tiniq rangsiz yoki biroz sarg‘ish suyuqlik.

umumiy anesteziya uchun vositalar.

N01AX03.

Ketamin – yog‘da eruvchan eritmadir. Qon plazmasidagi maksimal kontsentratsiyasi vena ichiga yuborilganidan keyin bir minutdan so‘ng va mushak ichiga yuborilganidan keyin 20 (5-30) minutdan so‘ng kuzatiladi. Mushak ichiga yuborilganida preparatning biologik kiraolishligi 93% ni tashkil etadi. Ketaminning taxminan 47% qon oqsillari bilan bog‘lanadi. Preparatning ta’sirini birinchi fazasi (alfa-faza) taxminan 45 minut davom etadi, yarim chiqarilish davri – T1/2=10-15 minut. Birinchi fazasi klinik jihatdan preparatning anesteziya ta’siri bilan namoyon bo‘ladi. Ketamin qon bilan yaxshi ta’minlangan to‘qimalarda (masalan, bosh miyada) tez taqsimlanadi. To‘qimalarda ketaminning kontsentratsiyasi ikki fazali ochiq modelga mos keladi. Anesteziya qiluvchi samarasini to‘xtashi markaziy nerv tizimi (MNT) dan qon bilan ta’minlanishi kamroq bo‘lgan periferik to‘qimalarga qayta taqsimlanishi va jigarda faol metabolitlarga biotransformatsiya bo‘lishi oqibatida ro‘y beradi. Ketaminning metabolitlari orasida uxlatuvchi ta’sir ko‘rsatuvchi metaboliti ham mavjud. Ikkinchi faza (beta-faza) ning yarim chiqarilish davri taxminan 2,5 soatni tashkil etadi. 90% metabolitlari buyrak orqali chiqariladi. Ketamin yo‘ldosh orqali o‘tadi.

Bolalarda va ayrim maxsus holatlarda kattalarda uzoq davom etmaydigan (qisqa muddatli) diagnostik muolajalar va jarrohlik aralashuvlarini o‘tkazishda anesteziyalovchi vosita (monoterapiya) sifatida narkozning kirish (boshlang‘ich) qismida va uni bir maromda saqlab turishda ishlatiladi. Boshqa preparatlar (ayniqsa benzodiazepin) bilan majmuada umumiy narkozni o‘tkazish uchun preparat pastroq dozada buyuriladi. Ketaminni (mustaqil ravishda yoki boshqa preparat bilan majmuada) qo‘llash uchun quyidagi maxsus ko‘rsatmalar mavjud: og‘riqli muolajalar (kuygan bemorlarda bog‘lovni almashtirish);neyrodiagnostika muolajalari (pnevmoentsefalografiya, ventrikulografiya, miyelografiya);endoskopiya;oftalmologiyadagi ba’zi muolajalar;bo‘yin yoki og‘iz bo‘shlig‘i sohasidagi diagnostika va jarrohlik aralashuvlari;tishlarni davolash;otolaringologik aralashuvlar;ginekologik ekstraperitoneal aralashuvlar;akusherlikdagi aralashuvlar, kesarev kesish operatsiyasini o‘tkazish uchun kirish narkozi;ortopediya va travmatologiyadagi aralashuvlar;ketaminni yurakka va qon aylanishiga o‘ziga xos ta’sir qilishi sababli, shok holatidagi va arterial gipotenziyasi bo‘lgan bemorlarda narkoz o‘tkazish;preparatni mushak ichiga yuborish afzal bo‘lgan bemorlarga (masalan, bolalarga) narkoz o‘tkazish.

Ketaminga nisbatan individual reaktsiya, tizimli ta’sirga ega bo‘lgan boshqa anestetiklar kabi, preparatning dozasi, yuborish yo‘li va patsiyentning yoshiga bog‘liq. Shuning uchun preparatning dozasi individual ravishda tanlanishi lozim. Ketamin majmuada qo‘llanganida uning dozasi kamaytirilishi kerak. Quyida keltirilgan dozalar kattalar, keksa yoshdagi patsiyentlar (65 yoshdan oshgan patsiyentlar) va bolalarga tavsiya etilgan. Vena ichiga yuborish. Sekin 1 minut davomida yuborish lozim. Boshlang‘ich doza – tana vazniga nisbatan 0,7-2 mg/kg ni tashkil etadi, bu doza preparat yuborilganidan so‘ng taxminan 30 sekunddan keyin 5-10 minut davomida anesteziyaning xirurgik bosqichini ta’minlaydi (xavf omillari yuqori bo‘lgan bemorlar, keksa yoshdagi yoki shok holatida bo‘lgan bemorlarga tavsiya etiladigan doza – tana vazniga nisbatan 0,5 mg/kg). Mushak ichiga yuborish. Boshlang‘ich doza – tana vazniga nisbatan 4-8 mg/kg ni tashkil etadi, bu doza preparat yuborilgandan so‘ng bir necha minutdan keyin 12-25 minut davomida anesteziyaning xirurgik bosqichini ta’minlaydi. Vena ichiga tomchilab yuborish. 500 mg Ketamin 0,9% li natriy xloridi eritmasi yoki 5% li glyukoza eritmasining 500 ml ga qo‘shiladi. Boshlang‘ich doza: minutiga 80-100 tomchi. Samarani bir maromda saqlab turuvchi dozasi: minutiga 20-60 tomchi (bir soatda tana vazniga 2-6 mg/kg). Kattalar uchun dozasi bir soatda tana vazniga nisbatan 2-6 mg/kg ni tashkil etadi. Samarani bir maromda saqlab turuvchi anesteziya. Zarurat bo‘lganida boshlang‘ich dozaning yarmini yoki boshlang‘ich dozani mushak ichiga yoki vena ichiga takroran yuborish mumkin. Nistagmni paydo bo‘lishi, ta’sirlanishga nisbatan harakat reaktsiyalarini paydo bo‘lishi narkozni yetarli darajada emasligini ko‘rsatadi, shuning uchun bunday holatda takroriy dozani yuborish zarurati paydo bo‘lishi mumkin. Biroq qo‘l-oyoqlarni ixtiyorsiz harakatlari narkozning chuqurligidan qat’iy nazar paydo bo‘lishi mumkin!

