Och-sariq-sariq tusli oq rangli tabletkalar. Yuzasida marmarlikka yo‘l qo‘yiladi.

Antibakterial sintetik vosita (sulfanilamidlar).

J01EE01 Farmakologik xususiyatlari Sulfanilamid komponenti sulfametoksazol va trimetoprimdan tashkil topgan keng ta’sir doirali antimikrob vosita. Bakteritsid ta’sir ko‘rsatadi. Bakteritsid samarasi preparatni bakteriyalar metabolizmini ikki tomonlama bloklovchi ta’siri bilan bog‘liq. Sulfametoksazol bakterial xujayralarda digidrofolat kislotasining sintezini buzadi, trimetoprim esa digidrofolat kislotasini tetrafolat kislotasiga aylanishiga to‘sqinlik qiladi, bu bakteriyalarda DNK va RNK sintezini susayishiga olib keladi. Preparatning yuqori kontsentratsiyalari o‘pkalar, buyraklar, prostata bezining to‘qimalarida, orqa miya suyuqligida, o‘t-safroda, suyaklarda hosil bo‘ladi. Preparat grammusbat mikroorganizmlarga nisbatan faol: kokklar – Staphylococcus spp. (shu jumladan penitsillinaza ishlab chiqaruvchilari), Streptococcus spp., shu jumladan Streptococcus pneumoniae; Corynebacterium diphtheriae bakteriyasi; grammanfiy mikroorganizmlar: kokklar – Neisseria gonorrhoeae; bakteriyalar – E. coli, Shigella spp., Salmonella spp., Proteus spp., Enterobacter spp., Klebsiella spp., Yersinia spp., Vibrio cholerae, Haemophilus influenzae; anaerob spora hosil qilmaydigan bakteriyalar: Bacteroides spp. Preparat shuningdek Chlamydia spp., toksoplazma, leyshmaniya, bezgak plazmodiyalariga nisbatan faol. Preparatning ta’siriga Pseudomonas aeruginosa, Mucoplasma spp., Mycobacterium tuberculosis, hamda viruslar va zamburug‘lar turg‘un.

Ichga qabul qilinganda preparatning ikkala komponenti me’da-ichak yo‘llaridan to‘liq so‘riladi. Faol moddalarning terapevtik kontsentratsiyalarining darajasi qabul qilgandan so‘ng 60 minutdan keyin qayd etiladi va 12 soat davomida saqlanib turadi. Preparatning faol komponentlarining maksimal kontsentratsiyasi 1-4 soatdan so‘ng kuzatiladi. Preparatning ikkala komponenti gematoentsefalik to‘siq orqali va shuningdek ko‘krak sutiga oson o‘tadi. Trimetoprim hujayralarga va to‘qima to‘siqlari orqali – o‘pkaga, buyraklarga, prostata beziga, safroga, so‘lakka, balg‘amga, orqa miya suyuqligiga yaxshi o‘tish xususiyati bilan ajralib turadi. Trimetoprimning oqsillar bilan bog‘lanishi 50%, uning yarim chiqarilish davri me’yorda 8, 6 soatdan 17 soatgacha. Trimetoprimning asosiy chiqarilish yo‘li – buyraklar orqali, bunda 15 dan 30% gachasi faol shaklida chiqariladi.

Sulfametoksazol/trimetoprim kombinatsiyasiga sezgir bo‘lgan qo‘zg‘atuvchilar chaqirgan infektsion kasalliklarni davolashda qo‘llanadi. Nafas yo‘llarining infektsiyalari (bronxit, empiyema, bronxoektaziya, o‘pka abstsessi, pnevmoniya), LOR–infektsiyalari; siydik-jinsiy yo‘llarining infektsiyalari (uretritlar, tsistitlar, piyelitlar, surunkali piyelonefrit, prostatit, asoratlanmagan gonoreya); o‘t-safro yo‘llarining infektsiyalari; me’da–ichak yo‘llarining infektsiyalari (qorin tifi, paratif A, V va ular bilan bog‘liq bo‘lgan enteritlar, surunkali salmonella tashuvchilik); jarrohlik infektsiyalari; preparatga sezgir bo‘lgan bakteriyalar chaqirgan septitsemiya; teri va yumshoq to‘qimalarning infektsiyalari (piodermiya, furunkulez, abstsesslar).

