Қуйида санаб ўтилган ҳолатлардан ёки хавф омилларидан биронтаси бўлган ҳолларда МОК ни қабул қилиш афзалликлари ва мумкин бўлган хавфларини синчков баҳолаш лозим.
Бу масалани препаратни қабул қилишдан аввал пациент билан муҳокама қилиш керак.
Касаллик зўрайган ҳолларда, ҳолатни ёмонлашишида ёки юқорида эслатилган ҳолатларни ёки хавф омилларининг биринчи симптомлари пайдо бўлган ҳолларда, пациент зудлик билан шифокорга мурожаат қилиши лозим.
Шифокор препаратни бекор қилиш кераклигини ҳал қилиши лозим.
Қон томирлардаги бузилишлар Эпидемиологик тадқиқотлар, МОК ни қўлланиши ва миокард инфаркти, импульс, чуқур веналар тромбози ва ўпка эмболияси каби артериал тромботик/тромбоэмболик кўринишлар хавфини ошиши ўртасида ўзаро боғлиқлик мавжудлигини кўрсатди.
Бу кўринишлар кам ҳолларда рўй беради.МОК ни қўлланиши чуқур веналар тромбози ва/ёки ўпка эмболияси кўринишида намоён бўлувчи веноз тромбоэмболия (ВТE) нинг юқори хавфи билан боғлиқдир.
Хавф МОК ни биринчи йил қўллаганда энг юқори бўлади.
Хавф шунингдек айнан бир МОК ни бошланғич қўллашни бошида ёки қўллаш қайта бошлангандан кейин ёки бошқа МОК ни қўллангандаги 4 ҳафталик ёки ундан ортиқ танаффусдан кейин ортади.Айрим эпидемиологик тадқиқотларда, МОК нинг паст дозаларини прогестогеннинг учинчи авлоди, шу жумладан дезогестрел билан бирга қабул қилган аёлларда, МОК нинг паст дозаларини прогестоген левоногестрел билан бирга қабул қилганларга нисбатан ВТE ни юз беришининг юқори хавфи борлиги аниқланди.
Бу тадқиқотлар хавфни тахминан 2 марта ўсишини кўрсатди, бу йилига 10 000 аёлга ВТE нинг қўшимча 1-2 ҳолатига тўғри келади.
Бироқ бошқа тадқиқотларнинг маълумотлари хавфни 2 баробар ошишини кўрсатмаган.МОК учун эстрогеннинг паст дозаларини (<0,05 мг этинилестрадиол) қабул қилган аёлларда ВТE ҳолатлари частотаси, МОК ни қабул қилмаган 10000 аёллардаги йилига 1-5 ҳолатларга нисбатан, 10000 аёлда йилига тахминан 3 дан 12 тагача ҳолатни ташкил этган.
МОК ни қабул қилаётган аёлларда ВТE ни юз бериш хавфи, ҳомиладорлик вақтидаги ВТE хавфидан пастроқ (10 000 аёлда йилига 5-10 ҳолат).
ВТE нинг натижаси сифатида ўлим ҳолати 1-2% ҳолатларда қайд этилган.Жуда кам ҳолларда тромбоз бошқа қон томирларда (масалан, жигар, ичак тутқичи, буйрак, мия ёки кўзнинг тўр пардаси веналари ва артерияларида) юз беради.Веноз ёки артериал тромботик/тромбоэмболик кўринишларнинг ёхуд мияда қон айланишини бузилиш симптомлари: оёқда бир томонлама оғриқни ва/ёки шишни; чап қўлга берувчи ёки бермайдиган кўкракда беҳосдан кучли оғриқни; тўсатдан бўғилишни; тўсатдан йўтални; ҳар қандай ғайри-оддий, кучли, давомли бош оғриғини; кўришни тўсатдан қисман ёки тўлиқ йўқолишини; диплопияни; тушунарсиз нутқ ёки афазияни; бош айланишини; фокал тутқаноқ ҳуружи билан ёки усиз кечувчи коллапсни; ҳолсизлик ёки яққол намоён бўлган, тананинг бир томонида ёки бир қисмида тўсатдан пайдо бўлган эт жимирлашини; ҳаракат бузилишларини; “ўткир” қорин синдромини ўз ичига олади.Веноз тромбоз/тромбоэмболия хавфи:ёш ўтгани сайин;оилавий анамнезда мавжуд (яъни, туғишган ака ёки опа-сингилларида ёки ота-оналарида нисбатан ёшроқ вақтида ВТE билан касалланиш ҳолатлари) бўлган пациентларда ошиб боради.