Yurak-qon tomir tizimi tomonidan: ko‘pincha arterial bosimni (AB) va yurak qisqarishlari sonini qisqa vaqtga oshishi kuzatiladi. Arterial bosimni maksimum (20-25%) oshishi preparatni vena ichiga yuborilganidan keyin birnecha minutdan so‘ng kuzatiladi, lekin 15 minutdan so‘ng AB dastlabki qiymatlariga qaytadi. Ketaminning kardiostimulyator ta’sirini diazepamni oldindan tana vazniga nisbatan 0,2-0,25 mg/kg dozada vena ichiga yuborish bilan bartaraf etish mumkin. Shuningdek bradikardiya, gipotenziya, aritmiya kuzatilishi mumkin. Nafas tizimi tomonidan: nafas olishlar sonini oshishi, preparatni tez yuborilganda yoki dozasi oshirib yuborilganda ko‘pincha nafas faoliyatini susayishi yoki nafasni to‘xtashi kuzatilgan. Laringospazm kamroq kuzatilgan. Ko‘rish a’zolari tomonidan: diplopiya, nistagm, ko‘z ichki bosimini o‘rtacha oshishi. Nerv tizimi tomonidan: dahshatli tushlar ko‘rish, ongni chalkashishi, dezoriyentatsiya, “qayta kadr” simptomi, skelet mushaklari tonusini oshishi ko‘pincha toniko va klonik harakatlarni chaqirishi mumkin, bu holat narkoz chuqurligini kamayishini anglatmaydi, shuning uchun preparatning qo‘shimcha dozasini yuborishni talab etmaydi. Xushiga qaytish davrida patsiyent yorqin tushlar ko‘rishi mumkin, ko‘rish gallyutsinatsiyalari, emotsional buzilishlar, deliriy, psixomotor qo‘zg‘alish, havotirlik kuzatilishi mumkin. Bu ko‘rinishlar 15 yoshgacha bo‘lgan va 65 yoshdan oshgan bemorlarda kamroq kuzatiladi. Ovqat hazm qilish yo‘llari tomonidan: ishtahani yo‘qolishi, ko‘ngil aynishi, qusish, so‘lak oqishi. Boshqalar: ukol qilingan joyda og‘riq, toshmalar bo‘lishi mumkin. Tranzitor eritema, eshakemi va/yoki qizamiqsimon toshmalar, bir holatda esa – anafilaktik reaktsiya ta’riflangan. Preparat qisqa vaqt davomida takroran qo‘llanganda, ayniqsa kichkina bolalarda preparatga tolerantlik kuzatilgan. Bunday hollarda istalgan samaraga dozani tegishli tarzda oshirish bilan erishish mumkin.

Preparatning ta’sir etuvchi moddasiga yoki boshqa komponentlariga yuqori sezuvchanlik. Nazorat qilish qiyin bo‘lgan og‘ir arterial gipertenziya (kattalarda tinch holatda AB >180/100 mm.sim.ust.). Arterial bosimni oshishi holatini og‘irlashtirishi (dimlangan yurak yetishmovchiligi, og‘ir darajadagi yurak-qon tomir buzilishlari, bosh miya jarohatlari, bosh miya o‘smalari, bosh miyaga qon quyilishi, insult) mumkin bo‘lgan bemorlarda ketaminni qo‘llash mumkin emas. Eklampsiya, preeklampsiya. Yetarli darajada davolanmagan yoki davolanmagan gipertireoz. Anamnezda tirishishlarni borligi; ruhiy kasalliklar (shizofreniya, o‘tkir psixoz) da qo‘llash mumkin emas.

