tiniq va rangsiz eritma.

o‘smalarga qarshi vositalar/platina preparatlari.

L01XA01

Tsisplatin og‘ir metall ioni [tsis-diamindi xlorplatina (II)] saqlagan anorganik moddadir. Bu modda DNK zanjirlari orasida kesishgan choklarni hosil qilish orqali DNK sinetizini ingibitsiya qiladi. U kam darajada shuningdek oqsil va RNK sintezini ham ingibitsiya qiladi. Garchi tsisplatinning asosiy samarasi DNK sintezini ingibitsiya qilish bo‘lsada, u boshqa samaralar hisobiga, xususan o‘smaning immunogenligini oshirish hisobiga o‘smalarga qarshi ta’sir ko‘rsatadi. Tsisplatining akkometik samarasi alkillovchi agentlarning samarasi bilan bir xil. Tsisplatin shuningdek immunosupressiv radiosensibilizatsiyalovchi va bakteriyalarga qarshi xususiyatlariga ham ega. Tsisplatinning samaralari, extimol hujayra tsikli fazalariga bog‘liq bo‘lmasa kerak. Tsisplatinning tsitotoksik samaralari, uni DNKning hamma asoslari, asosan-7-holatda joylashgan guanin va adenozinning azot atomi bilan bog‘lanshi bilan bog‘liqdir.

Vena ichiga yuborilgandan keyin tsisplatin organizmning hamma to‘qimalariga tezda taqsimlanadi. Tsisplatinni 20-120 mg/m2 dozalarda yuborilgandan keyin platinaning maksimal kontsentratsiyasi jigar, prostata bezi, buyrakda hosil bo‘ladi, bir oz kamroq qovuqda, mushaklarda, moyaklarda, me’da osti bezida va taloqda, juda ham kam hollarda – ichakda, buyrak usti bezida, yurakda, o‘pkada, bosh miyada va miyachada hosil bo‘ladi. Yuborilgandan keyin 2 soat so‘ng tsisplatinning dozasini 90% dan ortig‘i qon plazmasi oqsillari bilan bog‘langan bo‘ladi. Bu jarayon qaytmas bo‘lishi mumkin. Oqsil bilan bog‘langan preparat fraktsiyasi o‘smalarga qarshi faollikga ega emas. Tsisplatin notekis farmakokinetika bilan xarakterlanadi. Tsisplatinning metabolizmi jarayonida bir yoki bir necha metabolitlar hosil bo‘ladi; bu jarayon fermentlar ishtirokisiz amalga oshadi. Preparatning qon plazmasidan eliminatsiyasi uni bolyusli vena ichiga 50-100 mg/m2 dozada yuborilgandan keyin ikki fazada amalga oshadi. Odamda preparatni yarim chiqarilish davri bo‘yicha quyidagi ko‘rsatkichlar olingan: t1/2 (taqsimlanishi): 10-60 minut; t1/2 (terminal): taxminan 2-5 kun. Platinaning katta qismi qon plazmasi oqsillari bilan bog‘langani tufayli, preparatning siydik bilan ekskretsiyasi uzoq vaqt davom etadi va preparatning organizmdan to‘liq eliminatsiyasiga olib kelmaydi (yuborilgan dozaning 27-45% 84-120 soat ichida ekskretsiya qilinadi). Infuziya vaqtini uzayishi yuborilgan preparatning dozasini katta qismi siydik bilan chiqarilishiga olib keladi. Preparatning ahlat bilan ekskretsiyasi minimal miqdorda; platinaning oz miqdori o‘t pufagida va yo‘g‘on ichakda aniqlanadi. Buyrak faoliyatini buzilishi preparatning qon plazmasida yarim chiqarilish davrini ko‘paytiradi; nazariy jihatdan bu ko‘rsatkichini ko‘payishi astsiti bo‘lgan holatlarda ham bo‘lishi mumkin va bu tsisplatinni qon plazmasi oqsillari bilan yuqori darajada bog‘lanishi bilan bog‘liqdir. Xavfsizligi bo‘yicha klinika oldi ma’lumotlari Ko‘p marta yuborilgandagi toksiklik Ko‘p marta yuborishda toksiklikni o‘rganish bo‘yicha modellarda toksik buyrak shikastlanishi, suyak ko‘migi faoliyatini susayishi, me’da-ichak yo‘li tomonidan buzilishlar va ototoksiklik aniqlangan. Mutagenlik va kantsirogenlik Tsisplatin mutagen samaraga ega va u in vitro va in vivo sharoitlarida xar xil sinamalar qo‘llanilgan tadqiqotlarda (bakterial test tizimlari, hayvonlar hujayralari va to‘qimalar kulturalarida xromosomalarning nuqsonlari) ko‘rsatilgan. Tsisplatinning sichqon va kalamushlarda o‘tkazilgan uzoq muddatli tadqiqotlarda unda kantserogen samara borligini ko‘rsatgan. Reproduktiv toksiklik Fertillikga ta’siri. Preparat bilan davolash fonida gonadalar faoliyatini susayishi amenoreya va azospermiyani rivojlanishiga olib kelishi va ular qaytmas bo‘lib, bepushtlikni chaqirishi mumkin. Kalamushlardagi tadqiqotlarda preparatni homiladorlik vaqtida qo‘llash keyinchalik katta bo‘lgan avlodda o‘smalarni rivojlanish tez-tezligini ko‘paytirgan. Homiladorlik va emizish davrida qo‘llanishi. Tsisplatin sichqonlar va kalamushlar uchun embriotoksik va teratogendir; ikkala turdagi hayvonlarda preparat ishlatilganda rivojlanish nuqsonlari kuzatilgan. Tsisplatin ko‘krak sutiga o‘tadi.