Агар наслий мойиллик тахмин қилинаётган бўлса, аёл бирон-бир гормонал контрацептивни қабул қилиш тўғрисида қарор қабул қилишдан олдин маслаҳат олиш учун мутахассисга мурожаат қилиши лозим;семизлик билан хасталанган (тана вазни индекси 30 кг/м2 дан юқори) пациентларда;узоқ муддатли иммобилизацияда, йирик жарроҳлик аралашувини, оёқларда жарроҳлик аралашуви ўтказган ёки оғир травмаси бўлган пациентларда ошади.
Бундай вазиятларда МОК ни қўллашни тўхтатиш (режали жарроҳлик аралашувларида операциядан узоғи билан 4 ҳафта олдин) ва тўлиқ ремобилизациядан кейин 2 ҳафта давомида уларни ишлатишни қайтадан бошламаслик тавсия этилади (“Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар” бўлимига қаранг);эҳтимол, юзаки тромбофлебитда ва веналарни варикоз кенгайишида ошса керак.
Ушбу кўринишларни веноз тромбоэмболиянинг этиологиясига бўлиши мумкин бўлган таъсири тўғрисида якдил фикр йўқ.Артериал тромбоз/тромбоэмболия хавфи:ёш ўтгани сайин;чекканда (ёш ўтгани сайин ва кунига чекиладиган сигареталар сони ошгани сайин, хавф хам, айниқса 35 ёшдан катта аёлларда ортиб боради);дислипопротеинемия;семизлик (тана вазни индекси 30 кг/м2 дан юқори);артериал гипертензия;меньшевизм;юрак клапанлари касаллиги;юрак бўлмачалари фибрилляцияси билан боғлиқ равишда ошиб боради;оилавий анамнезда тромбоэмболик касалликларни бор (масалан, туғишган ака-ука ёки опа-сингилларида ёки ота-оналарида нисбатан ёшроқ вақтида артериал тромбоэмболия) бўлган пациентларда ошиб боради.
Агар наслий мойиллик тахмин қилинаётган бўлса, аёл ҳар қандай МОК ни қабул қилишдан олдин маслаҳат олиш учун мутахассисга мурожаат қилиши лозим.Тромбоэмболия билан касалланишни ривожланиш хавфи туғруқдан кейинги даврда юқори бўлишига эътибор бериш лозим (“Ҳомиладорлик ва лактация даврида қўлланиши” бўлимига қаранг).Юрак-қон томир касалликлари хавфини оширувчи бошқа касалликларга: қандли диабет, тизимли қизил югирик, гемолитико-уремик синдром, ичакнинг сурункали яллиғланиш касалликлари (Крон касаллиги ёки ярали колит) ва ўроқсимон ҳужайрали анемия киради.МОК ни қабул қилинганда меньшевизмлар сони ва жадаллигини ошиши (бу шунингдек цереброваскуляр бузилишларнинг белгиси бўлиши мумкин) МОКни зудлик билан бекор қилиш учун асос бўлиб хизмат қилади.Веноз ёки артериал тромбозга туғма ёки орттирилган мойилликнинг маркерлари бўлиши мумкин бўлган биокимёвий кўрсаткичларнинг ўзгаришлари фаоллаштирилган С протеинининг резистентлиги (АРС), гипергомоцистеинемияни, антитромбин ИИИ етишмовчилиги, С протеини етишмовчилиги, С протеини етишмовчилиги, антифосфолипид антителоларни (кардиолипинга антителолар, югурикга қарши антикоагулянт) ни ўз ичига олади.МОК ни қабул қилишдан олинган ижобий ва салбий самараларни баҳолашда шифокор ушбу касалликларни адекват даволаганда тромбозни ривожланиш хавфи анча пасайишини ҳисобга олиши лозим.