Ketamin barbituratlar, opiatlarning nerv-mushak samarasini potentsiya qiladi, shuningdek tubokurarin va ergometrinning ta’sirini kuchaytiradi, lekin pankuroniy va suktsinilxolinning ta’siriga ta’sir ko‘rsatmaydi. Barbituratlar va umumiy anesteziya uchun ingalyatsion preparatlar, ftorlangan uglevodorodlar (ftorotan, enfluran, izofluran, metoksifluran) ketaminning ta’sir davomiyligini uzaytiradi. Uxlatuvchi vositalar (ayniqsa benzodiazepin hosilalari) yoki neyroleptiklar ketaminning ta’sir davomiyligini uzaytiradi va nojo‘ya samaralrni paydo bo‘lish ehtimolini kamaytiradi. Ketamin boshqa anestetiklar va miorelaksantlar bilan mutanosibdir. Tireoid gormonlar bilan davolanishda arterial bosimni oshishi va taxikardiya kuzatilishi mumkin. Aminofillin bilan majmuada qo‘llanganida tirishishlar bo‘sag‘asi pasayishi mumkin.

Mahalliy anesteziyaning har qanday turi bilan majmuada qo‘llash mumkin. Preparatni mutaxassis-anesteziolog buyurishi kerak. Umumiy anesteziya uchun boshqa dori vositalar qo‘llanganida bo‘lgani kabi, ketamin qo‘llanganida ham reanimatsiya uchun asboblar va jihozlarni tayyorlab qo‘yish kerak. Nostabil stenokardiya va miokard infarkti xurujidan keyin 6 oy davomida, bosh miya ichki bosimi oshganida, glaukomada yoki ko‘z ichiga kiruvchi jarohatda ketamin foyda va xavf nisbati baholangandan keyin ehtiyotkorlik bilan buyuriladi Ketaminni vena ichiga sekin (1 minut davomida) yuborish kerak. Preparatni tez yuborish nafas faoliyatini susayishiga yoki uni to‘xtashiga va arterial bosimni keskin oshishiga olib kelishi mumkin. Gipertenziyasi yoki yurak yetishmovchiligi bo‘lgan bemorlarda narkoz vaqtida yurak funktsiyasini doimiy monitoringini o‘tkazish lozim. Ketamin bilan monoterapiyada faringeal reflekslar, odatda saqlanib turganligi sababli, halqumni mexanik shikastlanishdan saqlanish kerak. Xiqildoq, halqum yoki traxeyada aralashuvlar o‘tkazilganida ketaminni miorelaksantlar bilan majmuada qo‘llash va nafas faoliyatini sinchiklab nazorat qilish kerak. Og‘riq sezuvchanligining vistseral yo‘llariga ta’sir ko‘rsatish yordamida o‘tkazilgan jarrohlik aralashuvlarida boshqa analgetiklarni yuborish kerak bo‘lishi mumkin. Bachadon mushaklarini to‘liq bo‘shashishini talab etuvchi akusherlik aralashuvlarida ketaminni monoterapiya ko‘rinishida qo‘llash ko‘rsatilmagan. Ko‘rish a’zolarida o‘tkaziladigan diagnostik yoki terapevtik aralashuvlarda mahalliy analgetiklarni qo‘llash mumkin emas. Alkogolli intoksikatsiyada ketaminni o‘ziga xos ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak. Narkozdan chiqish davrida o‘tkir deliriy kuzatilishi mumkin. Bu reaktsiyani rivojlanishiga benzodiazepinlarni yuborish yo‘li bilan va verbal, taktil va vizual ta’sirlanishlarni pasaytirish bilan yo‘l qo‘ymaslik mumkin. Biroq bu hayotiy muhim ko‘rsatkichlarni kuzatishni istisno etmaydi. Ketamin ambulatoriya sharoitlarida qo‘llanganida patsiyentning xushi to‘liq tiklanganidan keyingina va katta odamning kuzatuvida javob berish kerak.

Ketamin yo‘ldosh orqali tez o‘tadi. Garchi hayvonlarda o‘tkazilgan sinovlarda teratogen ta’siri kuzatilmagan bo‘lsa-da, homiladorlik vaqtida preparatni faqat foyda va xavf nisbati qiyoslangandan keyingina qo‘llash mumkin. Akusherlik amaliyotidagi anesteziyada pastroq dozalarini qo‘llash kerak. Tana vazniga nisbatan 2 mg/kg bo‘lgan doza yangi tug‘ilgan chaqaloqning nafasini susayishiga olib kelishi mumkin. Ketaminni ona sutiga kirish yoki kirmasligi to‘g‘risida ma’lumotlar yo‘q.

Original o‘ramida, 25oS dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin.

Ketamin keng terapevtik indeksiga ega. Preparatni vena ichiga tez yuborilganida yoki katta dozalari yuborilganida nafasni susayishi yoki nafasni to‘xtab qolishi kuzatilishi mumkin. Bunday hollarda adekvat spontan nafasni tiklash uchun o‘pkaning sun’iy ventilyatsiyasini o‘tkazish kerak.

Retsept bo‘yicha

2 ml dan ampulada; 10 ampuladan karton qutida. 2 ml dan ampulada; 5 ampuladan blisterda, 2 blisterdan karton qutida.

2 yil.