Preparat quyidagi tarqalgan va metastazalangan xavfli o‘smalarda monoterapiya yoki kimyo terapiyaning ko‘p komponentli tartibga ega tarkibida foydalanishga mo‘ljallangan: urug‘donlar raki (palliativ va radikal poli kimyo terapiya); tuxumdon raki (III va IV bosqichlari); bosh va bo‘yin a’zolari yassi hujayri raki (polliativ davolash); qovuqning tarqalgan va metastazalangan raki; o‘pkaning tarqalgan va metastazalangan mayda hujayrali raki; bachadon bo‘yni raki (nur bilan davolash bilan majmuada).

Tsisplatin Ebeve®, infuziya uchun eritma tayyorlash uchun kontsentratni yuborishdan oldin suyultirish kerak! Preparatni suyultirish to‘g‘risidagi ma’lumot Qo‘llashdagi maxsus ehtiyotkorlik va utilizatsiya bo‘limida ko‘rsatilgan Kattalar va bolalar Tsisplatinning dozasi asosiy kasallik, kutilayotgan reaktsiya, shuningdek tsisplatin monoterapiya yoki majmuaviy kimyo terapiyada ishlatilayotganligi bilan belgilanadi. Dozalash bo‘yicha ko‘rsatmalar ham kattalar, ham bolalar uchun to‘g‘ri keladi. Monoterapiya uchun dozalashning ikki tartibi tavsiya etiladi: bir marta yuborishda: tana yuzasining 50-120 mg/m2 dozada, xar 3-4 haftada yuboriladi. 5 kun davomida: sutkada 15-20 mg/m2 dozaga, xar 3-4 haftada yuboriladi. Tsisplatinni majmuaviy kimyo terapiyaning tarkibida ishlatilgan uning dozasi kamaytirilishi kerak. Odatdagi doza 20 mg/m2 yoki yuqoriroq bo‘lib har 3-4 haftada yuboriladi. Bachadon bo‘yni rakini davolashda tsisplatin nur bilan davolash bilan majmuada qo‘llaniladi. Bunday holatda preparatning odatdagi dozasi 40 mg/m2 ni tashkil etadi, haftada 1 marta, 6 haftada mobaynida yuboriladi. Davolashning keyingi tsiklidan oldingi ehtiyotkorlik choralari Maxsus ogohlantirishlar va ehtiyotkorlik choralari bo‘limida ko‘rsatilgan. Buyrak faoliyatini buzilishi yoki suyak ko‘migi faoliyatini susayishi bilan xastalangan patsiyentlarda dozani kamaytirish kerak. Yo‘riqnomalarga muvofiq tayyorlangan infuziya uchun tsisplatin eritmasi 6-8 soat davomida vena ichiga tomchilab yuborilishi kerak. Gidratatsiya: Tsisplatinni yuborishdan oldin 2-12 soat davomida va yuborilgandan keyin kamida 6 soat vaqt davomida patsiyent gidrotatsiyasini ta’minlab turish kerak. Adekvat gidratatsiya tsisplatini infuziyasi paytida va u tugaganidan keyin yetarli diurezni ta’minlash uchun zarurdir. Bunga quyidagi eritmalardan birini vena ichiga infuziyasi qilish yo‘li bilan erishiladi: 0,9% li natriy xloridi eritmasi; 0,9% li natriy xloridi eritmasi va 5% li glyukoza eritmasining aralashmasi (1:1 nisbatda). Tsisplatinni yuborishdan oldingi gidratatsiya: eritmani vena ichiga soatiga 100-200 ml tezlikda 6-12 soat davomida infuziya qilish. Tsisplatinni yuborilishi tugaganidan keyingi gidratatsiya: Qo‘shimcha 2 l eritmani vena ichiga soatiga 100-200 ml tezlikda 6-12 soat davomidagi infuziyasi. Agar gidratatsiya o‘tkazilgandan keyin siydik ajratib chiqarilishi soatiga 100-200 ml ko‘rsatkichdan kamaysa, unda jadallashtirilgan diurezni o‘tkazish kerak bo‘lishi mumkin. Jadallashtirilgan diurezni 37,5 g mannitolni 10% li eritma (375 ml 10% li mannitol eritmasini) ko‘rinishida yuborish yoki diuretikni yuborish (buyrak faoliyati normal bo‘lgan sharoitda) yo‘li bilan, amalga oshirish mumkin. Agar yuborilgan tsisplatinning dozasi 60 mg/m2 dan yuqori bo‘lsa, ham mannitol yoki diuretik yuborilish lozim bo‘ladi. Tsisplatin infuziyasidan keyin 24 soat davomida adekvat siydik ajratib chiqarishni ta’minlash uchun patsiyent ko‘p miqdorda suyuqlik qabul qilib turishi kerak.