Preparatni ichga, ertalab va kechqurun ovqatdan keyin 1 stakan suv bilan birga qabul qilinadi. ¡tkir infektsiyada preparat eng kamida 5 kun va klinik manzara me’yorlashgandan so‘ng yana eng kamida 2–3 kun qabul qilinadi. Davolash jarayonida yetarli miqdorda suyuqlik iste’mol qilishga e’tibor berish kerak. Bolalarga: 3 oylikdan 6 oylikgacha 1/4 tabletkadan sutkada 2 marta; 6 oylikdan 3 yoshgacha 1/2 tabletkadan sutkada 2 marta; 4 yoshdan 6 yoshgacha 1/2 yoki 1 tabletkadan sutkada 2 marta; 7 yoshdan 12 yoshgacha 1 tabletkadan sutkada 2 marta; 12 yoshdan oshgan bolalar va kattalarga 1-2 tabletkadan sutkada 2 marta. Og‘ir infektsiyalarda kattalarda doza maksimal yo‘l qo‘yilgan dozagacha ko‘paytirilishi mumkin – 960 mg sutkada 4 marta. Siydik yo‘llari infektsiyalarining qaytalanishini uzoq muddatli oldini olish uchun har kuni kattalarga 720–960 mg, 6–12 yoshli bolalarga 240–480 mg tavsiya qilinadi. Buyraklar faoliyati pasaygandagi doza: kreatinin klirensi 30 ml/min bo‘lganida – standart doza; kreatinin klirensi 15–30 ml/min bo‘lganida – standart dozaning yarmi; kreatinin klirensi 10 ml/min bo‘lganida – preparatni qo‘llash tavsiya etilmaydi. Buyrak yetishmovchiligida preparatning plazmadagi kontsentratsiyasini aniqlash lozim. Davolashning, har 3 kunidan so‘ng, sulfametoksazolning plazmadagi kontsentratsiyasini analiz qilish kerak. Analiz uchun qonni, preparat oxirgi qabul qilinganidan so‘ng 12 soat o‘tgach olish kerak. Agarda sulfametoksazolning kontsentratsiyasi 150 mkg/ml dan yuqori bo‘lsa, preparatni keyingi qabul qilishni to‘xtatish lozim. Agarda, gemodializdan so‘ng, sulfametoksazolning kontsentratsiyasi 150 mkg/ml dan past bo‘lsa, davolashni davom ettirish mumkin. Davolash kursi 5 kundan ortiq uzaytirilganida va/yoki doza oshirilganida gematologik nazoratni o‘tkazish lozim: qon manzarasi o‘zgargan hollarda folat kislotasini sutkada 5-10 mg dan buyurish lozim. Nojo‘ya ta’sirlari Me’da sohasida og‘riqlar, ishtahani yo‘qolishi, qusish, ich ketishi, ichakning kuchayib boruvchi yallig‘lanishi, soxtamembranoz enterokolit; milklarning yallig‘lanishi, og‘izda noxush ta’mning paydo bo‘lishi, har xil turdagi allergik reaktsiyalar; qaytuvchi ataksiya; o‘tkir psixoz; uzoqni ko‘raolmaslik; gepatit (shu jumladan xolestatik) disdiadoxokinez, pankreatit, gipoglikemiya, kristalluriya, metabolik atsidoz; nefrit, trombotsitopeniya, agranulotsitoz, aplastik anemiya, o‘tkir gemolitik anemiya, o‘tkir megaloblastik anemiya; aseptik meningit, o‘pka infiltratlari, interstitsial va eozinofil pnevmoniya kabi o‘pkadagi allergik reaktsiyalar, shuningdek nafas yetishmovchiligi. Preparatni qabul qilish oqibatida fotosensibilizatsiya bo‘lishi mumkin. OITS bilan kasallanganlarda nojo‘ya  ta’sirlari bo‘lishining ehtimoli juda yuqori. Ularda qon plazmasidagi preparatning mikdorini doimo nazorat qilib turish kerak. Jiddiy va hayot uchun xavfli nojo‘ya ta’sirlar asosan katta yoshdagi (60 yoshdan yuqori) bemorlarda uchraydi. Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar Homiladorlik, laktatsiya. Chakaloqlik yoshi (8 haftagacha), chala tug‘ilgan bolalar. Jigar va buyraklar (kreatinin klirensi 10 ml/min dan kam) faoliyatining yaqqol buzilishlari; o‘tkir porfiriya. Sulfanilamid preparatlariga (shu jumladan antidiabetik va diuretik sulfanilamidlar) trimetoprim va uning analoglariga (masalan, tetraksoprim) o‘ta yuqori sezuvchanlik. Ekssudativ eritemalarning turli shakllari (shu jumladan anamnezdagi), qon kasalliklari (trombotsitopeniya, granulotsitopeniya, gemolitik anemiya, allastik anemiya, megaloblast anemiya, leykopeniya, metgemoglobinemiya), eritrotsitar glyukoza–6–fosfat–digidrogenazaning tug‘ma yetishmovchiligi, patologik gemoglobin (gemoglobin – Keln, gemoglobin – Tsyurix). Folat kislotasining yetishmovchiligi, Daun kasalligi. Preparat o‘sma kasalligiga qarshi terapiya olayotgan, hamda Stivens–Djonson sindromidan azob chekuvchi yoki anamnezida shu haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lgan bemorlarga tavsiya etilmaydi. Qalqonsimon bezining faoliyati buzilgan bemorlarda juda ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi. Dorilarning o‘zaro ta’siri Preparat antikoagulyantlar, sulfanilmochevina guruhi antidiabetik vositalar, difenilgidantoin, metotreksat, digoksin, vena ichiga yuboriluvchi qisqa ta’sir etuvchi barbituratlar (tiopental) ning ta’sirini kuchaytiradi. Probenetsid, fenilbutazon, salitsilatlar, sulfinpirazon preparatning ta’sirini kuchaytiradi. Antatsidlar, paraaminobenzoy kislotasining hosilalari, benzokain, prokain, tetrakain, paraldegid preparatning ta’sirini kamaytiradi. Geksametilentetramin, geksamidin, mindal kislotasi birga qabul qilinganida kristalluriya chaqirishi mumkin. Preparat bilan birga haftada 25 mg dan ortiq sutkalik dozada pirimetamin saqlovchi medikamentlar qon ko‘rsatkichlarini xatto megaloblastik anemiyagacha o‘zgarishini chaqirishi mumkin. Diuretiklar, ayniqsa tiazidlar bilan birga qo‘llanganida, keksa yoshdagi bemorlarda trombotsitopenik purpuraning tez-tezligi oshadi. Preparat kumarin antikoagulyantlarning gipotrombik ta’sirini kuchaytiradi. PASK va barbituratlar preparatning zaharliligini oshiradi. 6–merkaptopurinning adsorbtsiyasini buzilishi va shu bilan bog‘liq bo‘lgan antileykemik ta’sirini susayishi mumkin. Tritsiklik antidepressantlar bilan birga qo‘llanganida ularning samaradorligi kamayadi. Tsiklosporin olayotgan ko‘chirib o‘tkazilgan buyrakli patsiyentlarni bir vaqtda preparat bilan davolanganida, sinergik ta’sirlari tufayli yuqori nefrotoksiklik kuzatiladi. Shuning uchun bunday patsiyentlarga siydik yo‘llarining infektsiyalarida birinchi qator sifatida preparatni qabul qilish mumkin emas.

