Vitamin D 3 faol antiraxitik omil hisoblanadi. D 3 vitaminining eng muhim vazifasi kaltsiy va fosfat almashinuvini tartibga solishdir, bu esa mineralizatsiyani va skeletning o'sishini ta'minlaydi.
Vitamin D 3 D vitaminining tabiiy shakli bo'lib, inson terisida quyosh nurlari ta'sirida hosil bo'ladi. D 2 vitamini bilan taqqoslaganda , u 25% yuqori faollik bilan ajralib turadi.
D vitamini o'ziga xos D vitamini retseptorlari (VDR) bilan bog'lanadi, bu ko'plab genlarning, shu jumladan TRPV6 ion kanallari genlarining (ichakda kaltsiyning singishini ta'minlaydi), CALB1 (kalbindin; kaltsiyni qonga o'tkazilishini ta'minlaydi) , BGLAP (osteokalsin; suyak minerallashuvi to'qimalari va kaltsiy gomeostazini ta'minlaydi), SPP1 (osteopontin; osteoklast migratsiyasini tartibga soladi), REN (renin; qon bosimini boshqaradi, RAASning asosiy elementi), IGFBP (bog'lovchi oqsil insulinga o'xshash o'sish omili; kuchaytiradi insulinga o'xshash o'sish omilining ta'siri), FGF23 va FGFR23 (o'sish omili fibroblastlari 23; kaltsiy, fosfat anion darajasini, fibroblastlarning hujayra bo'linishi jarayonlarini tartibga soladi), TGFB1 (o'zgaruvchan o'sish omili beta-1; hujayraning bo'linish jarayonlarini tartibga soladi) va osteootsitlar, xondrotsitlar,fibroblastlar va keratinotsitlar), LRP2 (LDL-retseptorlari bilan bog'liq oqsil 2; past zichlikdagi lipoprotein endotsitoziga vositachilik qiladi), INSR (insulin retseptorlari; barcha hujayralar turlariga insulin ta'sirini ta'minlaydi).
Kolesaltsiferol kaltsiy va fosfatlarning ichakka singib ketishida, mineral tuzlarni tashishda va suyak kalsifikatsiyasi jarayonida muhim rol o'ynaydi, shuningdek kaltsiy va fosfatlarning buyraklar orqali chiqarilishini tartibga soladi.
Qonda kaltsiy ionlarining kontsentratsiyasi skelet mushaklari mushak tonusining saqlanishini, miokard funktsiyasini belgilaydi, asab qo'zg'alishini o'tkazishga yordam beradi va qon ivish jarayonini boshqaradi.
Oziq-ovqat mahsulotlarida D vitaminining etishmasligi, emilimning buzilishi, kaltsiy etishmovchiligi, shuningdek, bolaning tez o'sishi davrida quyoshga etarlicha ta'sir qilmaslik raxitga, kattalarda - osteomalaziyaga olib keladi, homilador ayollarda tetaniya alomatlari, kalsifikatsiya buziladi. yangi tug'ilgan chaqaloqlarning suyaklari.
Ayollarda D vitaminiga bo'lgan ehtiyojning ortishi menopauza paytida paydo bo'ladi, chunki ular ko'pincha gormonal kasalliklar tufayli osteoporozni rivojlantiradi.
D vitamini skeletdan tashqari ta'sirga ega bo'lgan bir qator xususiyatlarga ega.
D vitamini sitokin miqdorini modulyatsiya qilish orqali immun tizimining ishlashida ishtirok etadi va T-yordamchi limfotsitlar bo'linishini va B-limfotsitlar differentsiatsiyasini boshqaradi. Bir qator tadqiqotlar D vitamini qabul qilish paytida nafas olish yo'llari infektsiyalari kamayganligini qayd etdi.
D vitamini immunitet tizimining gomeostazida muhim bo'g'in ekanligi ko'rsatilgan: u otoimmun kasalliklarning oldini oladi (shu jumladan, 1-toifa diabet mellitus, multipl skleroz, revmatoid artrit, ichakning yallig'lanish kasalligi).
D vitamini antiproliferativ va differentsial ta'sirga ega bo'lib, D vitaminining onkoprotektiv ta'sirini aniqlaydi, ba'zi bir o'smalar (ko'krak bezi saratoni, yo'g'on ichak saratoni) bilan kasallanish qonda D vitaminining past darajasi bilan ko'payishi qayd etilgan.
Vitamin D uchastvuyet v regulyatsii uglevodnogo i jirovogo metabolizma putem vliyaniya na sintez IRS1 (substrat retseptora insulina 1; uchastvuyet vo vnutrikletochnыx putyax provedeniya signala retseptora insulina), IGF (insulinopodobnыy faktor rosta; reguliruyet balans jirovoy i mыshechnoy tkani), PPAR-δ (aktivirovannыy retseptor proliferatorov peroksisom, tip δ; sposobstvuyet pererabotke izbыtochnogo xolesterina).
Po dannыm epidemiologicheskix issledovaniy defitsit vitamina D assotsiirovan s riskom metabolicheskix narusheniy (metabolicheskiy sindrom i saxarnыy diabet 2 tipa).
Retseptorы i metaboliziruyuщiye fermentы vitamina D ekspressiruyutsya v arterialnыx sosudax, serdtse i prakticheski vo vsex kletkax i tkanyax, imeyuщix otnosheniye k patogenezu serdechno-sosudistыx zabolevaniy. Na jivotnыx modelyax pokazanы antiateroskleroticheskoye deystviye, supressiya renina i preduprejdeniye povrejdeniya miokarda i drugoye. Nizkiye urovni vitamina D u cheloveka svyazanы s neblagopriyatnыmi faktorami riska serdechno-sosudistoy patologii, takimi kak saxarnыy diabet, dislipidemiya, arterialnaya gipertenziya, i assotsiirovanы s riskom serdechno-sosudistыx katastrof, v t.ch. insultov.
V issledovaniyax na eksperimentalnыx modelyax bolezni Altsgeymera pokazano, chto vitamin D3 snijal nakopleniye amiloida v mozge i uluchshal kognitivnuyu funktsiyu. V neinterventsionnыx issledovaniyax u cheloveka pokazano, chto chastota razvitiya dementsii i bolezni Altsgeymera uvelichivayetsya na fone nizkogo urovnya vitamina D i nizkogo diyetarnogo potrebleniya vitamina D. Otmechalos uxudsheniye kognitivnoy funktsii i zabolevayemosti boleznyu Altsgeymera pri nizkix urovnyax vitamina D.