Nojo‘ya samaralar xavfi va yaqqollik darajasi preparatning dozasiga bog‘liq; qator nojo‘ya samaralar davolash jarayonida bir-biriga qo‘shilishi mumkin, bu ularning yaqqolligini asta-sekin oshishiga olib keladi. Tsisplatinning eng ko‘p uchraydigan noxush ko‘rinishlari (>10% patsiyentlarda kuzatilgan) qon yaratish tizimi tomonidan buzilishlar (leykopeniya, trombotsitopeniya va anemiya), me’da-ichak yo‘llari tomonidan buzilishlar (anoreksiya, ko‘ngil aynishi, qusish va diareya), eshitishni va buyrak buzilishlari (buyrak yetishmovchiligi, nefrotoksiklik giperurekemiya) va tana haroratini oshishi hisoblanadi. Buyrak, suyak ko‘migi va eshitish a’zolari tomonidan jiddiy toksik samaralar tsisplatin bir marta yuborilgandan keyin 33% gacha bo‘lgan patsiyentlarda kuzatilgan; bu samaralar odatda dozaga bog‘liq bo‘ladi va organizmda yig‘ilib boradi. Bolalarda ototoksiklik og‘irroq shaklda namoyon bo‘lishi mumkin. Uchrash tez-tezligining quyidagi toifalari ishlatilgan: juda tez-tez (10 patsiyentdan ≥1); tez-tez (100 patsiyentdan ≥1, lekin 10 patsiyentdan <1); tez-tez emas (1000 patsiyentdan ≥1, lekin 100 patsiyentdan <1); kam hollarda (10000 patsiyentdan ≥1, lekin 1000 patsiyentdan <1); juda kam hollarda (10000 patsiyentdan ≥1); noma’lum (mavjud ma’lumotlarga asoslanib, baholash mumkin emas). Quyida klinik tadqiqotda va preparat qayd qilingandan keyin kuzatilgan nojo‘ya samaralar ko‘rsatilgan (MedDRA terminlari ko‘rsatilgan). Infektsiya va invaziyalar Tez-tez Sepsis Noma’lum Infektsiya (shu qatori ba’zi patsiyentlarda o‘lim xolatlari) Qon yaratish va limfatik tizim tomonidan buzilishlar Juda tez-tez Suyak ko‘migi faoliyatini yetishmovchiligi, trombotsitopeniya, leykopeniya, anemiya Noma’lum Musbat Kumbs reaktsiyasi bilan kechuvchi gemotik anemiya Xavfsiz xavfli va tasniflanmagan o‘smalar Tez-tez emas O‘tkir leykoz Immun tizimi tomonidan buzilishlar Tez emas Anafilaktoid reaktsiyalar (shu jumladan yuz shishi, xushtaksimon nafas olish, bronxospazm, taxikardiya, arterial gipotenziya). Endokrin tizimi tomonidan buzilishlar Noma’lum Qon amilazasi faolligini oshishi, antidiuretik gormonning noadekvat sekretsiyasi Ovqatlanish va modda almashinuvini buzilishlari Juda tez-tez Giponatriyemiya Tez-tez emas Gipomagnemiya Noma’lum Degidratatsiya, gipokalemiya, gipofosfatemiya, giperurekemiya, gipokaltsemiya, tetaniya Nerv tizimi tomonidan buzilishlar Kam hollarda Tirishishlar, periferik neyropatiya, leykoentsefalopatiya, qaytuvchan orqa leykoentsefalopatiya sindromi Noma’lum Miyada qon aylanishini buzilishlari, gemorragik insult, ishemik insult, agevziya, bosh miya qon tomirlari artriiti, Lermitt simptomi, miyelopatiya, avtonom neyropatiya. Ko‘rish a’zolari tomonidan buzilishlar Noma’lum Ko‘rishni aniqligining buzilishi, orttirilgan rang ajratishini yo‘qolishi, miya po‘stlog‘i oqibatidagi ko‘rlik, ko‘rish nervi nevriti, ko‘rish nervining diskini shishi, to‘r pardaning pigmentatsiyasi Eshitish a’zolari tomonidan va muvozanatni buzilishlari Tez-tez emas Ototoksiklik Noma’lum Quloqni shang‘illashi, karlik. Yurak tomonidan buzilishlar Tez-tez Aritmiya, bradikardiya, taxikardiya Kam hollarda Miokard infarkti Juda kam hollarda Yurakni to‘xtab qolishi Noma’lum Yurak tomonidan buzilishlar Qon tomirlari tizimidan buzilishlar Noma’lum Trombotik mikroangiopatiya (gemolitik-uremik sindrom), Reyno fenomeni Ovqat hazm qilish tizimi tomonidan buzilishlar Kam hollarda Stomatit Noma’lum Qusish, ko‘ngil aynishi, anoreksiya, xikichoq, diareya Nafas tizimi, ko‘krak qafasi va ko‘ks oralig‘i tomonidan buzilishlar Noma’lum O‘pka arteriyasi tromboemboliyasi Teri va teri osti qavati tomonidan buzilishlar Noma’lum Teri toshmalari, alopetsiya Suyak-mushak tizimi va biriktiruvchi to‘qima tomonidan buzilishlar Noma’lum Mushak spazmlari Siydik chiqarish tizimi tomonidan buzilishlar Noma’lum O‘tkir buyrak yetishmovchiligi, buyrak yetishmovchiligi (shu jumladan qon zardobida mochevina va kreatinin, siydik kislotasi kontsentratsiyasini oshishi va/yoki kreatinin klirensini pasayishi). Buyrak naychalari tomonidan buzilishlar Reproduktiv tizim va sut bezlari tomonidan buzilishlar Tez emas Spermatogenezning patologik o‘zgarishlari Tizimli o‘zgarishlar va yuborish joyidagi asoratlar Juda tez Pireksiya Noma’lum Asteniya, lohaslik, yuborish joyida ekstrovazatsiya (keyinchalik yumshoq to‘qimalardagi maxalliy o‘zgarishlar bilan, shu jumladan gipodermik, fibroz va nekroz, og‘riq, shishi va eritema ko‘rinishida).

