тиниқ рангсиздан то бироз сарғиш ранглигача бўлган, ширин апелсин мазали ва кейинчалик бироз аччиқ там берувчи эритма.

Тутқаноққа қарши препаратлар. Ёғ кислоталарининг хосилалари. Валпроат кислотаси.

N03AG01.

Валпроат кислотаси меъда-ичак йўллари (МИЙ) да тез ва деярли тўлиқ сўрилади, ичга қабул қилинганида биокираолишлиги 100% ни ташкил қилади. Овқат қабул қилиш сўрилиш тезлигини пасайтирмайди. Плазмадаги концентрациясининг максимал даражаси 3-4 соатдан сўнг аниқланади. Мувозанат концентрациясига дозалаш интервалига қараб, даволашнинг 2-4 кунлари эришилади. Препаратнинг қон плазмасидаги терапевтик концентрацияси 50-150 мг/л чегараларида ўзгариб туради. Валпроат кислотаси плазма оқсиллари билан қон плазмасидаги 50 мг/л гача концентрацияларда 90-95% га ва 50- 100 мг/л концентрацияда 80-85% га боғланган, уремияда, гипопротеинемияда ва жигар циррозида оқсиллар билан боғланиши пасайган. Орқа мия суюқлигидаги концентрациясининг даражалари препаратнинг оқсиллар билан боғланмаган фракциясининг катталиги билан мос келади. Валпроат кислотаси йўлдош тўсиғи орқали ўтади, кўкрак сути билан чиқарилади. Кўкрак сутидаги концентрацияси она қони плазмасидаги концентрациясининг 1-10% ни ташкил қилади. Препарат жигарда глюкуронланиш ва оксидланишга учрайди, метаболитлари ва ўзгармаган валпроат кислотаси (дозанинг 1-3%) буйрак орқали чиқарилади, катта бўлмаган миқдори ахлат ва чиқарилаётган нафас билан чиқарилади. Соғлом синалаётганларда ва монотерапияда препаратнинг ярим чиқарилиш даври 8 соатдан 24 соатгачани ташкил қилади, бошқа дори воситалари билан бирга қўлланганда метаболик ферментларнинг индукцияси оқибатида, ярим чиқарилиш даври 6-8 соатни ташкил қилиши мумкин, жигар фаолиятини бузилиши бўлган беморларда ва кекса беморларда сезиларли даражада узоқроқ бўлиши мумкин. Таъсири узайтирилган шакли сўрилишининг латент вақтини бўлмаслиги, секин сўрилиши, 4 ва 14 соатлар орасида плазмада пастроқ (25% га), лекин нисбатан барқарорроқ концентрацияси билан характерланади.

тутқаноқ хуружлари (шу жумладан ёйилган ва парциал, шунингдек миянинг органик касалликлари фонидаги)меньшевизм хуружларини олдини олишлитийни қўллаш мумкин бўлмаган ёки пациент ўзлаштираолмаган холларда биполяр кечувчи маниакал-депрессив синдромда қўлланилади.

Препарат ичга, кунига 2-3 марта, овқатланиш вақтида ёки ундан кейин оз миқдордаги суюқлик билан қабул қилинади. Катталар. Монотерапияда бошланғич доза – суткада 5-15 мг/кг, мажмуавий даволашда – суткада 10-30 мг/кг ни ташкил қилади, сўнгра бу доза аста-секин ҳафтада 5-10 мг/кг га оширилади. Ўртача суткалик доза -тана вазнига 20-30 мг/кг ни ташкил қилади. Қон плазмасида препаратнинг концентрациясини нозорат қилиш имкони бўлганида, суткалик доза 60 мг/кг гача оширилиши мумкин. 6 ёшгача бўлган болалар. Монотерапияда ўртача суткалик доза – 15-45 мг/кг, максимал – 50 мг/кг ни ташкил қилади. Мажмуавий даволашда – суткада 30-100 мг/кг буюрилади. 6 ёшли ва ундан катта болаларда доза аста-секин суткада 20-30 мг/кг гача ошириш билан 5-15 мг/кг ни ташкил қилади. Суткада 40 мг/кг дан юқори доза талаб қилинувчи болаларда биокимёвий ва гематологик параметрлар кузатилиши керак. Ўртача суткалик дозалар:

Ножўя самаралари асосан препаратнинг плазмадаги даражаси 100 мг/л дан юқори бўлганида ёки мажмуавий даволашда кузатилиши мумкин. Тез-тез кўнгил айниши, қусиш, анорекция ёки иштаҳани ошиши, диарея, гастралгиялар, гепатиттремордиплопия, кўз олдида “майда пашшалар”ни лип-лип ўтишианемия, тромбоцитопения, қон кетиш вақтини узайиши, петехиал қон қуйилишлар, қонталашлар, гематомалар, қон оқувчанлик билан кечувчи фибриногеннинг миқдорини, тромбоцитлар агрегациясини ва қон ивишини пасайиши, агранулоцитоз, лимфоцитоз.тана вазнини пасайиши ёки ошишигиперкреатининемия, гипераммониемия, гипербилирубинемия, “жигар” трансаминазавлари, лактатдегирогеназа (ЛДГ) ни (дозага боғлиқ) фаоллигини аҳамияциз ошишипериферик шишлар, соч тўкилиши (одатда, препарат бекор қилинганидан кейин тикланади)васкулитешитишни ёмонлашиши, парастезиятухумдонлар поликистозихайз кўриш циклининг бузилишиболаларда энурез Кам ҳолларда қабзиятлархулқ, кайфият ёки руҳий ҳолатни ўзгариши (депрессия, чарчоқлик хисси, галлюцинациялар, тажовузкорлик, ўта фаол ҳолат, психозлар, одатдаги бўлмаган қўзғалиш, харакат безовталиги ёки таъсирчанлик), атакция, бош айланиши, уйқучанлик, бош оғриғи, энцефалопатия, дизартрия, ступор, онгни бузилиши, комалейкопения, панцитопения, агранулоцитозжигар фаолиятини бузилишитизимли қизил югуриклетаргия, онгни чалкашишибош оғриғи, нистагмқайтувчан паркинсонизм синдромитери тошмаси, эшакеми, ангионевротик шиш, фотосенсибилизация Жуда кам ҳолларда энцефалопатия, комахатто ўлим билан якунланувчи оғир шикастланишларгача бўлган панкреатит (даволашнинг биринчи 6 ойида, кўпроқ 2-12 хафталарда)токсик эпидермал некролиз, Стивенс-Джонсон синдроми, кўп шакилли эритемақайтувчан Фанкони синдромисуяк кўмигини аплазиясигипонатриемиябуйрак фаолиятини бузилиши

валпроатга ёки тўлдирувчилардан биронтасига юқори сезувчанликжигар ва/ёки меъда ости бези фаолиятини яққол бузилишларижигар порфириясипациентнинг шахсий ёки оилавий анамнезидаги оғир гепатит ҳолати, шу жумладан, дориларни қабул қилиш оқибатидаги гепатит.тромбоцитопениягеморрагик диатезкарбапенемлар билан бирга қабул қилишдалачой билан бирга қабул қилишмефлохин билан бирга қабул қилиш3 ойликкача бўлган болаларҳомиладорлик ва лактация даврибиполяр кечувчи маниакал-депрессив синдроми бўлган 18 ёшгача бўлган болаларўткир ва сурункали гепатитларда қўллаш мумкин эмас.

