сарғиш-оқдан то тўқ сариқ ранггача бўлган мева хидли бир хил суспензия.

микробларга қарши мажмуавий восита.

J01EE01

Сўрилиши Оғиз орқали қабул қилинганидан сўнг триметоприм ва сулфаметоксазол меъда-ичак йўлларининг юқори бўлимларида тез ва тўлиқ сўрилади. 160 мг триметоприм + 180 мг сулфаметоксазол бир марта қабул қилинганидан сўнг 1-4 соат ўтгач триметопримнинг плазмадаги максимал концентрацияси 1,5-3 мкг/мл, сулфаметоксазолники эса – 40-80 мкг/мл ни ташкил қилади. 12 соатлик интервал билан кўп марта қабул қилинганида минимал мувозанат концентрациялари 2-3 кундан кейин триметоприм учун 1,3-2,8 мкг/мл ва сулфаметоксазол учун 32-63 мкг/мл чегараларида барқарорланади. Биокираолишлиги Триметоприм ва сулфаметоксазолни сўрилиши тўлиқ ҳисобланади, перорал қўлланганда бу иккала компонентлар учун мутлоқ биокираолишлик 100% га тўғри келади. Тақсимланиши Триметопримнинг тақсимланиш ҳажми тахминан 1,6 л/кг ни, сулфаметоксазолники – тахминан – 0,2 л/кг ни ташкил қилади. Плазма оқсилларни боғлаб олиш хусусияти триметоприм учун 37% га ва сулфаметоксазол учун 62% етади. Триметоприм сулфаметоксазолга нисбатан простата безининг яллиғланмаган тўқимасига, уруғ суюқлигига, қин секретига, сўлакка, ўпакнинг соғлом ва яллиғланган тўқимасига, сафрога бирмунча яхшироқ киради, шу вақтнинг ўзида орқа мия суюқлигига ва кўз суюқлигига иккала компонентлар бир хил даражада қиради. Триметоприм катта миқдорда ва сулфаметоксазол бирмунча камроқ миқдорда қон оқимидан интерстициал ва организмнинг экстравазал суюқликларига ўтади, бунда тирметоприм ва сулфаметоксазолнинг концентрациялари кўпчилик сезгир микроорганизмлар учун минимал бостирувчи концентрациядан юқори бўлади. Одамда триметоприм ва сулфаметоксазол йўлдошда, киндик тасмаси қонида, ҳомила олди суюқлигида ва ҳомила тўқималарида (жигар, ўпка) аниқланади, бу иккала моддаларни йўлдош тўсиғи орқали ўтишини кўрсатади. Одатда, триметопримнинг ҳомиладаги концентрацияси онадагига яқин, сулфаметоксазолнинг концентрацияси эса ҳомилада онадагига нисбатан паст бўлади. Ҳар иккала модда кўкрак сути билан ажралиб чиқади. Кўкрак сутидаги концентрацияси она плазмасидагига яқин (триметоприм) ёки паст (сулфаметоксазол) бўлади. Метаболизми Триметопримнинг тахминан 30% дозаси метаболизмга учрайди. Одам жигари микросомалари билан ўтказилган ин витро шароитдаги тадқиқотларга мувофиқ триметопримнинг оксидланувчи метаболизмида CЙП3А4, CЙП1А2 ва CЙП2C9 изоферментларининг рицарьини инкор этиб бўлмайди. Триметопримнинг асосий метаболитлари 1- ва 3-оксидлар ва 3- ва 4-гидрокси ҳосилалари ҳисобланади. Айрим метаболитлари микробларга қарши фаолликка эга. Сулфаметоксазолнинг тахминан 80% дозаси жигарда асосан Н4-ацетилизация (тахминан 40%) ва камроқ даражада глюкурон кислотаси билан конъюгация йўли билан метаболизмга учрайди. Сулфаметоксазол оксидланиши метаболизмга учрайди. Гидроксиламиннинг ҳосилаларини ҳосил бўлишига олиб келувчи биринчи оксидланиш босқичи, CЙП2C9 изоферменти томонидан катализация қилинади. Чиқарилиши Ҳар иккала компонентни ярим чиқарилиш даври бир бирига жуда яқин (триметоприм учун ўртача 10 соат ва сулфаметоксазол учун 11 соат). Иккала моддалар, шунингдек уларнинг метаболитлари, деярли асосан буйрак орқали ҳам калавалар февральацияси ва ҳам найчалар секрецияси йўли билан чиқарилади, бунинг оқибатида хар иккала фаол моддаларнинг сийдикдаги концентрацияси, қондагига нисбатан юқори бўлади. Триметопримнинг дозасини тахминан учдан икки қисми ва сулфаметоксазолнинг дозасини бешдан бир қисми буйрак орқали ўзгармаган ҳолда чиқарилади. Триметропримнинг умумий плазма клиренси минутига 1,9 мл/кг, сулфаметоксазолники минутига 0,32 мл/кг ни ташкил қилади. Фаол моддаларнинг катта бўлмаган қисми ичак орқали чиқарилади.