Tsisplatinni quyidagi patsiyentlarda qo‘llash mumkin emas: Anamnezida tsisplatin, platinaning boshqa preparatlari yoki prepratning boshqa komponentlariga allergik reatsiyalar bo‘lgan patsiyentlar. Buyrak faoliyatini buzilishi (kreatinin klirensi minutiga 60 ml dan kam bo‘lgan) bilan xastalangan patsiyentlar. Degidratatsiyadan aziyat chekuvchi patsiyentlar (buyrak faoliyatini jiddiy buzilishini oldini olish maqsadida tsisplatin infuziyasidan oldin va uni amalga oshirgandan keyin patsiyentni gidratatsiyasini ta’minlash kerak). Miyelosupressiyadan aziyat chekuvchi patsiyentlar. Eshitishni buzilishidan aziyat chekuvchi patsiyentlar, chunki tsisplatin nefro- va neyrotoksik (ayniqsa ototoksik) vosita hisoblanadi. Ushbu foliyatlarni buzilishi davolashgacha bor bo‘lgan hollarda toksiklik kuchayishi mumkin. Tsisplatin chaqirgan neyropatiyadan aziyat chekuvchi patsiyentlarlar. Homilador va emizikli ayollar. Tirik vaktsina olayotganlarda, shu jumladan sariqli isitmalashni oldini olish uchun vaktsina olish va tutqanoq xurujlarini oldini olish uchun fenitoin qabul qilishda. Maxsus ogohlantirishlar va ehtiyotkorlik choralari Tsisplatin alyumin bilan ta’sirga kirishib, platinaning qora cho‘kmasini hosil qiladi. Tsisplatinni o‘zida alyumin saqlovchi xar qanday qurilmalar bilan kontaktiga yo‘l qo‘ymaslik lozim. Tsisplatin kimyoterapiyani o‘tkazish tajribasiga ega bo‘lgan malakali shifokor kuzatuvi ostida yuborilishi lozim. Nefrotoksiklik Tsisplatin og‘ir darajali, to‘planuvchi nefro toksiklikni keltirib chiqaradi. Tsisplatinning nefrotoksikligini minimumga yetkazish siydikni ajralib chiqarilishni soatiga 100 ml kam bo‘lmaganligini ta’minlab ajratib chiqarishning soatiga kamida 100 ml darajasida tutib turish hisobiga erishiladi. Bu, patsiyentni oldindan vena ichiga yuborish uchun muvofiq eritmaning 2 l yuborish bilan gidratatsiya yordamida va tsisplatin yuborilgandan keyin xuddi shunday gidratatsiya (tavsiya qilinadigan hajmi 2500 ml/m2 24 soat davomida) yordamida ta’minlanishi mumkin. Agar jadal gidratatsiya adekvat siydik ajralishini quvvatlab turish uchun yetarli bo‘lmasa, osmotik diuretikni (masalan, mannitolni) qo‘llash mumkin. Neyropatiyalar Preparat ishlatilganida og‘ir neyropatiyani rivojlanish hollari qayd qilingan. Bu neyropatiya qaytmas bo‘lishi va ular paresteziya, arefleksiya va propriotseptiv va vibratsion sezuvchanlikni yo‘qolishi bilan namoyon bo‘lishi mumkin. Shuningdek motor funktsiyani yo‘qolish xolatlari ham kuzatilgan. Shu boisdan patsiyentlarning muntazam nevrologik tekshirishlarni o‘tkazib turish kerak. Ototoksiklik Ototoksiklik tsisplatinni bir marta 50 mg/m2 dozada qabul qilgan ≤31% patsiyentlarda qayd qilingan va quloq shang‘illashi va/yoki yuqori chastotali diapazon (4000-8000 Gts) da eshitishni yo‘qolishi (kar bo‘lib qolish) bilan namoyon bo‘lgan. Shuningdek nutq chastotali diapazonda ham eshitish qobiliyati pasayishi kuzatilishi mumkin. Tsisplatin qo‘llanganda ototoksiklik bolalarda yanada namoyon bo‘lishi mumkin. Eshitishning yo‘qolishi bir yoki ikki tomonlamali bo‘lishi va preparart ko‘p marta yuborilganda tez-tezligi va darajasini ortish tendentsiyasi bilan tavsiflanishi mumkin, ba’zi holatlarda karlik tsisplatinni birinchi marta yuborilgandan keyin kuzatilgan. Ototoksiklik nur bilan davolashni ilgari qabul qilgan yoki bir vaqtda nur bilan davolashni qabul qilayotgan