Валпроат кислотаси марказий нерв тизими (МНТ) ни сусайтирувчи препаратлар (трициклик антидепрессантлар, моноаминооксидаза ингибиторлари (МАО) ва нейролептиклар) билан бир вақтда қўлланганида, МНТ депрессияси кучайиши мумкин. Этанол ва бошқа гепатотоксик воситалар жигарни шикастланиш эхтимолини оширади. Трициклик антидепрессантлар, МАО ингибиторлари, нейролептиклар ва тиришиш фаоллиги бўсағасини пасайтирувчи бошқа препаратлар, валпроат кислотасининг самарадорлигини камайтиради. Конвулекс, плазмадаги концентрациясига қараб, тиреоид гормонларни қон плазмаси оқсиллари билан уларни боғланиш жойидан сиқиб чиқариши ва уларнинг метаболизмини чақириши мумкин, у гипотиреозга ишора қилувчи сохта ташхисга олиб келиши мумкин. Фермент – индукцияловчи таъсирга эга бўлган бошқа тутқаноққа қарши препаратлар (фенитоин, фенобарбитал, примидон, карбамазепин) қон плазмасида валпроатнинг концентрациясини камайтиради. Конвулекс билан антидепрессантлар, нейролептиклар, транквилизаторлар, барбитуратлар, МАО ингибиторлари, тимолептиклар, этанолни бир вақтда қўллаш тавсия этилмайди. Валпроатни клоназепамга қўшиш якка холларда абсанс статусини яққол кучайишига олиб келиши мумкин. Валпроат ламотриджиннинг метаболизмини пасайтириши ва унинг ўртача ярим чиқарилиш даврини ошириши мумкин). Дозага тузатиш киритиш (ламотриджиннинг дозасини пасайтириш) талаб қилиниши мумкин. Ламотриджин ва валпроатни бир вақтда қўллаш тери (оғир) реакцияларини, айниқса болаларда ривожланиш хавфини ошириши мумкин. Валпроат қон плазмасида зидовудиннинг концентрациясини ошириши мумкин, бу охиргисининг токциклигини ошишига олиб келади. Валпроат кислотаси барбатуратлар ёки примидон билан бир вақтда қўлланганида, қон плазмасида уларнинг концентрациясини ошиши аниқланади. Ламотриджиннинг ярим чиқарилиш даврини (Т1/2) оширади (жигар ферментларини ингибиция қилади, ламотриджиннинг метаболизмини секинлашишини чақиради, бунинг оқибатида болаларда унинг Т1/2 45-55 соатгача чўзилади). Зидовудиннинг клиренсини 38% га пасайтиради, бунда унинг Т1/2  ўзгармайди. Салицилатлар билан бирга қўлланганда валпроат кислотасининг самараларини кучайиши кузатилади (плазма оқсиллари билан боғидан сиқиб чиқарилиши туфайли). Конвулекс антиагрегантлар (ацетилсалицил кислотаси) ва билвосита антикоагулянтларнинг самарасини кучайтиради. Фенобарбитал, фенитоин, карбамазепин, мефлохин билан бирга қўлланганда, қон зардобида валпроат кислотасининг миқдори пасаяди (метаболизмини тезлашиши). Фелбамат плазмада валпроат кислотасининг концентрациясини 35-50% га оширади (дозага тузатиш киритиш керак). Циметидин ёки эритромицин билан бирга қўлланганида, қон плазмасида валпроатнинг концентрацияси ошиши мумкин (жигарда унинг метаболизмини камайиши оқибатида). Холестерамин валпроат кислотасининг сўрилишини пасайтириши мумкин. Рифампицин билан бир вақтда қабул қилинганида, рифампициннинг таъсири остида валпроатнинг кучайган жигар метаболизми оқибатида хуружлар хавфи ошади. Клиник ва лаборатор мониторинг тавсия этилади, рифампицин билан даволаш вақтида  ва у бекор қилинганидан кейин антиконвулсив препаратнинг дозасига тузатиш киритиш мумкин. Валпроат кислотаси жигар ферментларининг индукциясини чақирмайди ва перорал контрацептивларнинг самарадорлигини пасайтирмайди.