ЎсмаларEпидемиологик тадқиқотлар, МОК узоқ муддат давомида қўллаш одам папилломаси вируси (ОПВ-инфекцияси) томонидан зарарланган аёлларда бачадон бўйни ракини ривожланишини асосий хавф омили эканлигини қайд этади.
Бироқ бу самарани тарқалиши, бачадон бўйнини кўриклари сонини ошиши ва жинсий хулқдаги фарқлар, шу жумладан контрацепциянинг тўсиқли усуллари каби аралаш омилларнинг таъсири ёки сабабли алоқалар билан боғлиқдир.54 та эпидемиологик тадқиқотларнинг мета-таҳлили ҳозирги пайтда МОК ни қўллаётган аёлларда сут бези ракини нисбий ривожланиш хавфини (1,24) бироз ошишини кўрсатган.
Юқори хавф МОК бекор қилингандан кейин 10 йил давомида аста-секин камаяди.
Сут бези раки 40 ёшгача бўлган аёлларда анча кам учраши туфайли, ҳозирги вақтда МОК ни қўлловчи ёки улардан фойдаланишдан яқинда воз кечган аёлларда сут бези ракини ривожланишини ошиш эҳтимоли, ракни ривожланишининг дастлабки хавфига нисбатан унчалик юқори эмас.
Бу тадқиқотларда ракнинг этиологияси бўйича маълумотлар келтирилмайди.
Сут бези раки хавфини ошишини МОК ни қабул қилаётган аёлларда, сут бези раки ташхиси анча эрта муддатларда аниқланиши ва МОК нинг биологик самаралари билан ёки ҳар иккала омилни бирга учраши билан тушунтириш мумкин.
Қачонлардир МОК ни қабул қилган аёлларда сут бези раки, ҳеч қачон МОК ни қабул қилмаган аёлларга қараганда, клиник жиҳатдан камроқ ўтказиб юборилиши тўғрисидаги тенденция мавжуд.Жуда кам ҳолларда МОК ни қўллаганда жигарнинг хавфсиз ва ундан кам ҳолларда хавфли ўсмаларининг ривожланиш ҳолатлари кузатилган.
Алоҳида ҳолатларда бу ўсмалар ҳаёт учун хавф солувчи қорин ичи қон кетишларига олиб келган.
Агар симптомлар қориннинг юқори қисмида ўткир оғриқни, жигарни катталашиши ёки қорин ичида қон кетишини ўз ичига олса, шифокор МОК ни қабул қилаётган аёлларда касалликларни дифференциал диагностикасида жигар ўсмаси бўлиши мумкинлигини ҳисобга олиши керак.
С гепатити Клиник тадқиқотлар вақтида ҲCВ (С гепатити вируси) га қарши препаратларни омбитасвир/паритапревир/ритонавирни дасабувир билан мажмуаси ёки усиз қўлланганда АЛТ даражасини норманинг юқори чегараси (НЮЧ) дан беш марта ошиши МГК (мажмуавий гормонал контрацептивлар) каби этинилестрадиол сақловчи препаратларни қабул қилаётган аёлларда анча кўп бўлган.
Марвелон 28 ни омбитасвир/паритапревир/ритонавир препаратларини дасабувир билан мажмуада ёки усиз қўллаш тартиби билан даволаш бошланишидан олдин тўхтатиш керак (“Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар” ва “Дориларнинг ўзаро таъсири” бўлимларига қаранг).
Марвелон 28 ни препаратлар мажмуаси билан даволаш тугаганидан кейин тахминан 2 ҳафтадан сўнг давом эттириш мумкин.