patsiyentlarda kuchayishi mumkin, uning xavfi esa, tsisplatinning qon plazmasidagi maksimal kontsentratsiyasiga bog‘liq bo‘lishi mumkin. Hozirgi vaqtda tsisplatin orqali induktsiyalangan ototoksiklik qaytuvchan ekanligi ma’lum emas. Tsisplatin bilan davolashni boshlashdan oldin va uni keyingi yuborishlaridan oldin jiddiy audometrik monitoring o‘tkazib borish kerak. Shuningdek vestibulyar toksiklik holatlari ham qayd qilingan (Nojo‘ya ta’sirlari bo‘limiga qarang). Allergik reaktsiyalar Platinaning boshqa preparatlarini ishlatilganda bo‘lgani kabi, ko‘pchilik hollarda o‘ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyalari preparatning infuziyasi davomida kuzatiladi va uni qo‘llashni to‘xtatishni va tegishli simptomatik davolashni boshlashni talab qiladi. Bundan tashqari, hamma platina preparatlari ishlatilganida o‘ta yuqori sezuvchanlikning kesishgan reaktsiyalari qayd qilingan, ayrim hollarda fatal reaktsiyalar aniqlangan (Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar va Nojo‘ya ta’sirlari bo‘limlariga qarang). Jigar faoliyati va qon ko‘rsatkichlari Preparat ishlatilganda qon formulasi ko‘rsatkichlarini va jigar faoliyatini muntazam monitoringi zarur. Kantserogen potentsiali Odamda tsisplatinni ishlatish davriga to‘g‘ri keladigan va odatda leykemiya chaqirishi xususiyatiga ega boshqa preparatlar bilan bog‘liq bo‘lgan o‘tkir leykemiyani rivojlanishining juda kam xollari odamda qayd qilingan. Tsisplatin bakterial testlarda mutagen samaraga ega bo‘lgan va hayvonlarning hujayra kulturalarida xromosomalar aberratsiyasini induktsiya qilgan. Shuning uchun unda kantserogen xususiyatlar bo‘lishi mumkin, biroq ular namoyish etilmagan. Tsisplatin sichqonlarga teratogen va embriotoksik ta’sir etadi. Yuborish joyidagi reaktsiyalar Yuborish joyida reaktsiyalar bo‘lishi mumkin. Preparatni yuborish jarayonida ekstrovazatsiya yuz berishi mumkinligi yuzasidan sinchkov monitoring o‘tkazish tavsiya etiladi. Ekstrovazatsiyani davolash yuzasidan maxsus ko‘rsatmalar yo‘q. Ogohlantirish Ushbu tsitostatik boshqa odatda ishlatiladigan o‘smalarga qarshi kimyo preparatlariga nisbatan yaqqol ko‘proq toksiklikka egadir. Organizmda yig‘iladigan nefrotoksiklik og‘ir bo‘lib, preparatni yuborishda alohida ehtiyotkorlik choralariga amal qilishni talab qiladi (Qo‘llash usuli va dozalari va Nojo‘ya ta’sirlari bo‘limlariga qarang). Ko‘ngil aynishi va qusish yaqqol xarakterga ega bo‘lishi mumkin va antiemetiklar bilan adekvat davolashni talab qiladi. Patsiyentlarni ototoksiklik, miyelosupressiya va anafilaktik reaktsiyalarni rivojlanishi yuzasidan kuzatish kerak (Nojo‘ya ta’sirlari bo‘limiga qarang). Ogohlantirish Vena ichiga yuborish uchun eritmani tayyorlash Har qanday boshqa potentsial toksik preparatlarni ishlatilganda bo‘lgani kabi, tsisplatin eritmasi bilan ishlaganda ehtiyotkorlik choralariga amal qilish juda muximdir. Preparatni teriga bexosdan tushishi teri reaktsiyalarni rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun qo‘lqoplardan foydalanish tavsiya etiladi. Tsisplatin eritmasi teriga yoki shilliq qavatlariga tushsa, suv bilan sovunlab yaxshilab yuvish kerak. Tsitostatiklar bilan ishlash va ularni utilizatsiya qilish bo‘yicha tavsiya etilgan muolajalarga amal qilish kerak. Preparatni yuborishdan oldin eritma tiniqligiga va unda yot zarrachalarni yo‘qligiga ishonch hosil qilish kerak.