Бактрим®ни фақат, шифокорнинг фикри бўйича, бундай даволашнинг афзаллиги, мумкин бўлган хавфдан устун бўлган ҳоллардагина буюриш керак; битта самарали антибактериал воситани қўллаш билан кифояланиш мумкинлиги ҳақидаги масаласини ҳал қилиш, шунингдек антибактериал препаратларни тегишли қўллаш бўйича расмий тавсияларни ва антибактериал препаратларга чидамлиликни маҳаллий тарқалганлигини эътиборга олиш керак. Ин витро шароитларида бактерияларнинг антибиотикларга сезувчанлиги турли географик худудларда ва вақтда ўзгариши туфайли, препаратни танлашда бактериал сезувчанликнинг маҳаллий хусусиятларини ҳисобга олиш керак. Ин витро шароитда бактерияларнинг антибиотикларга чидамлилиги географик минтақалар ва вақт бўйича ўзгарганлиги туфайли, препаратни танлаганда бактериал сезувчанликнинг маҳаллий ўзига хослигини эътиборга олиш керак. Бактрим® препаратини фақат препаратга ишончли равишда ёки юқори эҳтимоллик билан сезгир бактериялар ёки бошқа микроорганизмлар чақирган инфекцияларни даволаш ёки профилактика қилиш учун қўллаш керак. Бундай маълумот йўқлигида тегишли антибактериал даволаш эпидемиологик ҳолат ва бактериал сезувчанликнинг маҳаллий ўзига хослигига мувофиқ эмпирек танланиши керак.

Ичга, овқатдан кейин етарли миқдордаги суюқлик билан қабул қилинади.