Конвулекс қуйидаги гурух беморларга буюрилганида алохида эҳтиёткорлик талаб этилади: жигар ва меъда ости бези касалликлари, шунингдек суяк кўмигини шикастланиши ҳақидаги анамнестик маълумотлар бўлганбуйрак фаолиятини бузилишлари бўлгантуғма энзимопатиялари бўлганақлий заиф болалардагипопротеинемияда. Препарат билан даволаш даврида алкоголни истеъмол қилишга йўл қўйилмайди. Суицидал фикрлаш ва хулқ айрим кўрсатмалар бўйича тутқаноққа қариш моддаларни олган пациентлар орасида аниқланган. Бундай хавфни пайдо бўлиш механизми номаълум бўлиб қолмоқда, ва бор бўлган маълумотлар валпроат кислотасини қабул қилиш туфайли хавфни ошиши эҳтимолини истисно қилмайди. Шу боисдан пациентлар суицидал фикрлаш ва хулқ белгилари пайдо бўлиши юзасидан синчков кузатув остида бўлишлари ва мувофиқ даволашни бошлаш масаласи кўриб чиқилиши керак. Пациентларга (ва пациентларга қаровчи шахсларга), суицидал фикрлаш ва хулқ пайдо бўлган ҳолларда, улар дарҳол шифокорга мурожаат қилишлари кераклиги ҳақида хабар берилган бўлиши керак. Жигар томонидан бузилишларда Даволашни бошлаш олдидан ва даволашнинг биринчи олти ойлари давомида вақти-вақти билан, айниқса хавф гуруҳига кирувчи пациентлар орасида ва анамнезида жигар калалликлари аниқланганларда, жигар фаолиятининг параметрларини доимий назорати амалга оширишиши керак. Бундай пациентлар синчков шифокор кузатуви остида бўлишлари керак. Жигар фаолиятини текширишлари протромбин вақтини, аминотрансферазалар ва/ёки билирубин ва/ёки фибриногенни парчаланишини чақирувчи маҳсулотларнинг даражаларини аниқлашни ўз ичига олади. Биринчи босқичда аминотрансферазалар даражасини ошиши аниқланиши мумкин; бу одатда вақтинчалик кўриниш бўлиб, у дозани пасайтирилиши учун жавоб беради. Биокимёвий таҳлилларни ўзгаришлари бўлган пациентлар клиник ва жигар фаолиятини такрорий баҳолашдан (шу жумладан протромбин вақтини баҳолашдан) ўтишлари керак, улар нормаллашмагунича назоратда бўлишлари керак. Шунга қарамай, протромбин вақтини ҳаддан зиёд чўзилиши, айниқса, агар бу бошқа ревелент текширишларнинг нормал бўлмаган кўрсаткичлари билан боғлиқ бўлса, даволашни тўхтатишни талаб этади. Жигар дисфункцияси, шу жумладан ўлимга олиб келувчи жигар етишмовчилиги, валпроат кислотаси ёки натрий валпроати билан даволанган пациентларда аниқланади. Кўпроқ хавф гуруҳига кирувчи пациентлар – бу болалар, айниқса 3 ёшдан кичик болалар ва наслий метаболик ёки дегенератив бузилишлари, чекланган мия дисфункциялари ёки ақлий ривожланишини кечикиши билан боғлиқ бўлган жиддий тутқаноқ хуружлари бўлган пациентлар ҳисобланади. Бу кўринишларнинг кўпчилиги даволашнинг биринчи олти ойлари вақтида, кўпроқ 2-12 ҳафталарда аниқланади ва, одатда бир неча препаратлардан иборат тутқаноққа қарши даволашни ўз ичига олади. Бундай гуруҳ пациентлар учун монотерапияда буюрган авзалдир. Жигар етишмовчилигининг эрта босқичларида клиник симптомлар