Кортикостероидлар эпидурал инекцион юборилганида жиддий неврологик реакциялар (баъзида ўлимга олиб келувчи) пайдо бўлгани хақида хабар берилган.
Шунингдек специфик реакциялар хақида хабар берилган, улар қуйидагиларни ўз ичига олади (лекин санаб ўтилганлар билан чекланмайди): орқа мия инфаркти, параплегия, квадриплегия, пўстлоқ кўрлиги ва импульс.
Бу жиддий неврологик ходисалар хақида рентгеноскопик текширишларни қўллаш билан ҳам, қўллашсиз ҳам хабар берилган.
Кортикостероидларни эпидурал юборишнинг хавфсизлиги ва самарадорлиги аниқланмаган, шунинг учун кортикостероидларни бундай қўллаш ман қилинган.
Препаратни юбориш асептик шароитларда ўтказилиши керак.
Дипроспан® бетаметазоннинг икки эфирини сақлайди, улардан бири (бетаметазон натрий фосфати) препарат юборилган жойдан тез сўрилади.
Демак, шифокор бу эрувчи моддани тизимли таъсир кўрсатиши мумкинлигини ёдда тутиши керак.
Давомли қўллашдан кейин препарат бекор қилинганида ёки доза кескин пасайтирилганида (жуда юқори дозалар ҳолида – қисқа давр қўлланганидан кейиноқ), шунингдек кортикостероидларга эхтиёж ошганидан (стресс натижасида: инфекция, жароҳат, жарроҳлик аралашувлари) кейин ҳам буйрак усти безларининг етишмовчилиги ривожланиши мумкин.
Шунинг учун дозани аста-секин пасайтириш керак.
Стресс вазиятларда баъзида кортикостероидларни қўллашни яна бошлаш ёки уларнинг дозасини ошириш керак.
Дозани пасайтириш шифокорнинг синчков кузатуви остида ўтказилиши керак.
Бундан ташқари, баъзида давомли даволаш тугатилганидан кейин ёки препаратнинг юқори дозалари қўлланганидан кейин 1 йилгача давр давомида пациентнинг ҳолатини кузатиш керак бўлади.
Буйрак усти безлари пўстлоғининг етишмовчилигини симптомлари: лоҳаслик, мушак кучсизлиги, рухий бузилишлар, ланжлик, мушаклар ва суякларда оғриқ, терини кепакланиши, ҳансираш, анорекция, кўнгил айниши, қусиш, иситма, гипогликемия, артериал гипотензия, дегидратация, даволашни кескин тўхтатиш натижасида ўлим.
Буйрак усти безлари пўстлоғининг етишмовчилигини даволаш глюкокортикостероидлар, минералокортикостероидлар, сув, натрий хлориди ва глюкозани қўллашни ўз ичига олади.
Кортикостероидларни юқори дозаларда вена ичига инекциясини тез бажариш, юрак-қонтомир коллапсини чақириши мукин; шу сабабга кўра инекция 10 минут давомида ўтказилиши керак.
Кортикостероидларни парентерал қабул қилган пациентларда кам ҳолларда анафилактоид реакциялар кузатилган.
Шунинг учун препаратни қўллашдан олдин мувофиқ эҳтиёткорлик чораларини кўриш керак, айниқса агар пациентнинг анамнезида препаратнинг компонентларидан бирига аллергия бўлса.
Кортикостероидлар билан давомли даволашда, барча афзалликлари ва бўлиши мумкин бўлган хавфларни ҳисоблаб, препаратни парентералдан перорал қўллашга ўтиш масаласини кўриш керак.
Бўғим ичига инекцияни бажаришда қуйидагиларни билиш мухим: Препаратни бундай қўллаш усули маҳаллий ва умумий таъсир кўрсатиши мумкин.Бўғимда септик жараённи истисно қилиш учун, бўғим ички суюқлигини таҳлили керак.Бўғим ички инфекцияси бўлганида препаратни юбориш мумкин эмас.Оғриқни, шишни кучайиши, бўғимнинг харакатчанлигини пасайиши, хароратни ошиши ёки лоҳаслик септик артритнинг белгилари бўлиши мумкин.
Агар инфекцион жараён ташхис қилинган бўлса, мувофиқ антибактериал даволашни ўтказиш керак.Кортикостероидларни беқарор бўғимга, инфекцияланган соҳаларга ёки умуртқалараро оралиқларга юбориш мумкин эмас.Остеоартритда бўғимга такрорий инекция, бўғимнинг емирилиши хавфини ошириши мумкин.Кортикостероидларни пайларга бевосита инекциясидан сақланиш керак, чунки бундай холда кейинги пайларнинг узилишини хавфи пайдо бўлади.
Тўқималарнинг маҳаллий атрофиясидан сақланиш учун кортикостероидларни чуқур мушак ичига юбориш керак.
Кортикостероидларни юмшоқ тўқималарга ёки бевосита шикастланиш ўчоғига юбориш, шунингдек бўғим ичига юбориш, умумий ва махаллий таъсир кўрсатиши мумкин.