Тавсия этилган дозаларда Бактрим® препарати одатда яхши ўзлаштирилади. Энг кўп учрайдиган ножўя таъсирлари тери тошмаси ва меъда-ичак йўллари томонидан бузилишлар ҳисобланади. Нохуш реакциялар тез-тезлигини таърифлаш учун қуйидаги тасниф ишлатилади: жуда тез-тез (≥10%), тез-тез (≥1% ва ≤10%), тез тез эмас (≥0,1% ва ≤1%), кам ҳолларда (≥0,01% ва ≤0,1%), жуда кам ҳолларда (≤0,01%), тез-тезлиги номаълум (мавжуд маълумотлар асосида аниқлаб бўлмайди). Тизим /аъзо/синфТез-тезТез-тез эмасКам ҳоллардаЖуда кам ҳоллардаТез-тезлиги номаълумИнфекцион ва паразитаркасалликлар Замбуруғли инфекциялар (кандидоз)   Қон ва лимфатик тизим томонидан бузилишлар  Лейкопения, гранулоцитопения, тромбоцитопения, анемия (мегалобласт, гемолитик/аутоиммунёки апластик)Агранулоцитоз, метгемоглобинемия, панцитопения Иммун тизими томонидан бузилишлар   Ўта юқори сезувчанлик кеакциялари, аллергик реакциялар (тана ҳароратини ошиши, ангионевротик шиш, анафилактоидреакциялар, зардоб касаллиги) Моддалар алмашинуви ва озиқланиш томонидан бузилишлар  Гипогликемия  Руҳиятни бузилишлари  Галлюцинациялар  Нерв тизими томонидан бузилишлар ТиришишларНейропатия (шу жумладан периферик невритларвапарестезиялар)Атакция, асептик менингит/ менингеал симптоматикаЦеребрал васкулитКўриш аъзоси томонидан бузилишлар   Увеит РетиналваскулитEшитиш аъзоси томонидан ва лабиринт бузилишлар   Тизимли ва тизимли бўлмаган бош айланиши Юрак-қон томир тизими томонидан бузилишлар   Аллергик миокардит, пурпура, Шенлейн-Генох пурпурасиВаскулит, некрозловчи васкулит, полиангиит билан кечувчи гранулематоз, тугунли периартериитНафас тизими, кўкрак қафаси ва кўкс оралиғи аъзолари томонидан бузилишлар   Ўпка инфилтратлариЎпка васкулитиМеъда-ичак йўллари томонидан бузилишларКўнгил айнини, қусишДиарея, сохтамембраноз энтероколитСтоматит, глоссит Ўткир панкреатитЖигар ва ўт чиқариш йўллари томонидан бузилишлар“жигар” трансаминазалари фаоллигини ошишиГепатит, билирубинконцентрациясини ошишиХолестазЖигар некрози“ўт чиқариш йўлини йўқолиши”синдромиТери ва тери ости тўқималари томонидан бузилишларТошма, турғун дори эритемаси, эксфолиатив дерматит, макулопапулезтошма, эритема, қичишиш, қизамиқсимонтошмаЭшакеми Фотосенсибилизация, кўп шаклли эритема, Стивенс-Джонсонсиндроми, токсикепидермалнекролиз, эозинофилия ва тизимли кўринишлар билан кечувчи дори тошмаси (ДРEСС синдром) Суяк-мушак ва бириктирувчи тўқима томонидан бузилишлар   РабдомиолизАртралгия, миалгияБуйрак ва сийдик чиқариш йўллари томонидан бузилишларҚонда азот концентрациясини ошиши, креатинин даражасини ошишиБуйрак функциясини бузилишиКристаллурияИнтерстициалнефрит, диурезни кучайиши Лаборатор кўрсаткичларни ўзгариши    Гиперкалиемия, гипонатриемияУмумий бузилишлар ва юбориш жойидаги бузилишлар  Веноз оғриқва флебит

Анамнезда ко-тримоксазолга (сулфаметоксазол+триметоприм) ва препаратнинг бошқа компонентларига юқори сезувчанлик; жигар паренхимасини яққол шикастланиши; оғир даражадаги буйрак етишмовчилиги (креатинин клиренси ≤ 15 мл/мин), перитонеал диализ; қон касалликлари (апластик анемия, В12-танқислиги анемияси, агранулоцитоз, лейкопения, фолат кислотаси танқислиги оқибатидаги мегалобласт анемия); дофетилид, паклитаксел ва амиодарон билан мажмуада; 6 ҳафталик ёшгача бўлган болалар; глюкоза-6-фосфатдегидрогеназа танқислиги; ҳомиладорликни ИИИ уч ойлиги, фруктозани ўзлаштираолмасликда қўллаш мумкин эмас. Клозапин билан бир вақтда қўллашдан сақланиш керак, чунки клозапиннинг агранулоцитоз чақириш қобилияти маълум.