лаборатория текширишларига қараганда, ташхисни мувофиқлаштиришда катта ёрдам кўрсатиши мумкин. Оғирлик даражаси жиддий ёки ўлим билан якунланувчи жигар касалликлари олдидан тутқаноқ хуружлари устидан назоратни йўқолиши, дискомфорт, кучсизлик, летаргия, шиш, иштахани йўқолиши, қусиш, қорин оғриғи, уйқучанлик ва сариқлик каби одатда тўсатдан пайдо бўлувчи характерли бўлмаган симптомлар пайдо бўлиши мумкин. Улар дори препаратини қўллашни зудлик билан тўхтатиш учун кўрсатма ҳисобланади. Пациентлар мувофиқ текширувни ўтказиш учун ҳар қандай бундай белгилар ҳақида дарҳол даволовчи шифокорга хабар беришлари кераклиги ҳақида огоҳлантирилган бўлишлари керак. Қандай текширувлар аниқ прогноз бериши мумкинлигини аниқ белгилаш қийинлигига қарамай, оқсил синтезини акс эттирувчи текширувлар, масалан, протромбин вақти, ҳалигача энг релевант бўлиб ҳисобланади. Жигар дисфункцияси бўлган пациентларда салицил кислотасининг тузларини бир вақтда қўллашни тўхтатиш керак, чунки у хам худди шундай метаболик йўлни ўтиши мумкин ва шу билан, жигар етишмовчилиги пайдо бўлиши хавфини ошириши мумкин. Гематологик бузилишларда Хирургик аралашуви олдидан қоннинг умумий таҳлилини (шу жумладан тромбоцитлар сонини), қон кетиши вақтини, коагулограмма кўрсаткичларини аниқлаш керак. Касаллик тарихида суяк кўмигини шикастланиши аниқланган пациентлар ҳам синчков назорат остида бўлишлари керак. Меъда ости бези томонидан бузилишлар Жуда кам ҳолларда оғирлиги жиддий даражали панкреатит ҳақида хабар берилган, у ўлимга олиб келиши мумкин. Ўлим билан якунланиш хавфи ҳаммадан кўпроқ кичик ёшли болаларда аниқланади ва ёш ошиши билан пасаяди. Мажмуавий тутқаноққа қарши даволаш қўлланганида оғирлиги жиддий даражали тутқаноқ хуружлари ёки неврологик характерли бузилишлар, жиддий панкреатит пайдо бўлишини хавф омили бўлиши мумкин. Агар буйрак етишмовчилиги панкреатит билан бирга пайдо бўлса, ўлим хавфи ошади. Пациентлар, агар уларда панкреатитга ишора қилувчи симптомлар (масалан, қоринда оғриқ, кўнгил айниши, қусиш) пайдо бўлса, улар дарҳол шифокорга мурожаат қилишлари кераклиги ҳақида хабардор қилинган бўлишлари керак. Бундай пациентга нисбатан синчков тиббий баҳолашни (шу жумладан зардобда амилаза даражасини ўлчаш) ўтказилиши керак; панкреатит ташхисланганида натрий валпроатини қабул қилиш тўхтатилиши керак. Анамнезида панкреатити аниқланган пациентлар, синчков клиник назорат остида бўлишлари керак. Диабетда Даволаниш вақтида қандли диабетда (кетомаҳсулотларнинг миқдорини ошиши оқибатида) сийдик таҳлилларининг натижаларини, қалқонсимон бези фаолиятининг кўрсаткичларини мумкин бўлган бузилишини ҳисобга олиш керак. Тана вазнини ошиши Валпроат жуда кўп ҳолларда тана вазнини ошишини чақиради, у сезиларли бўлиши ва ривожланиб бориши мумкин. Даволашни бошида пациентларга бундай хавф ҳақида, шунингдек вазнни ошишини минималлаштириш юзасидан тегишли