Miyelosupressiv preparatlar Tsisplatinni boshqa miyelosupressiv preparatlari yoki nur bilan davolash bilan majmuada qo‘llash miyelosupressiyani yaqqollik darajasini oshiradi. Gipotenziv preparatlar Tsisplatinni gipotenziv vositalar, furosemid, gidralazin, diazoksid va propranol bilan majmuada qo‘llash nefrotoksiklikni kuchayishiga olib kelishi mumkin. Nefrotoksik preparatlar Nefrotoksik vositalar (masalan, tsefalosporinlar, aminoglikozidlar, amfoteritsin V va rentgenokontrast vositalar) yoki ototokisk (masalan, aminoglikozidlar) dori vositalarini bir vaqtda yuborish tsisplatinni buyrakka toksik ta’sirini potentsiyalaydi. Tsisplatin bilan davolash vaqtida va tugaganidan keyin, asosan buyrakda eliminizatsiyaga uchraydigan preparatlarni, xususan tsitostatiklar (masalan, bleomitsin va metotreksat) ishlatilganda, ularni buyrak orqali eliminatsiyasi pasayishi extimolini hisobga olib, ehtiyotkorlikka amal qilish kerak. Tsisplatin bilan majmuada qo‘llanilganda (shuningdek ushbu preparatni ilgari olgan patsiyentlarda) ifosfalamidning nefrotoksikligi kuchayishi mumkin. Tsisplatin, bleomitsin va etotsid bilan majmuaviy davolash o‘tkazilgandan so‘ng qonda litiyning kontsentratsiyasini kamayishining bir necha hollari qayd qilingan. Shu boisdan bunday vaziyatda litiyning kontsentratsiyasini nazorat qilish tavsiya etiladi. Ototoksik preparatlar Ototoksik dori vositalarini (masalan, aminoglikozidlar, halqali diuretiklar) bir vaqtda qo‘llash tsisplatinning eshitish a’zosiga bo‘lgan toksik ta’sirini potentsiyalaydi. 60 mg/m2 dan ortiq dozada tsisplatin olayotgan patsiyentda 24 soat ichida siydik ajratish 100 ml dan kam bo‘lgan holatlardan mustasno ravishda “halqali” diuretiklarni buyrak shikastlanishi va o‘tazaxarlilik rivojlanishi xavfi bo‘lgan uchun, qo‘llash mumkin emas. Ifosfalid tsisplatinni qo‘llash oqibatida yuz bergan eshitish qobiliyatini pasayishini potentsiyalaydi. Allopurinol, kolxitsin, probenetsid Tsisplatin bilan majmuada qo‘llanganda allopurinol, kolxitsin, probenetsid yoki sulfinpirazonning dozalariga tuzatish kiritish talab etilishi mumkin, chunki tsisplatin qon zardobida siydik kislotasining kontsentratsiyasini oshiradi. Ifosfamid Tsisplatinni ifosfamid bilan bir vaqtda qo‘llash siydik bilan oqsil ekskretsiyasini oshishiga va nefrotoksiklikka olib kelishi mumkin. Dotsetaksel Metostatik va keng tarqalgan xavfli o‘smalari bo‘lgan bemorlarda dotsetaksel va tsisplatinni majmuada qo‘llash, monoterapiyada ikkala komponentlarni analogik dozalarda qo‘llashga nisbatan, og‘irroq neytrotoksiklik bilan ifodalangan. Bleomitsin, etopozid, vinblastin Tsisplatin, bleomitsin va etopozid bilan bir vaqtda davolash qonda litiyning kontsentratsiyasining kamayishiga olib kelgan (monitoring tavsiya qilinadi). Tsisplatin bleomitsin va vinblastin bilan majmuada Reyno fenomenini rivojlanishiga olib keladi. Xelatlovchi agentlar Xelatlovchi agentlar, masalan penitsillamin tsisplatinning samarasini pasaytirish mumkin. Tsiklosporin Tsisplatin va tsiklosporinni bir vaqtda qo‘llash yaqqol immunosupressiyaga olib keladi, bu esa o‘z navbatda limfoproliferativ holatlarni rivojlanish xavfini oshiradi. Tirik kuchsizlantirilgan vaktsinalar Virusning vaktsinali shtammi tomonidan chaqirilgan tizimli infektsiyanii yuz berish xavfini nazarda tutib, vaktsinani sariq isitmani oldini olish uchun ishlatish mutlaqo man etilgan (Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar bo‘limiga qarang). Tarqoq infektsiyalarni rivojlanish xavfini nazarda tutib, barcha holatlarda, iloji boricha faolsizlantirilgan vaktsinalardan foydalanish kerak. Peroral antikoagulyantlar Peroral antikoagulyantlarni bir vaqtda qabul qilinganda XNN ni muntazam nazorat qilib turish tasiya etiladi. Gistaminga qarshi vositalar, fenotiazinlar va boshqa preparatlar Gistaminga qarshi vositalar, buklizin, tsiklizin, laksapin, mkzolin, fenotiazinlar, tioksantenlar va trimetobenzamidlarni bir vaqtda qo‘llash ototoksiklik simptomlarini niqoblashi mumkin (shu jumladan bosh aylanishi va quloq shang‘illashi bo‘lishi mumkin). Tirishishga qarshi vositalar Tsisplatin bilan majmuada qo‘llanganda tirishishga qarshi vositalarning qon zardobidagi kontsentratsiyasi subterapevtik darajagacha kamayishi mumkin. Piridoksin va altretamin majmuasi Tarqalgan tuxumdon raki bo‘lgan bemorlarda o‘tkazilgan randomizatsiyalangan tadqiqotlarda piridoksinni altretamin (geksametilmealamin) va tsisplatin bilan majmuada qo‘llash patsiyentning javobini rivojlanish vaqtining salbiy o‘zgarishiga olib kelgan. Paklitaksel Paklitaksel infuziyasidan oldin tsisplatinni yuborish, paklitakselning klirensini 33% gacha pasayishiga olib kelishi mumkin, bu esa neyrotoksiklikni kuchaytirishi mumkin. Boshqa tsitostatiklar Tsisplatinni boshqa tsitostatiklar bilan majmuada qo‘llanganda miokard ishemiyasi holatlari kuzatilgan. Nomutanosiblik Tsisplatin alyumin bilan o‘zaro ta’sirga kirishib, platinaning qora cho‘kmasini hosil qiladi. Shuning uchun, tsisplatinni alyumin saqlovchi xar qanday qurilmalar (vena ichiga infuziya uchun tizimlar, ignalar, kateterlar, shpritslar) bilan kontaktiga yo‘l qo‘yish mumkin emas. Tsisplatin kontsentratini (0,5 mg/ml) 5% li glyukoza eritmasi bilan suyultirib mumkin emas; faqat ushbu eritmani faqat natriy xloridi eritmasi bilan aralashmasini ishlatishga ruxsat beriladi. Antioksidantlar (masalan natriy metabisulfiti), bikarbonatlar (natriy bikarbonati), sulfatlar, ftoruratsil va paklitaksel infuzion tizimda tsisplatinning faolligini yo‘qotishi mumkin.