Триметоприм органик катионларнинг транспортери 2 ни (ОСТ2) ингибитори, шунингдек CЙП2C8 изоферментининг кучсиз ингибитори ҳисобланади. Сулфаметоксазол CЙП2C9 изоферментининг кучсиз ингибитори ҳисобланади. ОСТ2 ташилувчи (масалан, дофетилид, амантадин, мемантин ва ламивудин) препаратларининг тизимли экспозицияси, триметоприм ва сулфаметоксазол бирга қўлланганида ошиши мумкин. Триметоприм-сулфаметоксазол ва дофетилидни бир вақтда қўллаш мумкин эмас. Триметоприм дофетилиднинг буйрак экскрециясини ингибиция қилади, дофетилиднинг “концентрация-вақт” эгри чизиғи остидаги майдон АУC ни 103% га ва максимал концентрациясини 93% га оширади. Дофетилиднинг концентрациясини ошиши ҚТ интервалини узайиши билан кечувчи жиддий қоринчалар аритмиялари, шу жумладан торсадес де поинтес аритмиясини чақириши мумкин. Амантадин ва мемантин қабул қилаётган пациентларда нерв тизими томонидан нохуш кўринишларни (делирий ва миоклония каби) ривожланиш хавфи ошади. Асосан CЙП2C8 изоферменти томонидан метаболизмга учрайдиган препаратлар (масалан, паклитаксел, амиодарон, дапсон, репаглинид, росигитазон ва пиоглитазон) нинг тизимли экспозицияси, триметоприм-сулфаметоксазол бирга қўлланганида ошиши мумкин. Паклитаксел ва амиодарон паст терапевтик индексга эга, уларни триметоприм/сулфаметоксазол билан бир вақтда қўллаш тавсия этилмайди. Дапсон ва триметоприм-сулфаметоксазол метгемоглобинемия ривожланишини сабаби бўлиши мумкин, чунки уларни фармакокинетик ва фармакодинамик ўзаро таъсирлари учун потенциал мавжуд. Дапсон ва триметоприм-сулфаметоксазол қабул қилаётган пациентларда, метгемоглобинемия ривожланиши аниқлаш учун синчиклаб мониторинг ўтказиш керак. Зарурат бўлганида муқобил даволаш буюриш керак. Репаглинид ёки пиоглитазон қабул қилаётган пациентларда, гипокалиемияни ривожланишини аниқлаш учун мунтазам мониторинг ўтказиш керак. Асосан CЙП2C9 изоферменти томонидан метаболизмга учрайдиган (масалан, кумаринлар (варфарин, аценокумарол), фенитоин ва сулфонилмочевина ҳосилалари (глибенкламид, гликлизид ва глипизид)) препаратларнинг тизимли экспозицияси, триметоприм-сулфаметоксазол бирга қўлланганида ошиши мумкин. Кумаринларни қабул қилаётган пациентларда қон ивишини мониторинг қилиш керак. Бактрим® фенитоиннинг жигардаги метаболизмини сусайтириши мумкин. Триметоприм ва сулфаметоксазолнинг стандарт дозалари буюрилганидан сўнг фенитоиннинг ярим чиқарилиш даври 39% га ошиши ва унинг клиренси 27% га камайиши кузатилган. Фенитоин қабул қилаётган пациентларни, фенитоиннинг токсик таъсирини аниқлаш учун мониторинг ўтказиш  керак. Сулфонилмочевина ҳосилаларини (глибенкламид, гликлазид ва глипизид) қабул қилаётган пациентларда гипогликемия ривожланишини аниқлаш учун мониторинг ўтказиш  керак. Бактрим® препарати перорал контрацептивларнинг самарадорлигини пасайтириш хусусиятига эга. Бактрим® препарати билан даволаниш вақтида аёлларга контрацепциянинг қўшимча усулларини ишлатиш тавсия этилади. Триметоприм-сулфаметоксазол ва индометацинни бир вақтда қўллаш қон плазмасида сулфаметоксазолнинг концентрациясини ошишини сабаби бўлиши мумкин. Бактрим® препарати зардобдаги дигоксиннинг концентрациясини ошириши мумкин, айниқса кекса пациентларда, шунинг учун зардобда дигоксиннинг концентрациясини мониторинг қилиш керак.