Алоҳида хавф гуруҳлари Глюкокортикостероидларнинг хусусиятларини (оқсилларни глюкозага айлантириш) эътиборга олиб, диабети бўлган беморларда бетаметазонни фақат қисқа вақт давомида ва фақат доимий тиббий назорат остида қўллаш мумкин.
Гипотиреози ёки циррози бўлган пациентларда глюкокортикостероидларнинг самарасини кучайиши кузатилади.
Дипроспан® препаратини шох парданинг тешилиши хавфини ҳисобга олиб, кўзларнинг герпесида қўллашдан сақланиш керак.
Кортикостероидлар асосидаги препаратлар қўлланганида психотик реакциялар кузатилиши мумкин.
Кортикостероидлар асосидаги препаратлар билан даволаш давомида эмоционал ёки психотик беқарорликка мойиллик ёмонлашиши мумкин.
Препарат қуйидагиларда эҳтиёткорлик билан қўлланади: носпецифик ярали колит, тешиш хавфи, абсцесс ёки бошқа йирингли инфекциялар; дивертикулит; ичак анастамози; меъда ва ўн икки бармоқ ичак яра касаллиги; буйрак етишмовчилиги; артериал гипертензия; остеопороз; оғир миастения; глаукома; ўткир психоз; вирусли ва бактериал инфекциялар; ривожланишни кечикиши; туберкулёз; Кушинг синдроми; диабет; юрак етишмовчилиги; даволашга қийин берилувчи тутқаноқ; тромбоэмболия ёки тромбофлебитга мойиллик; хомиладорлик.
Кортикостероид даволаш давомидаги асоратлар доза ва даволаш давомийлигига боғлиқлигини ҳисобга олиб, хар бир алоҳида пациент учун доза ва даволаш давомийлигини шахсий равишда танлашда фойда/хавф нисбатини ҳисобга олиш керак.
Кортикостероидлар инфекцион касалликларнинг айрим белгиларини ниқоблаши ёки уларни аниқлашни мураккаблаштириши мумкин.
Препаратни қўллаш давомида чидамлиликни пасайиши сабабли, янги инфекциялар пайдо бўлиши мумкин.
Препаратни давомли қўллаш кўриш нервини мумкин бўлган шикастланиши билан орқа субкапсуляр катаракта (айниқса болаларда) ёки глаукома ривожланишига олиб келиши, шунингдек кўзларнинг иккиламчи инфекцияларини (замбуруғли ёки вирусли) ривожланишига ёрдам бериши мумкин.
Мунтазам офталмологик текширишлар, айниқса давомли даволашда (6 ҳафтадан кўпроқ) ўтказиш керак.
Кортикостероидларнинг ўртача ва юқори дозаларини қўллаш артериал босимни ошишига, организмда суюқлик ва натрийни тутилишига, шунингдек калийнинг чиқарилишини кучайишига олиб келиши мумкин.
Бундай самараларнинг эҳтимоли, синтетик ҳосилалар қўлланганида, улар юқори дозаларда ишлатилган ҳоллардан ташқари, камроқ.
Калий сақловчи препаратларни қўшимча қабул қилиш ва ош тузи чекланган парҳезни қўллаш ҳақидаги масала кўрилиши мумкин.
Барча кортикостероидлар калийни чиқаришини кучайтирадилар.
Кортикостероидли даволанаётган пациентларда, даволашни қуйидаги турларини қўллаш мумкин эмас: чечакка қарши эмлаш,иммунизациянинг бошқа турлари (айниқса юқори дозаларда), неврологик асоратларнинг хавфи ва кучсиз иммун жавоб туфайли (антителаларни етарли чиқмаслиги).
Лекин ўринбосар даволаш сифатида кортикостероидларни қўллаётган пациентларда, иммунизацияни ўтказиш мумкин (масалан, Аддисон касаллигида).
Иммунитетни бостирувчи дозаларда кортикостероидларни қабул қилаётган пациентлар, айниқса болалар, сувчечак ёки қизамиғи бўлган беморлар билан хар қандай мулоқатдан сақланишлари керак.
Фаол туберкулёзда кортикостероидлар билан даволашни фақат фулминант ёки тарқалган туберкулёз ҳоллари билан чеклаш керак.
Бундай ҳолда кортикостероидлар мувофиқ туберкулёзга қарши даволаш билан бирга ишлатилади.
Агар кортикостероидли даволаш туберкулёзнинг яширин шакли ёки туберкулинга ижобий реакцияси бўлган пациентларга буюрилса, холатни доимий кузатувини ўтказиш керак, чунки касалликни қайта фаоллашиши мумкин.
Давомли кортикостероидли даволашда пациентлар химиопрофилактика олишлари керак.
Агар химиопрофилактика дастурида рифампицин ишлатилса, бу препаратни кортикостероидларнинг метаболик жигар клиренсини кучайтиришини ёдда тутиш керак; кортикостероидларнинг дозасига тузатиш киритиш керак бўлиши мумкин.