Kontsentrat qo‘llashdan oldin suyultirilishi kerak! Tsisplatinni o‘zida alyumin saqlaydigan xar qanday qurilmalar bilan kontaktga yo‘l qo‘yish mumkin emas. Preparat faqat vena ichiga tomchilab yuborilsin. Infuziya uchun tsisplatin eritmasini tayyorlash Qo‘llash usuli va dozalari bo‘limida ko‘rsatilgan yo‘riqnomaga asoslanib, hisoblangan tsisplatin kontsentratsiyaning kerakli miqdori (doza) (0,5 mg/ml ni quyidagi ko‘rsatilgan eritmalarning 1-2 l da suyultirilsin: 0,9% li natriy xloridi eritmasi; 0,9% li natriy xloridi eritmasi va 5% li glyukoza eritmasi aralashmasi (1:1 nisbatda) (eritmalarning yakuniy kontsentratsiyasi: natriy xloridi – 0,45%, glyukoza – 2,5%). Faqat rangsiz, yot zarrachalari bo‘lmagan eritmalar ishlatilsin. Faqat bir marta qo‘llash uchun. Preparat zaharli va u bilan ishlaganda va utilizatsiya qilishda ehtiyotkorlikning alohida choralariga amal qilishni talab qiladi. Infuzatni tsitostatiklar bilan ishlashga maxsus o‘rgatilgan xodimlar tayyorlashi kerak. Hamma tsitostatiklar kabi, tsisplatin ham alohida ehtiyotkorlik bilan ishlatilishi kerak: u bilan ishlayotganda himoya kiyimini kiyish, qo‘lqoplar va niqobni taqish kerak. Homilador ayollar tsisplatin bilan ishlamasliklari kerak. Preparatning teriga va/yoki shilliq qavatlarga tushishiga yo‘l qo‘ymaslikka xarakat qilish kerak. Teriga tushganda ko‘p miqdordagi suv bilan yaxshilab yuvib tashlash lozim. Vaqtinchalik achishish paydo bo‘lsa, surtma surtish kerak. (Ilova: platinaga yuqori sezgir ba’zi patsiyentlarda teri reaktsiyalari rivojlanishi mumkin). Preparat to‘kilib ketsa, himoya qo‘lqoplarida g‘ovak gubka bilan to‘kilgan preparatni yo‘qotish kerak. Keyin to‘kilgan joyni ikki marta suv bilan yuvib tashlash kerak. Hamma suyuqliklar va g‘ovak gubkani plastik paketga solinadi va muxrlanadi. Preparatning foydalanilmagan hamma qoldig‘i va u bilan ifloslangan materiallarni mahalliy me’yoriy aktlarning talablariga muvofiq utilizatsiya qilish kerak.