Ўта юқори сезувчанлик ва аллергик реакциялар: тери тошмаси ёки ҳар қандай бошқа оғир ножўя реакцияси биринчи марта пайдо бўлганида препаратни бекор қилиш керак. Аллергик реакцияларга мойиллиги ва бронхиал астмаси бўлган пациентларга Бактрим® препаратини эхтиёткорлик билан буюриш керак. Ўпкадаги инфилтратлар (эозинофил ёки аллергик алвеолит типидаги) йўтал ёки ҳансираш каби симптомлар билан намоён бўлиши мумкин. Кўрсатилган симптомлар пайдо бўлганида ёки тўсатдан авж олганида пациентни такроран кўрикдан ўтказиш ва Бактрим® препарати билан даволашни тўхтатиш масаласини кўриб чиқиш керак. Буйрак томонидан бузилишлар: сулфониламидлар, шу жумладан Бактрим® препаратидиарезни кучайтириши мумкин, айниқса юрак етишмовчилиги чақирган шишлари бўлган пациентларда. Бактрим® препаратининг юқори дозаларини қабул қилаётган пациентларда (шу жумладан П. жировеcиичақирган пневмоцист пневмонияни даволаганда), шунингдек қуйидаги пациентлар гуруҳида: препаратнинг стандарт дозасини қабул қилаётгананамнезида калий метаболизмини бузилишлари бўлган пациентлар; буйрак етишмовчилиги бўлган пациентлар; гиперкалиемия ривожланишига олиб келувчи препаратларни қабул қилаётган пациентларда буйрак функцияси ва зардобда калий концентрациясини синчковлик билан назорат қилиш керак. Жиддий нохуш реакциялар: қоннинг патологик ўзгаришлари, Стивенс-Джонсон синдроми, токсик эпидермал некролиз (Лаелл синдроми), эозинофилия ва тизимли кўринишлар билан кечувчи дорилар оқибатидаги тошма (ДРEСС синдром), ва жигарни яшин тезлигида кечувчи некрози каби ножўя реакциялар билан боғлиқ бўлган, гарчи камдан-кам бўлса ҳам, ўлим билан тугаган ҳолатлар ҳақида хабар берилган. Пациентларнинг алоҳида гуруҳлари: кекса ва қари ёшли пациентларда, шунингдек ёндош касалликлари, масалан буйрак ва/ёки жигар функциясини бузилиши бўлган пациентларда, ёки бошқа препаратлар бир вақтда қабул қилинганида, оғир ножўя реакцияларни юқори ривожланиши хавфи бор; бундай ҳолларда ривожланиш хавфи доза ва даволаш давомийлиги билан боғлиқ. Бактрим® препарати билан даволаш давомийлиги, айниқса кекса ва қари ёшдаги пациентларда иложи борича қисқароқ бўлиши керак. Буйрак функциясини бузилишида “Қўллаш усули ва дозалари” бўлимидаги “Айрим ҳолатларда дозалаш” кичик бўлимидаги кўрсатмаларга мувофиқ дозага тузатиш киритиш керак. Триметоприм-сулфаметоксазол қабул қилаётган буйрак функциясини оғир даражада бузилиши (креатинин клиренси минутига 15-30 мл) бўлган пациентларда токциклик симптомлари (кўнгил айниши, қусиш, гиперкалиемия) ривожланиши юзасидан синчковлик билан мониторинг ўтказиш керак. Оғир гематологик касалликлари бўлган пациентларга Бактрим® препаратини фақат истисно сифатида буюриш мумкин. Кекса ва қари ёшли пациентларда, шунингдек фолат кислотасини танқислиги ёки буйрак етишмовчилиги бўлган беморларда, фолат кислотаси етишмовчилиги учун характерли бўлган гематологик ўзгаришлар пайдо бўлиши мумкин. Улар фолат кислотаси буюрилганидан кейин йўқолади. Гемолиз ривожланиши мумкинлиги туфайли, Бактрим® препаратини глюкозо-6-фосфатдегидрогеназа танқислиги бўлган пациентларга буюриш мумкин эмас, мутлоқ кўрсатмалар бўлган ҳолатлардан ташқари ва фақат минимал дозаларда. Ҳар қандай сулфонамидлар буюрилганида бўлгани каби порфирияси ёки қалқонсимон без функциясини бузилиши бўлган пациентларда эҳтиёткорликка риоя қилиш керак. Моддалар алмашинуви учун “секин ацетилизация” характерли бўлган пациентлар, сулфонамидларга идиосинкразия ривожланишига мойилроқ бўладилар. Узоқ вақт даволаш: Бактрим® препарати узоқ муддат буюрилганида қоннинг шаклли элементлари сонини мунтазам равишда аниқлаш керак. Қоннинг хар қандай хужайраларини миқдори ахамиятли даражада пасайганида Бактрим®  препаратини бекор қилиш керак. Бактрим® препарати билан узоқ вақт давомида даволанаётган пациентларда (айниқса буйрак етишмовчилигида), сийдикнинг умумий тахлили ва буйрак функциясини мунтазам назорат қилиш керак. Даволаш вақтида организмга етарли даражада суюқлик тушишини ва кристаллурияни олдини олиш учун адекват диурезни таъминлаш керак.