Preparat bilan davolash vaqtida yoki darxol davolashdan so‘ng uzoq muddatli va og‘ir ich ketishlarni paydo bo‘lishi soxtamembranoz enterokolitning rivojlanishidan dalolat berishi mumkin; bosh og‘rig‘ini  paydo bo‘lishi, qusish, ko‘ngil aynishi, apatiya, areaktivlik, bosh aylanishi,  etni uvishishi va haroratning ko‘tarilishi aseptik meningitning belgilari bo‘lishi mumkin; shuningdek grippga xos simptomlar, o‘pkaning yallig‘lanishi  kuzatilishi mumkin. Barcha bunday hollarda preparat qabul qilishni to‘xtatish va darxol bilan shifokorga murojat qilish kerak. Uzoq vakt, (14 kundan ortiq) davolanganda, muntazam qonni tahlil qilish, ayniqsa trombotsitlar sonini aniqlash kerak. Preparatni bolalar olaolmaydigan joyda saqlash va uni yaroqlilik muddati o‘tgach ishlatmaslik lozim.

Quruq, yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25°S dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin.

Simptomlari: ko‘ngil aynishi, qusish, ongni xiralashishi, ko‘rishni buzilishi va yuqorida qayd etilgan nojo‘ya ta’sirlarining zo‘rayishi. Davolash: preparatni bekor qilish, me’dani yuvish (haddan ziyod yuqori doza qabul qilinganidan so‘ng kechi bilan 2 soatdan keyin), ko‘p miqdorda suyuqlik ichish, jadallantirilgan diurez, kaltsiy folinatni (sutkada 5-10 mg) qabul qilish.

Retsept bo‘yicha

Tabletkalar, 480 mg dan. 20 tabletkadan kontur-uyali o‘ramlarda.

2 yil.