressiyasini chaqirishi mumkin; umuman olganda bu o‘tkazilayotgan davolash uchun hech qanday klinik ahamiyatga ega emas. Qon ivishini buzilishlari Trombozlarning xavfi davolash tugaganidan keyin vaqt o‘tishi bilan oshadi. Qon ivish tizimidagi yuqorida ko‘rsatilgan buzilishlarning sababi, asparaginazadan tashqari, boshqa miyelosupressiv preparatlar bilan yo‘ldosh davolash, shuningdek kasallikning o‘zi bo‘lishi mumkinligini nazarda tutish lozim.. Trombozlarning yuqori xavfi qon ivishining V omilini mutatsiyasi, faollashgan S proteinga rezistentlik yoki qon zardobida S protein, antitrombin III yoki S proteinning kontsentratsiyasi past bo‘lgan bolalarda ta’riflangan. Bunday bemorlarda markaziy venoz kateterlarni ishlatishdan iloji boricha saqlansh kerak, chunki bu mavjud bo‘lgan tromboembolik asoratlarning xavfini oshirishi mumkin. O‘tkir limfoblast leykozi bo‘lgan bemorlarda induktsion davolashni o‘tkazishda, venoz kateterni iloji boricha, asparaginaza bilan davolash tugaganidan keyin qo‘yish lozim. Qon ivishi ko‘rsatkichlarini laboratoriya nazoratini o‘tkazishda qon ivish tizimi va fibrinolizni buzilish belgilari, masalan, fibrinogen, qon ivishining IX, XI omillari, antitrombina III, S proteini va plazminogenning kontsentratsiyasini pasayishi, shuningdek Villebrand omilini, 1 tur aktivatorining ingibitori, protrombinning 1 va 2 fragmentlarini, fibrinogenni parchalanishi oqibatidagi mahsulotlarning (D-dimerlarning) kontsentratsiyasini oshishi aniqlanishi mumkin. Fibrinogen pro- va antikoagulyatsion tizimning nazorat ko‘rsatkichi sifatida qaralishi mumkin. Fibrinogen va antitrombina III ning kontsentratsiyasi ancha pasayganida selektiv o‘rinbosar davolashni o‘tkazish zaruratini baholash lozim. Antitrombin III, 100% doza minus foizlarda o‘lchangan qon zardobidagi joriy kontsentratsiya, tana vaznini  kg larda ko‘rsatkichiga ko‘paytirilgan dozada infuziya ko‘rinishida buyuriladi. Fibrinogen yangi muzlatilgan plazma ko‘rinishida tana vazniga 10-15 ml/kg dozada yuboriladi. Trombotsitopeniya va sepsis qon ketishlari xavfini oshiradi. Nerv tizimiga ta’siri Kam hollarda qaytuvchi leykoentsefalopatik sindrom rivojlanishi mumkin. Leykoentsefalopatik sindromning simptomlari asosan arterial bosimni oshishi, tirishishlar, bosh og‘rig‘i, ruhiy holatni buzilishi va ko‘rishni o‘tkir buzilishi (asosan po‘stloq qismiga bog‘liq ko‘rlik yoki traktus gemianopiyasi) ko‘rinishida namoyon bo‘lishi mumkin. Leykoentsefalopatik sindromni davolash simptomatik ravishda o‘tkaziladi. Bunday hollarda asosiy choralar antigipertenziv davolash va tutqanoqqa qarshi preparatlar yordamida tirishishlarni bartaraf qilish hisoblanadi. Shuningdek immunosupressiv davolashni to‘xtatish yoki dozani pasaytirish tavsiya qilinadi. Me’da-ichak yo‘llari tomonidan buzilishlar Me’da osti bezining soxta tsistalarini (davolash tugaganidan keyin 4 oygacha bo‘lgan vaqt davomida) hosil bo‘lishi to‘g‘risida alohida xabarlar bor. Shu sababli patsiyentlarga asparaginazani oxirgi marta yuborishdan keyin 4 oy davomida tegishli tekshiruvlarni (masalan, ultratovush tekshiruvlari – UTT) o‘tkazish lozim. Soxta tsistalarni  hosil bo‘lishining aniq patogenezi noma’lum bo‘lganligi tufayli, bunday hollarda faqat simptomatik davolashni o‘tkazish tavsiya qilinadi. Adabiyotlarda asparaginazani yuborilish to‘xtatilganidan keyin, pankreatit bilan bog‘liq bo‘lmagan parotitni rivojlanishining 2 holati to‘g‘risida xabar berilgan, parotit simptomlari bir necha kun davomida tuzalib ketgan. Endokrin tizimi tomonidan buzilishlar Me’da osti bezining endokrin faoliyatini ko‘p kuzatiladigan o‘zgarishlari asosan glyukozaning metabolizmini buzilish ko‘rinishida namoyon bo‘ladi. Bunda, odatda insulin preparatlari bilan davolash mumkin bo‘lgan diabetik ketoatsidoz ham, giperosmolyar giperglikemiya ham rivojlanishi mumkin. Giperglikemiyani rivojlanish omillariga 10 yoshdan katta yosh, oriqcha tana vazni, Daun sindromi kiradi. Me’da osti bezining ekzokrin faoliyatini buzilishi diareyani chaqirishi mumkin. Metabolizm buzilishlari Zardobda lipidlarning kontsentratsiyasini o‘zgarishi glyukokortikoidlarni yo‘ldosh buyurilishi bilan chaqirilishi mumkin. Ushbu ko‘rsatkichlar ancha oshganida (masalan, triglitseridlarning kontsentratsiyasi            >2000 mg/dl bo‘lganida) pankreatitni rivojlanish xavfi oshishi tufayli sinchkov monitoring o‘tkazish tavsiya qilinadi.

Yorug‘likdan himoyalangan joyda, 2-8°S haroratda, original o‘ramda. Bolalar ololmaydigan joyda saqlansin.

Hozirgi vaqtgacha asparaginazaninig dozasini oshirib yuborish hollari to‘g‘risida xabar berilmagan. Maxsus antidoti noma’lum. Davolash: gospitalizatsiya, hayotiy muhim faoliyatlarni monitoring qilish, simptomatik davolash.

Retsept bo‘yicha

Vena ichiga va mushak ichiga yuborish uchun eritma tayyorlash uchun liofilizat 5000 XB yoki 10 000 XB dan shisha flakonda. 1 flakon qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga karton qutiga joylangan. Har biri 1 flakon va qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomani saqlovchi 5 karton quti tiniq, polimer plyonkaga joylangan.

3 yil. O‘ramida ko‘rsatilgan yaroqlilik muddati o‘tganidan keyin ishlatilmasin.