Tsisplatin homila rivojlanishida jiddiy nuqsonlar keltirib chiqarishi mumkin deb o‘ylashi mumkin. Hayvonlardagi tadqiqotlarda preparatni transplatsentar (yo‘ldosh orqali) o‘tishi paytida reproduktiv toksikligi va kantserogenligi namoyish qilingan. Odamlardagi ma’lumotlar yo‘q. Tsisplatinni homiladorlik paytida qo‘llash mumkin emas. Ikkala jinsdagi patsiyentlar tsisplatin bilan davolashning butun vaqti davomida va kamida davolash tamom bo‘lgandan keyin 6 oy davomida kontratseptsiyaning samarali usullarini qo‘llashlari kerak. Tsisplatin erkaklarda qaytmas bepushtlikni chaqirishi mumkin. Kelajakda bolali bo‘lishni rejalashtirgan patsiyentlarga davolashni boshlashdan oldin urug‘ suyuqligini kriokonservatsiya qilish bo‘yicha genetik maslahat olish tavsiya qilinadi. Tsisplatin inson ko‘krak sutiga ekskretsiya qilinadi. Davolanish paytida emizish mumkin emas.

Psixofizik qobiliyatlarga ta’siri bo‘yicha tadqiqotlar o‘tkazilmagan. Markaziy nerv tizimi tomonidan ayrim nojo‘ya samaralar (xususan uyquchanlik yoki qusish) yaqqol bo‘lmagan yoki o‘rtacha darajada ta’sir etishi mumkin. Bunday patsiyentlar transport vositalarini boshqarish va mexanizmlar bilan ishlashdan saqlanishlari tavsiya etiladi. Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach qo‘llanilmasin.

25oS dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin. Suyultirilgandan keyin barqarorligi 0,9% li natriy xloridi eritmasi yoki 0,9% li natriy xloridi eritmasi va 5% li glyukoza eritmasi aralashmasi (1:1 nisbatda) bilan suyultirgandan keyin kimyoviy va fizik barqarorligi 2-8oS haroratda yoki xona haroratida, yorug‘likdan himoyalangan joyda 28 kun davomida saqlanib turishi namoyish etilgan. Mikrobiologik nuqtai nazardan, eritma bevosita tayyorlangandan keyinoq ishlatilishi kerak. Aks holda saqlash uchun javobgarlik foydalanuvchi zimmasiga yuklatiladi. 2-8oS haroratda, yorug‘likdan himoyalangan joyda (nazorat qiluvchi va validatsiya qilingan, aseptik sharoitlarda tayyorlashni amalga oshirish bundan mustasno) saqlash muddati 24 soatdan oshmasligi kerak.

Bexosdan dozani oshirib yuborilishiga ketishiga yo‘l qo‘ymaslikka qaratilgan ehtiyotkorlik choralarini ko‘rish kerak. Tsisplatinning dozasini o‘tkir oshirib yuborilishi buyrak, jigar yetishmovchiligi, karlikni rivojlanishi, ko‘rish a’zolari tomonidan buzilishlar (shu jumladan ko‘z to‘r pardasini ko‘chishi), yaqqol rivojlangan miyelosupressiya, to‘xtatib bo‘lmaydigan ko‘ngil aynishi va qusish va/yoki nevritga olib kelishi mumkin. Dozani oshirib yuborilishi xatto o‘lim bilan tugashi mumkin. Tsisplatinning dozasi oshirib yuborilganda, ishlatiladigan maxsus antidoti yo‘q. Tsisplatin oqsillar bilan tez va mustaxkam bog‘langani tufayli, xatto doza oshirib yuborilgandan keyin 4 soat ichida gemodializ o‘tkazish ham preparatni organizmdan eliminatsiya qilinishiga birozgina ta’sir ko‘rsatadi. Doza oshirib yuborilgan hollarda umumiy tutib turuvchi davolash o‘tkaziladi.

Statsionar sharoitlarda qo‘llash uchun. Shifokor retsepti bo‘yicha

Kulrang rangli qopqoq bilan berkitilgan, himoya qiluvchi qopqoqli qo‘ng‘ir rangli shisha (kimyoviy chidamlilikning I turi) flakonlar, alyumin siqib qalpoqchalar bilan aylantirib mahkamlangan. Bitta flakondan qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga karton qutida. O‘ramlar o‘lchami: 20 ml sig‘imli 1 flakon 10 mg tsisplatin saqlaydi. 50 ml sig‘imli 1 flakon 25 mg tsisplatin saqlaydi. 100 ml sig‘imli 1 flakon 50 mg tsisplatin saqlaydi.

2 yil.