Ҳомиладорлик Ҳомиладорликнинг эрта муддатларида Бактрим® препаратини қабул қилган аёлларда ҳомиланинг туғма нуқсонлари ривожланиши хавфи исботланмаган. Ҳайвонларда триметоприм ва сулфаметоксазолнинг жуда катта дозалари, ҳомилада фолат кислотасининг етишмовчилиги учун типик бўлган ривожланиши нуқсонларини чақирган. Триметоприм ҳам, сулфаметоксазол ҳам йўлдош тўсиғи орқали ўтиши ва, оқибатда, фолат кислотаси алмашинувига таъсир қилиши мумкинлиги туфайли, ҳомиладорликда (И-ИИ уч ойликда) Бактрим® ни фақат, уни қўллашдан кутилаётган фойда ҳомила учун мумкин бўлган хавфдан устун бўлган ҳоллардагина буюриш керак. Бактрим®билан даволаш жараёнида ҳомиладор аёлларга, шунингдек ҳомиладор бўлишни режалаштираётган аёлларга, суткада 5 мг дан фолат кислотасини буюриш тавсия этилади. Ҳомиладорликнинг кечки муддатларида янги туғилган чақалоқларда ривожланиши мумкин бўлган ядроли сариқлик борлиги хавфи туфайли, Бактрим® препаратини қўллашдан сақланиш керак. Эмизиш даври Триметоприм ҳам, сулфаметоксазол ҳам кўкрак сутига ўтади. Бактрим®  препаратининг оз миқдори кўкрак сути билан болага ўтишига қарамасдан, эмизикли бола учун мумкин бўлган хавфни (ядроли сариқлик, ўта юқори сезувчанлик) она учун кутилаётган терапевтик самара билан солиштириш тавсия этилади.

30оС дан юқори бўлмаган ҳароратда.

Дозани ўткир ошириб юборилиши симптомлари: кўнгил айниши, қусиш, диарея, бош оғриғи, бош айланиши, интеллектуал ва кўришни бузилишлар, оғир ҳолларда – кристаллурия, гематурия ва анурия. Дозани сурункали ошириб юборилиш симптомлари: қон ҳосил бўлишини сусайиши (тромбоцитопения, лейкопения), шунингдек фолат кислотасини етишмовчилиги оқибатида қон манзарасини бошқа патологик ўзгаришлари. Даволаш (симптоматикасига қараб): препаратни сўрилишини олдини олиш бўйича чоралар, жадаллаштирилган диурез йўли билан буйрак экскрециясини кучайтириш (сийдикнинг ПН ни ишқорий томонга ўзгартириш сулфаметоксазолни чиқарилишига ёрдам беради), гемодиализ (перитонеал диализ самарасиз). Қон манзараси ва электролитларни назорат қилиш керак. Қон манзарасини яққол патологик ўзгаришларида ёки сариқликда специфик даволаш буюрилади. Қон ҳосил бўлишига триметопримнинг таъсирини йўқотиш учун фолат кислотаси 3-6 мг дозада мушак ичига 5-7 кун давомида буюрилади.

Рецепт бўйича

Ичга қабул қилиш учун суспензия 240 мг/5 мл 50 мл ёки 100 мл дан препарат биринчи марта очиш назорати бўлган, полипропилен буралувчи қопқоқли жигарранг шиша флаконларда. 1 флакон қўллаш бўйича йўриқномаси ва ўлчов қошиғи билан бирга картон қутига жойланади.

5 йил.