тадбирлар тўғрисида хабар берилиши керак. Гипераммониемия Агар мочевинини ҳосил бўлиш циклининг ферментатив етишмовчилигига гумон бўлса, даволашни бошлаш олдидан метаболик текширишлар ўтказилиши керак, чунки валпроат қўлланганида гипераммониемия пайдо бўлишини хавфи бор. Ҳар қандай ўткир жиддий ножўя самаралар ривожланганида даволашни давом эттириш ёки тўхтатиш мақсадга мувофиқлигини шифокор билан дарҳол муҳокама қилиш керак. Диспепсик бузилишларни ривожланиш хавфини пасайтириш учун спазмолитиклар ва ўраб олувчи воситаларни қабул қилиш мумкин. Конвулексни қабул қилишни кескин тўхтатиш тутқаноқ хуружларини тезлашишига олиб келиши мумкин. Ҳомиладорлик Ҳомиладорлик вақтида, шунингдек самарали контрацепцияни қўлламайдиган туғруқ ёшидаги аёллар томонидан Конвулексни қабул қилиш тавсия этилмайди. Валпроат чақирган нуқсонларни ривожланиш хавфи бу дори препаратини қабул қилаётган ҳомиладор аёлларда умумий популяцияда аниқланган хавфга қараганда 3-4 марта юқори бўлиб, у 3% ни ташкил қилади. Ҳаммасидан кўпроқ кузатиладиган ривожланиш нуқсонлари нерв найини бекилиш нуқсонлари (тахминан 3%), юзнинг деформацияси, юзнинг ёриқлари, краниостеноз, юрак нуқсонлари, буйрак ва сийдик чиқариш йўлларининг ривожланиш нуқсонлари ва оёқ-қўлларнинг деформациясидан иборатдир. Кунига 1000 мг дан юқори дозаларда ва бошқа тутқаноққа қарши препаратлар билан мажмуада қўллаш, ҳомилада ривожланиш нуқсонларини шаклланишининг муҳим омиллари ҳисобланади. Замонавий эпидемиологик маълумотлар натрий валпроатининг экспозициясида болаларнинг ақлий ривожланишини умумий коэффициентини пасайишини кўрсатмайди. Лекин, бундай болаларда вербал қобилиятларни бироз пасайиши ва/ёки логопедларга ёки қўшимча машғулотларни олиш учун кўпроқ мурожаат қилишлари таърифланган. Бундан ташқари, она қорнидаги ҳолатида валпроатнинг экспозициясини ўтказган болаларда аутизмни ва у билан боғлиқ бўлган бузилишларнинг бир неча ҳоллари қайд этилган. Бу натижаларни тасдиқлаш ёки инкор этиш учун қўшимча текширишларни ўтказиш керак. Ҳомиладорлик режалаштирилаётганда

25оС дан юқори бўлмаган ҳароратда, қуруқ, ёруғликдан ҳимояланган жойда сақлансин.

Симптомлари: кўнгил айниши, қусиш, бош айланиши, диарея, нафас фаолиятини бузилиши, мушак гипотонияси, гипорефлекция, миоз. Даволаш: меъдани ювиш (кечи билан 10-12 соат ичида), фаоллаштирилган кўмир, налоксон вена ичига, гемодиализ, гемоперфузия, жадаллаштирилган диурез, нафас ва юрак-қон томир тизими фаолиятини тутиб туриш.

Рецепт бўйича

100 мл дан препарат юқори босимли полиетилен қизил ёки оқ фиксацияланган буралувчи қопқоқли ва биринчи очиш назоратига эга қаҳрабо шиша флаконларда. Флаконга ўзи ёпишадиган этикетка ёпиштирилади. 1 флакондан дозаловчи мослама ва давлат ва рус тилларидаги тиббиётда қўллаш бўйича йўриқномаси билан бирга картон қутига жойланади.

5 йил. Флакон очилганидан кейин қўллаш даври – 6 ойдан кўп эмас.