Бошқа касалликлар Агар аёлда ёки унинг оила аъзоларида гипертриглицеридемия аниқланган бўлса, унда МОК қабул қилинганда панкреатит хавфи ортиши мумкин.МОК қабул қилаётган кўпчилик аёлларда артериал босимни бирозгина ошиш ҳолатлари қайд қилинганлигига қарамай, клиник жиҳатдан сезиларли ҳолатлар анчагина кам.
МОК ни қабул қилиш билан гипертензияни ривожланиши ўртасида боғлиқлик аниқланмаган.
Аммо МОК дан фойдаланувчи аёлларда турғун, клиник жиҳатдан аҳамиятли артериал гипертензия ривожланса, шифокор МОК ни бекор қилиши ва артериал гипертензияни даволашни буюриши керак.
Антигипертензив даволаш ёрдамида артериал босимининг нормал қийматларига эришишга муваффақ бўлинган ҳолларда, шифокор, пациент МОК ни қабул қилишни қайта бошлаши мумкинлигини ҳисобга олиши мумкин.Холестаз сабабли чақирилган сариқлик ва/ёки қичишиш; ўт пуфагида тошларни ҳосил бўлиши, порфирия, тизимли қизил югурик, гемолитик-уремик синдром, Сиденгам хореяси (кичик хорея), ҳомиладорлар герпеси, отосклероз натижасида эшитиш қобилиятини йўқотилиши (ирсий), ангионевротик шишнинг ҳомиладорликда ҳам, МОК ни қабул қилинганда ҳам ривожланиши ёки зўрайиши тўғрисидаги хабарлар мавжуд, аммо буларни МОК ни қабул қилинишига тааллуқли эканлиги юзасидан далиллар ишончли эмас.Жигар функциясини ўткир ёки сурункали бузилишлари МОК ни жигар функциясини кўрсаткичларини нормага келгунича бекор қилиниш учун асос бўлиб хизмат қилиши мумкин.
Илгари ҳомиладорлик даврида ёки жинсий стероид препаратлардан фойдаланилганда кузатилган холестатик сариқликни қайталаниши МОК ни бекор қилинишини талаб қилади.Гарчи МОК периферик тўқималарнинг инсулинга ва глюкозага бўлган толерантлигига таъсир қилиши мумкин бўлсада, қандли диабети бўлган беморларда <0,05 мг этинилестрадиол сақловчи МОК нинг кичик дозаларини қабул қилиш бўйича терапевтик схемани ўзгартириш лозимлиги тўғрисида далиллар йўқ.
Ҳар қандай ҳолатда ҳам, қандли диабет билан оғриган аёллар МОК ни қабул қилиш вақтида шифокорнинг синчков кузатуви остида бўлишлари керак.МОК ни қабул қилиш ҳамда Крон касаллиги ва ярали колитлар ўртасида боғлиқлик мавжудлигига оид маълумотлар мавжуд.Баъзида, айниқса аёл аввалроқ ҳомиладор бўлган бўлса, МОК ни қабул қилганида юз терисини пигментацияси (хлоазма) кузатилиши мумкин.
Хлоазма мойиллиги бўлган аёллар МОК ни қабул қилиш вақтида тўғридан-тўғри тушувчи қуёш ёки ултрабинафша нурларидан сақланишлари лозим.Марвелон 28 нинг ҳар бир таблеткаси <80 мг лактоза сақлайди.
Галактозани кам учрайдиган наслий ўзлаштира олмаслиги, Лаппа лактаза етишмовчилиги ёки глюкоза-галактозани сўрилишини бузилиши бўлган, лактозасиз парҳезга риоя қилувчи пациентлар юқоридагиларни эътиборга олишлари керак.
Шунингдек контрацепциянинг бирон-бир усулидан фойдаланиш тавсия қилинганда ҳам, юқорида келтирилган маълумотларни ҳисобга олиш лозим.